Сабақтарына арналған оқу-әдістемелік құрал Павлодар (075. ) Ббк 74. я 73 А28
жүктеу/скачать 447 Kb.
|
| Сауалнама
1 Нақлият әндерінің бүгінгі жастар үшін үлгі-өнегелік мәні бар ма? 2 Нақлият әндерінің музыкалық-поэтикалық ерекшеліктері неде? 3 Мысал әндерге адамның әлсіз жақтары қалай сипатталған? 4 Өсиет әндерге жақсылық пен жамандық қандай көркем сөз өрнектері арқылы суреттеледі? 5 Жұмбақ өлеңдердің тәрбиелік мақсаттары қандай деп ойлайсыздар? Қиял-ғажайып әндер Қиял-ғажайып әндердің дәстүрлі ертегілер мен аңыз-әңгімелердің желісінде құрылуы. Сюжеттік мазмұнының әртүрлілігі, жедел өрістеп, дидактикалық ой-тұжырымдарды қортындылау арқылы, жылдам аяқталуы. Ертегі әндердің қарапайым адамдардың болашаққа деген үміт-арманы, ақиқат пен шындық туралы сенімі, бақытты аңсауының жырлануы. Өтірік әндердің мазмұнындағы алғыр ой ұшқырлығы. Қиял қанатының шарықтап, өмірде кездеспейтін ғажайып көріністерді суреттеуі. Тәрбиелік мән-мағынасы. Әзіл-қалжың, әжуа-мысқыл әндер Әзіл-қалжың әндердегі сыншылдық, уытты тіл, халық тұрмысындағы келеңсіз, зиянды көріністерді әшкерелеу. Халық ақын-жырауларының әзіл-қалжын әндерінің идеялық мазмұнының тереңдігі. Әжуа-мысқыл әндеріндегі ащы сарказм. Шернияз жыраудың Баймағанбет сұлтанның әйелі мен қызын мақта дегенде айтқандары. Әзіл-қалжың, әжуа-мысқыл әндердің пәрменді тәрбие құралы екендігі, Тарихи әндер Тарихи әндер халық шежіресі. Тарихи әндерді жасаушы ұлы уақиғалардың куәгері халықтың өзі. Тарихи әндерде аса маңызды уақиғалардың көркемдік дәрежеде бейнеленуі, халақтық дәстүр негізінде құрылуы, музыкалық-поэтикалық ерекшеліктері. 1) қазақстан территориясында Александр Македонский және Шыңғыс ханның жорықтарына байланысты туындаған «Ескендір», «Ақсақ Темір» әндері. 2) 1723 жылдағы жойқын жоңғар басқыншылығы тұсындағы «Ақтабан щұбырынды» оқиғасына байланысты туындаған әндер. 3) 1836-1837 жылдардағы Бөкей ордасындағы Исатай Тайманов бастаған халық көтерілісіне байланысты туындаған әндер. Махамбет Өтемісұлының жырлары. 4) 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілісі уақиғаларын жырлайтын әндер. 5) 1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысы тұсындағы халық әндері. Эпикалық жырлар Эпос – замана шежіресі. Эпостық жырлардың әдебиет саласындағы жанрларға топтастырылуы (Ә.Қоңыратбаев, Н.Төрекұлов, Қ.Жұмалиев); музыкалық мақамдық ерекшеліктеріне сәйкес жанрларына бөлінуі (Б.Г.Ерзакович, Т.Бекхожина, М.М.Ахметова). Батырлар жыры (Қобыланды, Алпамыс, Қамбар). Лиро-эпрстық жырлар («Қыз Жібек», «Қозы-Көрпеш»). Эпостық жырлардың көркемдік тілі, поэтикалық мазмұны, композициялық құрылымының күрделілігі, әсірелеу арқылы суреттеу, халықтың тарихымен тығыз байланыстылығы, халықтың отансүйгіштік рухы, салт-санасы, әдет-ғұрпы, философиялық ой тереңдігі, дүниетанымдық қөзқарасы. Эпостардың музыкалық ерекшеліктері: эпостың ащы айқайымен басталып, әуен қозғалыстарының ерекше көркемдік беретін секірмелі болып келуі, кейде жырдың уақиғаларына байланысты бірнеше әуендердің қолданылуы. Эпостарды орындаушылар: жыршы, жыраулар. Жырау – жыр, толғау шығарушы, әрі өзі орындаушы. Жырау өз руластарының рухани тірегі, ақылшысы, көсемі, кеңесшісі. Жыршы – жар салушы ақын, өнер шығармаларын орындаушы. жүктеу/скачать 447 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|