Сабақ тақырыбы : Ғабит Мүсіреповтің «Өлімді жеңген ана»

әңгімесі. (Горькийден аудармасы)

Оқушыларды сабақтың такырыбы, мақсаты, шартымен таныстыру.

Сынып оқушыларын екі топқа бөлу: Ойлаушылар, ізденімпаздар. Оқушыларды рейтинг жүйесі бойынша , топтарды бағалау үшін сарапшылар сайлау.

I. Ұйымдастыру кезеңі:

Ал балалар өткен сабақтарда біз қандай сабақтарды өткенміз? Өте жақсы. Ғабит Мүсіреповтің өмірі мен шығармашылығын, Мүсіреповтің ана тақырыбында жазған қаламгерлік шеберлігі деген сабақтарды өткенміз. Сондай екен мен сендерден Ғ. Мүсіреповтің өмірімен шығармашылығын мына жылдар сөйлейді сызбасы бойынша сұраймын.

1902 жылы Ғ. Мүсірепов өмірінде қандай оқиға болды?

1916-1921 жылы не болдыы?

1923 жылы не болды?

1926 жылы не болды?

1927 жылы не болды?

1938-1955 жылдары не болды?

1945-1953 жылдары не болды?

1958-1974 жылдары не болды?

1985 жылы не болды?

Ғабит

1. 
   Ғ. Мүсірепов 1902 жылы қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы, Жамбыл ауданындағы «Жаңа жол» ауылында күн көрістік шаруасы бар отбасында туған.
   
2. 
   1916-1921 жылдары екі басқышты, жоғары басқышты орыс мектептерінде оқиды.
   
3. 
   1923 жылы Орынбор қаласындағы жұмысшы факультетіне түсіп, онда Сәбит Мұқановпен 3 жыл бірге оқиды.
   
4. 
   1926 жылы Омбы ауыл шаруашылық институтында бір жыл оқып, одан кейін 2 жылдай Бурабай орман шаруашылық техникумында оқытушы болады.
   
5. 
   Жазушы 1927 жылы «Тулаған толқында» атты хикаятымен бірден оқырман назарына ілігеді.
   
6. 
   Ғабит 1938-1955 жылдар аралығында бірыңғай шығармашылық жұмыспен шұғылданды.
   
7. 
   1945 жылы Одақ көлемінде жоғары бағаланып, бірталай шетел тілдеріне аударылған «Қазақ солдаты» романын, ал 1953 жылы басты шығармасы- әйгілі «Оянған өлке» романының 1-кітабын жариялады.
   
8. 
   Қазақ филологиясын дамытудағы зор еңбегі, іргелі әдеби- зерттеулері үшін Ғ. Мүсірепов 1958 жылы ҚазКСР Ғылым академиясының академігі болып сайланды. Аса көрнекті шығармашылық табыстары және халықаралық деңгейдегі қайреткерлік қызметі үшін1974 жылы оған КСРО –ның ең жоғары наградасы-Социалиастік Еңбек Ері атағы берілді.
   
9. 
   1985 жылы Ғ. Мүсірепов қайтыс болған.
   

(1932) «Ананың анасы» әңгіме

(1933) «Ашынған ана» «Ананың арашасы» әңгіме

(1936) «Тұтқын қыз» повесть

(1939) «Ер ана» әңгіме

(1940) «Ақлима» әңгіме

(1941) «Ұлпан» романы

Сөз жұмбақты шешу арқылы үй тапсырмасына шолу.

1. 
   «Абай жолы» роман эпопеясының авторы кім?
   
2. 
   Абайдың шешесі.
   
3. 
   Ғабиттің 1940 жылы жазған ана тақырыбындағы әңгімесі.
   
4. 
   1858 жыл 11 шілдеде туыгған қазақтың ұлы ақыны.
   
5. 
   Қазақ балалары үшін алғаш мектеп ашқан ұлы педагог, жазушы.
   
6. 
   Жүз жыл өмір сүрген айтыскер ақын.
   

1. 
   С. Торайғыров өзінің қай өлеңімен жастарды оқуға шақырады.
   
2. 
   Мұхтардың атасы.
   
3. 
   Ғ. Мүсіреповтің 1933 жылы жазған әңгімесі.
   
4. 
   Лиро-эпостық жыр.
   
5. 
   «Қайрат, ақыл, жүрек үшеуі өнерлерін айтысып ғылымға жүгініпті» Абайдың қаншаншы қара сөзі.
   
6. 
   С.Сейфуллиннің ғашықтық поэмасы.
   
7. 
   1945 жылы Семейде туылған ақын, философ.
   

Ал балалар үйге тапсырма не берілген? Жарайсыңдар! Әркім өз анасына сипаттама жазып келу.

Оқушылардың жазған сипаттамасын оқытамын.

Ендігі шартымыз «Полиглот» деп аталады. Полиглот –бұл көп тілді білу дегені. Көрейікші сендер мектепте қазақ, орыс, ағылшын тілдерін қалай меңгеріп жатыр екенсіңдер.

... (Мектеп) кеме, білім теңіз.

Школа

... (Отан) оттанда ыстық.

Родина

Motherland

Учитель

... (Ана) өмірдің қуанышы, тірегі.

Мать

Mother
II Жаңа сабақ:

Сабырлының бағына алма бітер,

Сабырсыздың бағына қауға бітер.

Осы мақалды қалай түсінесіңдер.

Оқушылар өз ойлағандарын айтып береді.

Ал енді балалар тақтадағы мына сызбаға назар аударамыз. Тақтаға жаңа тақырыпқа сай сурет салынған плакат ілінеді.

Мақтасақ-әйелді мақтайық та, құрметтейік те әйелді. «Әйел-ана», барлық қиындықты жеңетін сарқылмайтын күш, қөзді бұлақ емес пе!..

Азияның ақсақ барысы Темір – жер бетін қанға бояп, ойды қырға теңеп, жоннан жол салып, жер шарын асықтай үйіргісі келген адам. Бұл-сансыз елді өзіне бағындырып, шексіз жерді қанға суарған, айбатынан ай жасырынған Темір.

Темірдің темір өкшесі талай қаланы молаға, талай елді елсіз далаға айналдырды. Талай мемлекетті балшықтай жаншып, шалшықтай шашып жіберді. Оның жүріп өткен жерінен төрт жағына түгел аққан қан өзендері сай-саланы топандай басты. Жеңілген елдің сүйегінен биік мұнаралы минарет, сарайлар салдырды.

Темірдің темір өкшесінде жаншылғандар арасында Баязит сұлтанда бар еді.

Әйелді Азияның айбарлы арыстанының алдына алып келген күш не еді?

Әйел Италияның Салерно деген жерінен келеді. Оның әкесі де, байы да балықшы болатын. Баязит сұлтанның талаушылары келгенде әкесін де, байын да тағы басқа адамдарды өлтіріп, алты жасар баласын тартып әкетеді. Әйел төрт жыл баласын іздеумен өтті. Баязит сұлтанның қуанышы ұзаққа бармай, оны да Темір басып алады. Одан хабар тапқан ана іздеумен ханның алдына қорықпай, қалтырамай келеді.

.Азия барысына -биік тауларға, суық желге, көздерінен от шашылған жабайы,қанішер аңдарға қарағандай қарады.

Ханға өтінбейді, бұйрық береді.

Әйел ханға баласын тауып беруін міндет етті, бұйрық берді.

Дүниеде әйелді құрметтеп, әйелді нұрға бөлейік те! Әйел-ана, дүниедегі жалғыз күш қой: оның алдында Азияның айбарлы арыстаны Темір де, Темірді жеңген өлім де басын иеді!

Ендігі кезек «Сын тұрғысынан ойлау» деп аталады. Балалар «Өлімді жеңген ана » әңгімесіндегі дүниеге өлім себуші хан туралы қалай ойлайсыңдар?

Ананың ерлігі жайлы қандай пікірдесіңдер?

Мұнда оқушылар өз пікірлерін ортаға салып, мини дебат өткізеді.

Поэзия минутында оқушылар оқулықтан хан мен әйелдің сөздерін тауып оқиды.

Ой қорыту кезеңінде екі топ оқушылардың біреуіне әйелдің ерлігіне , екіншісіне қанішер ханға сипаттама жазады. Жазған сипаттамасын оқиды.

Сөздікпен жұмыс істеледі. Сөздіктерді оқушылар сөздік дәптерлеріне көшіріп жазады.

Бейне таспа арқылы «Ана» туралы ән шырқалады. Төмендегі сызбалар арқылы балаларға ананың қандай адам екендігі айтылады.
Ана – бізді дүниеге әкелген мейірімді, аяулы да, құдіретті адам.Әрбір ана- өз баласының сүйікті досы, мақтанышы, қамқоршысы. Әлемде өзгермейтін үш-ақ зат бар, ол- ананың ақ сүті, күннің нұры, сәбидің күлкісі.
Күн-ана- барлық тіршілікке нұр сәуле шашып тұрған құдіретті күшті –от.

Жер-ана- тіршілікке нәр беріп, адам баласындай асырап жатыр.

Су-ана- жержүзіне тіршілік нәрінсіңіріп, тірек болып тұрған, су өмірге қажетті қымбат, әулие.

Ауа-ана- барлық тіршілік атаулыға тыныс беруші құдірет иесі.

Жер-ана- туған жер, атамекен. Біздің кіндік қанымыз тамған қасиетті мекен.

Отан-ана- Отан деген қадірі мол, қасиетті сезім. Сондықтан біз Ана мен Отанды бірге қосып, Отан-Ана дейміз.

Оқушылардың сабақ барысында алған білімдерін пысықтау мақсатында семантикалық карта стратегиясын таратамын.

а) бағалау;

б) үйге тапсырма беру.

А)Сабақта жақсы қатысқан оқушылар сарапшылар тарапынан рейтинг жүйесіне белгілегені бойынша бағаланады. Жеңімпаз топ жиналған фишкалар арқылы анықталынады.

Б) Үйге тапсырма «Өлімді жеңген ана» әңгімесі бойынша берілген төмендегі жоспар негізінде мазмұндама жазу.

Жоспар:

1. 
   Ақсақ Темірдің ажалға кектенуі.
   
2. 
   Әйелдің ерлігі.
   
3. 
   Өлім себуші Азия барысының жалғыз анадан жеңілуі.
   

Сайрам ауданы,

Манкент ауылы Айнабұлақ негізгі мектеп

Тақырыбы:

Қазақ тілі мен әдебиет