Сабақ тақырыбы: жағдайы. Қазақстанның ХХ ғасырдың басындағы әлеуметтік-экономикалық жағдайы Оқу мақсаты
жүктеу/скачать 22,6 Kb.
|
9 ТАРИХ ҚМЖ
| Көтерілістің негізгі себептері:
Патшаның отарлау саясатының тиімсіздігі, орыстандыру саясаты, алым - салықтың артуы, қазақтардың қөп жерлерінен айрылуы, 1916 ж. 25 маусымдағы Қаз - ң, Орталық Азияның, және ішінара Сібірдің 19 - 43 жас аралығындағы «бұратана» ер азаматтарын тыл жұмысына «реквизициялау туралы» Жарлығы көтеріліс оқиғаларының басталуына себеп, сылтау болды. 1. Қозғалыстың мақсаты: қазақ халқына ұлттық және саяси бостандық әперу. Қозғ - ң қозғаушы күші: қазақ шаруалары, жұмысшы лар, кедейлер, қолөнершілер. Қатысты: байлар, болыс басқарушылар, билер. Демократияшыл зиялылардың өкілдері. Сипаты: ұлт - азаттық. 2. Қозғалыстың басталуы мен басшылары. Қозғалыс туралы қазақ қоғамындағы сол кездегі көзқарастар. Қазақ зиялыларының әкі турлі көзқарасы болды көтеріліске: 1 топ: Қазақ зиялылырының батыл өкілдері - Тоқаш Бокин, Ж. Ниязбеков, Т. Рысқұлов, Ә Жангелдин, С. Меңдешев, Б, Алманов, т. б. патша жарлығына батыл қарсы шықты және халықты қолға қару алып, қарсылық жасауға шақырды. 2 топ: «Қазақ» газетінің төңірегіне біріккен либерал - демократияшыл зиялылардың жетекшілері - А. Байтұрсынұлы, Ә. Бөкейханов, М. Дулатұлы, т. б. халықты Жарлықты орындауға қарсылық көрсетпеуге шақырды. Қарсы шыққан жағдайда қарусыз мыңдаған халық патша өкіметінің жазалау шаралапының құрбаны болады деп есептеді. 4. Қозғалыстың Жетісу мен Торғайдағы орталығы. Оқиғалардың барысы жөнінде айту. Жетісуда – көтеріліс басшысы Бекболат Әшекеев, Т. Бокин. Верный уезінің Үлкенсаз деген жерінде 11 болыстан 5 мыңдай адам қатысты. Шілденің 17 - сі онда әскери жағдай калыптасты. Сыдария обл. Әлие ата уезі, Мерке аймағы ошағы болды. Б. Әшекеевтің өмірімен таныстыру. Қозғалыстың Торғай уезіндегі көтеріліске Әбдіғаппар Жанбосынов, А. Иманов, Ә. Жангелдиндер басшылық етті. Олар көтерілісшілерді өскери тәртіпке үйретті, Азаматтық билік орнады. Өскери кеңес жанында арнайы адамдар көтер - ді азық - түлікпен, қару - жарақпен қамтамасыздандырып тұрды. Ұстаханаларда қылыш, қанжар, семсер, қарулар жасалды. Көтеріліс болған жерлер: Татыр, Ақшығанақ, Доғал - Үрпек, Күйік, Батпаққара ауданында болды. 5. Қозғалыстың жеңілу себептері, жеңілістің зардаптары, тарихи маңызы. 1916 ж. қозғалыс жеңілу себептері: - ұйымшылдықтың нашарлығында, бас көтерудің бытыраңқылығында; - шайқасушы жақтардың күшінің мүлде тең еместігінде; - үстем тап өкілдерінің тұрақсыздығы, опасыздығы; - патша өкіметінің қоныс аударып келгендердің ауқатты топтарынан Жетісудағы қазақ, қырғыз көтерілісшілерін басу үшін қарулы отрядтар құрғаны да әсерін тигізді. Зардаптары: - Тек кедей жастары ғана алынды. - Қазақ азматтары патшаның арзан жұмыс күшіне айналды. - Билік басындағыларға, бай балаларына жеңілдік берілуі; - Қазақ азаматтарының иығына ауыр хүк түсті. - Ата - аналары балаларынан айрылғысы келмеді, Халық күйзелді. Тарихи маңызы: 1916 ж. қозғалыс 19 ғ. 30 - 40 ж. Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт - азаттық көтерілістен кейінгі Қазақстанның барлық аймақтарын өамтыған букілқазақтық сипаты бар аса зар қөтеріліс болды. Оның сан ғасырға созылған бостандық, тәуелсіздік жолындағы азаттық үшін күресіндегі алар орны ерекше. Бұғн қазақтармен қатар қырғыздар, ұйғырлар, өзбектер қатысты. Жаңа батырлар есімдерімен толықтырылды. 1-тапсырма: Мәтін беріліп ,кестеге толтырыңыздар жүктеу/скачать 22,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|