Сабақ тақырыбы: тербелмелі контурдағы электромагниттік тербелістер. Сабақ мақсаты

• 
  Әлем деген не?
  
• 
  Метагалактика деген не?
  
• 
  Оның өлшемдері қандай?
  
• 
  Үлкен жарылыс теориясына қазіргі кезде қандай дәлелдемелер бар?
  
• 
  Біздің Күннің жасы қанша?
  
• 
  Біздің галактиканың жасы нешеде?
  
• 
  Метагалактиканың қандай қасиеттері бар?
  

• 
  Оқушыларға Хаббл заңы, реликтивтік сәуле шығару, әлемнің моделі туралы түсінік беру.
  
• 
  Оқушыларды ө­з бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге жетелеу.
  
• 
  Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
  

• 
  Әлем деген не?
  
• 
  Метагалактика деген не?
  
• 
  Оның өлшемдері қандай?
  
• 
  Үлкен жарылыс теориясына қазіргі кезде қанадй дәлелдемелер бар?
  
• 
  Біздің Күннің жасы қанша?
  
• 
  Біздің галактиканың жасы нешеде?
  
• 
  Метагалактиканың қандай қасиеттері бар?
  

Хаббл заңы: қызыл ығысу бойынша анықталған галактиканың алыстау жылдамдығы оған дейінгі қашықтықтың өсуіне пропорционал.

Хаббл заңы Әлемнің ұлғаюын, яғни Үлкен жарылыс нәтижесінде Әлемнің пайда болғанын растайды.

Қазіргі байқалатын ғарыштық сәулелер шығару кеңеюдің алғашқы мезетінде шығарылған сәуле эволюциясының нәтижесі, сондықтан оын реликтивтік деп атайды.

Өткен ғасырдың 20-жылдарынан бастап ғалымдар Әлем эволюциясының модельдерін ұсына бастады.

1. 
   Әлемнің ұлғаюы оның қайтадан сығылуымен алмасады да, Әлемнің дамуы тоқтайды.
   
2. 
   Метағаламның ұлғаюы бірнеше миллиард жылдардан кейін сығылуға алмасады, содан кейін қайтадан ұлғая бастайды.
   
3. 
   Әлемнің ұлғаюы мәңгі жалғаса береді.
   

• 
  Ғаламдардың спектріндегі қызыл ығысу нені көрсетеді?
  
• 
  Температурасы 3К болатын сәуле шығару аясы неге реликтивтік деп аталған?
  
• 
  Егер галактиканың қашықтау жылдамдығы 1000 км/с болса, ол галактикадан Әлемге дейінгі қашықтық қандай?
  
• 
  Хаббл заңы нені растайды?
  

• 
  Оқушыларға әлемдегі тіршілік пен сана туралы түсінік беру.
  
• 
  Оқушыларды ө­з бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге жетелеу.
  
• 
  Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
  

• 
  Ғаламдардың спектріндегі қызыл ығысу нені көрсетеді?
  
• 
  Температурасы 3К болатын сәуле шығару аясы неге реликтивтік деп аталған?
  
• 
  Егер галактиканың қашықтау жылдамдығы 1000 км/с болса, ол галактикадан Әлемге дейінгі қашықтық қандай?
  
• 
  Хаббл заңы нені растайды?
  

• 
  Өмір тек планеталарда дами алады;
  
• 
  Қос, еселік жұлдыздар жүйесі емес тек дара жұлдыздар ғана тұрақты планеталарға ие болуы мүмкін;
  
• 
  Дара жұлдыздардың тек азған үлесі планеталар жүйесін түзетін эволюцияны бастарынан өткізе алады;
  
• 
  Тіршілік тек орбиталары дөңгелек немесе оған жақын болып келетін планеталарда ғана дами алады.
  
• 
  Тіршілік тек жұлдыздан тиісті қашықтықта жатқан планеталарда дами алады;
  
• 
  Тіршілік үшін су қажет, сондықтан тіршілік дамитын планета ұзақ уақыт бойы өзіндегі атмосфера мен гидросфераны ұстап тұруы үшін жеткілікті үлкен болуы қажет;
  
• 
  Атмосфера мен гидросыерада тіршілікке зиянды улы заттар болмауы керек.
  

Сана деген не?

Болжамдар:

1. 
   Адамның санасы адам тілінің синонимі;
   
2. 
   Сана адамдардың танымдық қасиеттерінің бірі болғандықтан, сананың дамуы әр түрлі дәрежеге жете алуы мүмкін және оның кемшілігі мен жетістігі бар;
   
3. 
   Сана адамзат дамуының тұйық тармағы;
   
4. 
   Сана материядан тыс жоғарғы бір белгісіз күш арқылы пайда болады
   

Күн жүйесін зерттеудегі олқылықтарды жою үшін ғарышқа «Вояджер», «Кассини», «Улисс» және т.б. автоматты зондтары ұшырылды. Автоматты кеме «Вояджер-2» Жерден 1977 ж. 20 тамызда Канаверал мүйісіндегі ғарыш алаңынан ұшырылды. Ол Нептун планетасына 12 жылдан кейін жетті.

1. 
   Планетада қолайлы жағдай туғанда тіршіліктің пайда болуы барлық жағдайда мүмкін бе?
   
2. 
   «Сана» деген не?
   
3. 
   Қазіргі ғарыш кемелері арқылы басқа жұлдыздарға саяхат жасау мүмкін бе?
   
4. 
   Жердег тыс сана иелерімен байланыс жасау үшін қай дәрежеде дамыған сана иесімен байланыс жасаған дұрыс деп ойлайсыңдар: санасы бізден жоғары немесе төмен тұрғанымен?
   
5. 
   Сығыла бастаған Әлемде тіршілік болуы мүмкін бе?
   
6. 
   Жақын арадағы 100 жыл ішінде Жердегі цивилизация қалай дамуы мүмкін?
   
7. 
   Ғарыш Әлеміне бірінші ұшқан кім?
   
8. 
   Ай бетінде бірінші болған кім?
   
9. 
   Ғарыш кеңістігіне бірінші шыққан кім?
   
10. 
    Бірінші ғарышкер әйел кім?
    
11. 
    Юпитердің қай серігінен су табылды?
    
12. 
    Қазақстандық ғарышкерлерді атаңдар.
    

• 
  Оқушыларға ғарыш және ғарышты игеру болашағы туралы түсінік беру.
  
• 
  Оқушыларды ө­з бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге жетелеу.
  
• 
  Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
  

• 
  Планетада қолайлы жағдай туғанда тіршіліктің пайда болуы барлық жағдайда мүмкін бе?
  
• 
  «Сана» деген не?
  
• 
  Қазіргі ғарыш кемелері арқылы басқа жұлдыздарға саяхат жасау мүмкін бе?
  
• 
  Жердег тыс сана иелерімен байланыс жасау үшін қай дәрежеде дамыған сана иесімен байланыс жасаған дұрыс деп ойлайсыңдар: санасы бізден жоғары немесе төмен тұрғанымен?
  
• 
  Сығыла бастаған Әлемде тіршілік болуы мүмкін бе?
  
• 
  Жақын арадағы 100 жыл ішінде Жердегі цивилизация қалай дамуы мүмкін?
  
• 
  Ғарыш Әлеміне бірінші ұшқан кім?
  
• 
  Ай бетінде бірінші болған кім?
  
• 
  Ғарыш кеңістігіне бірінші шыққан кім?
  
• 
  Бірінші ғарышкер әйел кім?
  
• 
  Юпитердің қай серігінен су табылды?
  
• 
  Қазақстандық ғарышкерлерді атаңдар.