Сабақ тақырыбы: Жылу қозғалтқыштарының ПӘК-і

8.3.2.21 – жылу қозғалтқыштарын жақсарту жолдарын ұсыну

• 
  жылу қозғалтқыштарының пайдалы әрекет коэффициентін анықтау
  
• 
  жылу қозғалтқыштарын жақсарту жолдарын ұсыну
  

• 
  Жылу қозғалтқышының жұмыс істеу принципін біледі
  
• 
  ПӘК формуласын біледі және есептер шығаруда қолданады
  
• 
  Термодинамиканың екінші заңының жылу двигателіне қатысты қалай қолданылатыны туралы дұрыс сипаттама береді
  
• 
  жылу қозғалтқыштарының жақсарту жолдарын ұсыну
  

• 
  Термодинамикалық жүйе-thermodynamic system
  
• 
  Поршень - piston;
  
• 
  Поршеньқозғалысы- movement of the piston(rises),(descends)
  
• 
  Ішкі энергияның өзгерісі - изменение внутренней энергии-change in internal energyповышается increases,энергия уменьшается- energy decreases
  
• 
  Жылу қозғалтқыштары -тепловые двигатели- heat Engines
  
• 
  Пайдалы әрекет коэффициенті - коэффициент полезного действия- efficiency (coefficient of performance)
  

Жылу қозғалтқыштары ...

Жылу машиналары ...

Жылу қозғалтқышы жұмыс атқаруы үшін ...

Жылу қозғалтқышының ПӘК-і ...

1-7 минут

7-10 мин

-жылу қозғалтқыштарының пайдалы әрекет коэффициентін анықтау

-жылу қозғалтқыштарын жақсарту жолдарын ұсыну

https://www.youtube.com/watch?v=FuqupUgremY

22-35 мин

Жұмыс атқарушы дене қыздырғыштан Q₁ жылу мөлшерiн алады да, тоңазытқышқа Q₂ жылу мөлшерiн бередi, ал (Q₁ – Q₂) айырымын A_п жұмысқа айналдырады. Жұмыс атқарушы дене ұлғайған кезде өзiнiң барлық iшкi энергиясын жұмыс жасауға берiп жiбере алмайды. Жылудың едәуiр бөлiгi мiндеттi түрде жұмысын атқарған газбен бiрге тоңазытқышқа берiледi. Iшкi энергияның бұл бөлiгi қайтарылмай, бiржола жоғалады. Идеал жылу машинасы, оның ПӘК-і

Карно машинасында үйкелiске және қоршаған ортамен жылу алмасуға кеткен энергиялардың шығындары ескерiлмейдi, сондықтан бұл машинаны Карноның идеалды жылу машинасы деп атайды.

Карно циклі туралы бейне материалмен танысып, талдауhttps://www.youtube.com/watch?v=FuqupUgremY

5. Сабақты бекіту.Сабақты бекіту үшін оқушыларға өздік жұмыс беріледі.

1.Идеал жылу машинасында қыздырғыштың абсолют температурасы салқындатқыш температурасынан 3 есе көп. Егер қыздырғыш 40 кДж жылу мөлшерін берсе, газдың жұмысын тап

A) ≈37кДж; B) ≈57кДж; C) ≈17кДж; D) ≈47кДж E) ≈27кДж

2. Қыздырғыштың температурасы 390 К, ал суытқыштың температурасы 300 К. Жұмыстық дене 1 сек-та қыздырғыштан 6∙10⁴ Дж жылу алып отырса, жылу машинасының ПӘК-і және қыздырғыштың қуаты

А) 0,23; 1,4 кВт B) 0,23; 14 кВт С) 23; 14 кВт D) 0,46; 28 кВт

E) 0,23; 28 кВт

3. .Жұмыстық дене қыздырғыштан алған әрбір килоджоуль энергияның арқасында 300 Дж жұмыс атқарады. Суытқыштың температурасы 290 К. Жылу машинасының ПӘК-і және қыздырғыштың температурасы

А) 0,3; 823 К B) 0,03; 414 К С) 0,3; 207 К D) 0,3; 414 К

E) 0,03; 207 К

4. Қыздырғыштың температурасы 800 К, ал суытқыштікі – 300К. Жылу двигателі ПӘК-нің мәні

А) ≈ 63 % B) ≈ 56 % С) ≈ 75 % D) ≈ 43 % E) ≈ 80 %

Оқушылар тест жауаптарын қолданып, өзара бағалау жүргізеді. Оқушылар бір- бірімен тапсырманы қалай орындағаны туралы пікір алмасады.Ең қиын деген тапсырманы мұғалім көмегімен талдайды.

Мұғалім тапсырманың орындалу деңгейін талқылай отырып, сабақ мақсатына оралады. Келесі сабақты жоспарлау үшін оқушыларға сұрақтар қойылады:

- нені білдім, нені үйрендім

- нені толық түсінбедім

1. 
   ПӘК-і 20% болатын идеал жылу машинасы тоңазытқышқа бір циклде 80 Дж жылу береді. Бір цикл ішінде машина қандай пайдалы жұмыс атқарады?
   
2. 
   Жылу машинасының ПӘК-і 20%. Егер қыздырғыштан алынатын жылу мөлшері 25%-ға артып, ал тоңазытқышқа берілетін жылу мөлшері 25%-ға кемісе, онда машинаның ПӘК-і неге тең болады? (52%)
   
3. 
   Кестеде идеал жылу машинасының ПӘК-інің қыздырғыштың температурасына тәуелділігі көрсетілген. Тоңазытқыштың температурасы өзгермейді. Осы жылу машинасының тоңазытқышының температурасын кельвинмен өрнектеңіз