Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Біріккен сөздер
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
1.Біріккен сөз туралы түсінік бере отырып,кейбір сөздердің бірнеше түбірлерден құралып, бірігіп жазылатынын мысалдар арқылы түсіндіру. 2.Ауызша,жазбаша тілдерін дамыту, сөздік қорын, байланыстырып сөйлеуін,шығармашылық қабілетін арттыру. Топпен шығармашылық жұмыс істеуге үйрету. 3.Оқушыарджы ұқыптылыққа, ізденімпаздыққа, жинақылыққа, сауаттылыққа әрі көркем жазуға тәрбиелеу. Сабақтың түрі: Жаңа білім. Сабақтың әдісі: түсіндіру; сұрақ-жауап; шығармашылық т.б Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта.
|
Жалпы мақсаттар
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір - біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Шығармашылық тапсырма.
1 тапсырма. Екі жай сөйлемге айналдыр.
1 деңгей.
Айдос пен Жомарт- ағалы-інілі. (Айдос- ағасы, Жомарт- інісі.)
2 деңгей. Бірыңғай мүшені қос сөзге айналдыру.
Айнұр - үлгілі, өнегелі оқушы. (Айнұрдың ісінен үлгі-өнеге алуға болады.)
3 деңгей.
«Қысы-жазы» қос сөзіне сөйлем құрау. Бірыңғай мүшелі сөйлемге айналдыру.
|
Қызығушылықты ояту
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.
Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.
Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
Шығармашылық жұмыс. 1. Аңдардың аттары: (ақбөкен, тауешкі, жолбарыс) 2. Құстардың аттары: (аққу, көкқұтан, жарғанат, күркетауық, қараторғай) 3. Жәндіктердің аттары: (сарышұнақ, тасбақа, қарақұрт, көртышқан, қосаяқ) 4. Балықтарджың аттары: (көксерке, есектұмсық, алабұға, қызылқанат)
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Сергіту сәті
|
Еркiн ұста денеңдi,
Тарсылдатпай едендi
Орнымыздан тұрып ап
Жүгiрейiк бiр уақ.
Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш.
Аяқты алға созайық
Тiк көтерiп, қозғайық.
Тым сылбыр да болмайық
Алға қарай озбайық.
Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.
|
Ой толғаныс
|
Ауызша орындау.Тақтадан көрсету.
Көкжиек – жай көзбен қарағанда көз жеткен жерге дейінгі кеңістікті көкжиек деп атайды.
Бұзаубас – қоңыз, құрттың аты.
Жетіқарақшы – жұлдыз.
Сарыағаш – демалыс орны.
Ақсақал – ата, қарт адам.
Ақтас – тастың түрі.
Алтыбақан – Наурыз тойында тігілетін ұлттық
Бірқазан – құс.
Кемпірауыз – қысқаштың түрі.
Көксерке – балық.
Ақбөкен – жануар, тез жүгіретін аң.
Тасбақа – қосмекенді жәндік.
Ешкім – кім екені белгісіз.
Ешбір – ешқандай.
Бірнеше – көп теген біршама.
Әрқашан – күнбе – күн.
Шекара – Қосаяқ – тышқан, жәндік.
Темірқазық – жұлдыз.
Асқабақ – тағам, көкөніс.
Қырықаяқ – қоңыз, жәндік.
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Диктант
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Мақсаты: оқушыларға диктант жаздыра отырып, алған білімдерін тиянақтауға, тексеруге, сауатты көркем жаза білуге мүмкіндік туғызу: танымдық қабілетерін, ақыл-ойын дамыту; адамгершілікке, сұлулыққа, ұжымшылдыққа баулу.
Сабақтың түрі: білімді тексеру және бағалау сабағы. Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, түсіндіру.
|
Жалпы мақсаттар
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір - біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Бүгінгі сабақта біз диктант жазамыз.
Диктант жазуға дайынбыз ба?
Ондай болса жұмысты бастамай тұрып есімізге бірнеше ережелерді түсіріп алайық: Сөйлемдегі сөздер қалай жазылады?
Сөйлем неден басталады?
Сөйлем соңына қандай тыныс белгі қойылады?
Сөйлем ішінде жер-су аттары, адамның аты кездессе қалай жазылады?
Әр жазған сөйлемді тексеріп отыру керек па? Неліктен?
|
Қызығушылықты ояту
|
Аю және бөрене
Қалың орманды аралап келе жатқан бір аю бал арасының ұясына кез болыпты. Ағаш басындағы ұядағы балды жегісі келді. Аю ағаш басын өрмелеп, жақындағанда, оған бөрене кедергі жасады.Ұядағы балды алам деп ұмтылғанда, бөренені итеріп жіберді. Қатты серпілген ауыр бөрене аюдың басына сарт ете қалды. Қара күшке сенген аю ашуланып, бөренені одан бетер қатты итерді. Сол кезде қайта оралған бөрене аюдың басын қақ айырды. (63 сөз)
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Сергіту сәті
|
Еркiн ұста денеңдi,
Тарсылдатпай едендi
Орнымыздан тұрып ап
Жүгiрейiк бiр уақ.
Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш.
Аяқты алға созайық
Тiк көтерiп, қозғайық.
Тым сылбыр да болмайық
Алға қарай озбайық.
Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.
|
Ой толғаныс
|
Көп нүктенің орнына жұрнақ қойып жазыңдар.
Қызықты ойын
Жиналған соң достары,
Қазтай өзі басқарды,
Қызықты ойын басталды.
Бірі болды бақташы,
Екіншісі – егін ...,
Үшіншісі – бақша ...,
Төртіншісі – теңіз ...,
Бесіншісі – балта ...,
Алтыншысы – аспаз ...,
Жетіншісі – жылқы ...,
Сегізінші – сырнай ...,
Тоғызыншы – тігін ...,
Оныншысы – орман ...,
|
Үй тапсырмасы
|
Қайталау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Қос сөздер
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
3-кластағы алған білімін қайталап, еске түсіре отырып, жаттығулар орындау; сөздік қорын, ауызша сөйлеу тілін дамыту; дәптермен, тақтамен жұмыс жасауда ұқыптылыққа, тазалыққа тәрбиелеу
|
Жалпы мақсаттар
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір - біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
ББ кестесін толтыру
|
Қызығушылықты ояту
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.
Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.
Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Сергіту сәті
|
Еркiн ұста денеңдi,
Тарсылдатпай едендi
Орнымыздан тұрып ап
Жүгiрейiк бiр уақ.
Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш.
Аяқты алға созайық
Тiк көтерiп, қозғайық.
Тым сылбыр да болмайық
Алға қарай озбайық.
Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.
|
Ой толғаныс
|
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Қос сөздер
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Сабақтың мақсаты: Сөйлемнен ішінен бір сөздің қайталануы арқылы және екі түрлі сөздің қосарлануы арқылы қос сөздерді табу. Оқушылардың топпен жұмыс істеулерін, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту. Оқушыларды тапқырлыққа, ізденімпаздыққа тәрбиелеу.
Типі: жаңа сабақты меңгерту.
Түрі: жарыс сабақ
Әдісі: түсіндіру, сұрақ - жауап, ой қозғау, топпен жұмыс
Көрнекілігі: кеспе қағаздар, дидактикалық ойындар.
|
Жалпы мақсаттар
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
Геометриялық фигуралар арқылы топтарға бөлу
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Оқушылар хормен:
Мақсатымыз білім - алу
Міндетіміз – еңбектену
5 - ке қолды жеткізу.
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
ББ кестесін толтыру
|
Қызығушылықты ояту
|
Кейбір сөздер екі сөздің қосарлануы арқылы жасалады. Оларды қос сөздер дейміз. Жазуда қос сөздің арасына дефис (-) қойылады: қора - қора, бүгін - ертең, әке - шеше, үлкен - кіші, алыс - жақын. Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.
Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.
Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
Терме диктант.
Қос сөздерді теріп жазу.
Түйеқұс, ата - ана, үйір - үйір, қосаяқ, бала - шаға, алабота, анда - санда, Темірқазық, жалт - жұлт.
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Сергіту сәті
|
Аққу болып ұшамыз
Көлге келiп қонамыз
Көлдiң бетiн құшамыз
Қайта самғап ұшамыз.
|
Ой толғаныс
|
Кеспе қағаздармен жұмыс
1 - тапсырма
Өлеңнен қос сөздерді тап.
Көк құтандар көлбеңдеп
Көтеріле алмайды
Жалғыз - жалғыз ербеңдеп
Көк қояндар зулайды.
2 - тапсырма
Мақалдан қос сөздерді тап.
Көре - көре көсем болады,
Сөйлей - сөйлей шешен болады.
3 - тапсырма
Осы өлеңнің ішінен қос сөздерді тап.
Сеңгір - сеңгір таулардан
Секіріп Бурыл гуледі.
VІ. Жұмбақтар сайысы.
1. Қабат - қабат киінген
Төбеден шашы түйілген
Жеп көріп ем өзінен
Жас шығарды көзімнен
(Пияз)
2. Жерге тырс - тырс тамады,
Сайға қарай ағады.
Шешуін кім табады?
(Жаңбыр)
Үш топқа үш тапсырма
Берілген сөздерден қос сөздер жасау.
1 - топ ---------------- 2 - топ ----------------- 3 - топ
Дұп - дұрыс -------- қап - қара ------------- сап - сары
Қып - қысқа -------- тәп - тәуір ------------- шоп - шолақ
Қып - қызыл ------- моп - момақан ------- сүп-сүйкімді
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Қысқарған сөздер
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
1.Қысқарған сөздер туралы алған білімдерін саралап, жинақтау, одан әрі тереңдету.
2.Күрделі сөздер туралы білімдерін ары қарай толықтыру, қысқарған сөздерді дұрыс оқуға дағдырландыру, логикалық ойлау қабілетін дамыту.
3.Оқушыларды татулыққа, ауыз бірлікке, бір-біріне қол үшін беруге баулу.
Сабағымның ұраны: Бірлік бар жер
|
Жалпы мақсаттар
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
Суреттер арқылы топқа бөлу өздері спикерді сайлайды топ аттары (АҚШ, МАИ,БҰҰ) . Бүгінгі сабақты өздерің бағалайсыңдар, әр топ бір-бірін жест арқылы бағалайсыңдар. Бағалау критерий (жасыл-өте жақсы,көк-жақсы, қызыл-нашар) және стақандармен ( өте жақсы болса жасыл стақан үстінде, жақсы болса көк стақан үстінде, нашар болса қызыл стақан үстінде)
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Күлімде, күн, күлімде!
Күлсін барлық бала шақ!
Берекелі бүгіндей
Бейбіт болсын болашақ!
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Үй тапсырмасы жазылған дәптерлерді тексеру
|
Қызығушылықты ояту
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.
Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.
Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
1-тапсырма: «Қарлы кесек»
1.Топ: Біріккен сөздер қалай жасалады? Мысал келтіріңдер. Сөйлем құрастыру.
2.Топ: Қос сөздер қалай жасалады? Мысал келтіру.сол мысалға сөйлем құрастыру
3.Топ: Қысқарған сөздер деген не? Мысал келтіру. Сол мысалға сөйлем құрастыру
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Сергіту сәті
|
Еркiн ұста денеңдi,
Тарсылдатпай едендi
Орнымыздан тұрып ап
Жүгiрейiк бiр уақ.
Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш.
Аяқты алға созайық
Тiк көтерiп, қозғайық.
Тым сылбыр да болмайық
Алға қарай озбайық.
Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.
|
Ой толғаныс
|
Шығармашылық тапсырма:
1 топ: ұшақпен саяхатқа шығайық
2 топ: біз мектепті бітіріп жоғары оқуға түсеміз
3 топ: әр түрлі дүкенге барамыз. Өзіне қажетті затты сатып алу.
Әр топ неге солай аталғанын айтады.
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Сөз таптары
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Сабақтың мақсаты:
1. Сөз таптары.Сөз таптарының түрлері туралы оқушылардың
білімдерін,ұғымдарын қайталау.
2. Сұрақтар арқылы оқушылардың дүниетанымын шығармашылық,
қабілеттерін байқау.
3. Оқушылардың ана тілін сүюге,адамгершілік қабілеттерін
қалыптастыру, сөздерді түсініп,үлгі,өнеге алуға.
Сабақ көрнекілігі: слайд,сызбалар
Пәнаралық байланыс: ана тілі,математика
|
Жалпы мақсаттар
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
Геометриялық фигуралар арқылы топқа бөлу
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір - біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Дәптердегі тапсырмаларды орындату
|
Қызығушылықты ояту
|
Мұғалім сөзі: Қазақ тілі - өте бай тілі.Оның құрамында мыңдаған сөздер бар.
Сөздер атқаратын қызметіне,мағынасына,Сұрағына қарай 9 топқа бөлінеді екен.
Зат есім,сын есім,сан есім,етістік,үстеу,одағай, есімдік,шылау, еліктеуіш сөздер.
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.
Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.
Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Сергіту сәті
|
Әппақ болып таң атты,
Түтiн тiке шығады.
Қарлығаштар қанатын
Самғап биiк ұшады.
17. Топ-топ, топ басайық,
Жалаудан күн жасайық.
Жаса, жаса алтын күн
Жаса, жаса жарқын күн. (балалар қолдарын соғады)
|
Ой толғаныс
|
I – топ.Тапсырма
1.Зат есім дегеніміз не?
2.Зат есімнің сұрақтары қандай?
3.Зат есімнің қандай түрлерін білесіңдер?
тұлғасына құрамына атауына қарай
қарай қарай
негізгі зат есім туынды зат есім дара зат есім күрделі зат есім жалқы есім Жалпы есім
ант,бата білім,достық тарақ кемпірқосақ Асан өзен
II – топ. Тапсырма
1. Сын есім дегеніміз не?.
2. Сын есімнің сұрақтарын ата
3. Сын есімнің қандай түрлерін білесіңдер
тұлғасына құрамына
қарай қарай
негізгі сын есім туынды сын есім дара сын есім күрделі сын есім
(терең) сөзшең (жасыл) тап –таза
III – топ.Сан есім
1. Сан есім дегеніміз не?
2. Сан есімнің сұрақтары
3. Сан есімнің түрлері
құрамына мағыналық
қарай түрлері
дара күрделі есептік реттік
IV – топ.Етістік
1. Етістік дегеніміз не?
2. Етістіктің сұрақтарын атау
3. Етістіктің түрлері
тұлғасына құрамына
қарай қарай
негізгі етістік туынды етістік дара етістік күрделі етістік
кел ақылдас барды бара жатыр
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Морфология туралы түсінік
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Морфология-сөз бен оның формалары тұралы тіл білімінің бір саласы.
Сөз түрлі бөлшектерден тұрады. Сөз бөлшектерінің өзіне тән белгілі бір мағынасы және қызметі болады. Мысалы, жолдастыққа деген сөз мынадай төрт бөлшектен тұрады: жол-дас-тық-қа. Бірінші жол бөлшегі "салған із" немесе "сапар" деген мағынаны білдірсе, оған -дас қосымшасы қосылған жолдас сөзі "серік" деген мағынаны беріп тұр. Бұл сөзге -тық қосымшасы жалғанып, адамдар арасындағы қатынас мағынасын білдіретін сөз жасалған. Соңғы -қа бөлшегі бұл сөзге жаңа мағына үстеп тұрған жоқ, басқа сөзбен байланыстыру қызметін атқарып тұрғанын түсіндіру, сөздік қорын, ауызша сөйлеу тілін дамыту; дәптермен, тақтамен жұмыс жасауда ұқыптылыққа, тазалыққа тәрбиелеу
|
Жалпы мақсаттар
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір - біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
ББ кестесін толтыру
|
Қызығушылықты ояту
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.
Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.
Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
Морфология
Грамматика ғылымы тілдің грамматикалық құрылысын зерттегенде өзінің тексеретін объектісінің негізі етіп сөзді жәнесөйлемді алады. Тексеру объектілерінің осындай ерекшеліктеріне қарай грамматика ғылымы морфология жәнесинтаксис деп аталатын екі салаға бөлінеді.
Морфология – сөз және оның формалары туралы ілім. Морфология сөздің жасалу, түрлену, өзгеру жүйелерін, сөздің бөлшектенуі мен олардың әрқайсысының грамматикалық мағыналары мен қызметтерін зерттейді.
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Сергіту сәті
|
Шынығамыз, жастай бiз,
Жаттығуды бастаймыз.
Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш
Бойымызға жинап күш.
Шынығамыз, жастай бiз,
Жаттығуды бастаймыз.
Тiк көтерiп, қозғайық.
Тым сылбыр да болмайық
Алға қарай озбайық.
Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.
|
Ой толғаныс
|
Түбір мен қосымша.
Сөздің мағына беріп бөлінбейтін ең түпкі бөлшегін түбір дейді. Мысалы: жолдастық, сауыншылар, мектептердің, көрінген деген сөздердің түбірлері - жол, сау, мектеп, көр. Себебі бұлар қосымшасыз тұрып та белгілі бір мағынаны білдіреді: жол - із немесе сапар, сау - сүт алу, мектеп -оқитын орын, көр - көзбен байқау.
Осы түбірлерге жалғанған -дас, -тық (жолдастық де-ген сөзде), -ын, -шы (сауыншы деген сөзде), -тер, -дің (мектептердің деген созде), -ін, -ген (көрінген деген созде) болшектері қосымша деп аталады. Демек, түбірге жалғанған сөз бөлшегін қосымша деп атайды.
Қосымша жеке түрғанда ешбір мағына білдіре алмайды. Жоғарыдағы -дас, -тық, -ын, т. б. қосымшаларда ешбір мағына жоқ. Кей қосымша түбірге қосылғанда сөзге жаңа мағына қосады.
1.Мақал – мәтелдердегі түбірлерді ажыратыңдар.
1) Ел ағасыз болмас,
Тон жағасыз болмас 2) Ақылды адам елге қарайды,
Ақылсыз адам өрге қарайды.
3) Берекелі елдің бетін ешкім қақпайды.
4) Жолдасын таппаған ер азады.
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Зат есім
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
Жалпы мақсаттар
Оқыту нәтижесі
|
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділігі: Зат есім туралы кең ауқымды түсінік беру. Сөйлем ішінде зат есімді ажырата білуге, сұрақ қоюға, сабаққа ынта – ықыластарын арттыру.
2. Дамытушылығы: ақыл – ойын, логикалық ойлау жүйесін дамытуды көздеп, арнайы жаттығулар жүргізу. Сөздік қорын, ойлау қабілетін дамыту.
3. Тәрбиелік мәні: Сауаттылыққа, көркем жазуға, ұстамдылыққа, жылдам ойлауға, әдемі сөйлеуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Әдіс – тәсілдері: Әңгімелесу, түсіндіру, сұрақ – жауап
Көрнекілік: интерактивті тақта, суреттер, дидактикалық материалдар жинағы
Пәнаралық байланыс: Ана тілі, дүниетану
|
Топқа бөлу
|
Пазл арқылы топтарға бөлу
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Қазақ тілім - өз – тілім – ана тілім,
Абай, Мұхтар сөйлеген дана – тілім.
Қастерлейді ұл – қызың мәңгі сені,
Болашағым, бақытым, дара тілім.
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Қане, балалар, сабаққа көңіл аударайық:
- Суретті плакатпен жұмыс. Сөз таптары туралы берілген білімді еске түсіру.
- Сөз таптары атау, тиянақтау.
- Зат есім, сан есім, етістік.
- Сөз табу, сөзді қатыстырып сөйлем құрап айтады. (әр сөз табына)
- Мынау алма. Алма тәтті, қызыл. Ағашта бес алма өсіп тұр.
|
Қызығушылықты ояту
|
- Ребус шешу арқылы сабақтың тақырыбын табу.
- Зат есім.
Зат есім туралы ережені интерактивті. тақтадан шығарып өздерімен бірге айтып түсіндіріп өтемін.
Ой ашар.
Ол кім? Бұл не? ойыны.
- Жекелеген заттардың суреті арқылы оларға кім? Не? сұрақтарының қойылатынын білдіру. Сұрақтардың қойылатынын өздеріне тұжырымдатып, көздерін жеткізу, ереже шығару.
- Мысалы:
- Тақтадағы домбыра, кітап, бор, дәптер, әже мұғалім дәрігер т. б. суреттерге сұрақтар қойып өздері тұжырымдап, көздерін жеткізіп ереже шығарады.
«Кел, жұмбақ шешейік. »
Бірнеше жұмбақтар шешкізіп, олардың жауаптарын беретін сөздерге тиісті сұрақтар қойғызу.
Мысалы: Қабат – қабат қаттама.
Ақылың болса аттама. (Кітап)
Жіп – жіңішке денесі,
Ортасында инесі (қалам)
Кітап, қалам сөздеріне сұрақ қойғызып, оларды қатыстырып сөйлемдер құрату.
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.
Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.
Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
«Қыста» тақырыбына шағын әңгіме құра.
«Дөңгелек стол» әдісі
Шарты: Топта бірінші оқушы өз ойын әр түрлі пасталарды пайдалана отырып, тақырыпқа сай жазады. Қалған оқушылар да алдыңғы сөйлемді қайталамай, өз ойын жазу керек.
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Сергіту сәті
|
Еркiн ұста денеңдi,
Тарсылдатпай едендi
Орнымыздан тұрып ап
Жүгiрейiк бiр уақ.
Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш.
Аяқты алға созайық
Тiк көтерiп, қозғайық.
Тым сылбыр да болмайық
Алға қарай озбайық.
Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.
|
Ой толғаныс
|
Тест тапсырмалары.
1. Заттың атын білдіретін сөздерді тап:
А) күн
ә) биле
б) суық
2. Кім? деген сұраққа ауап беретін сөзді көрсет.
А) ән
ә) күй
б) әнші
3. Не? Сұрағына жауап беретін сөзді көрсет.
А) ақын
ә) жер
б) адам
4. Жан - жануарға қойылатын сұрақты көрсет.
А) кім?
ә) не?
Б) кімдер?
5. Адамға қойылатын сұрақты көрсет.
А) не?
ә) кім?
б) нелер?
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Шығарма
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Мақсаты: оқушыларды сөздің түбірі, жұрнағы, жалғауы туралы білімдерін тиянақтауға, ажырата білуге, сауатты жазуға үйрету; ауызша сөйлеу тілін, сөздік қорын дамыту; адамгершілік, еңбек, ақыл-ой тәрбиесіне баулу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, дедукция, көрнекілік
Сабақтың көрнекіліктері: тірек сызбалар
|
Жалпы мақсаттар
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
Жеміс-жидектер арқылы топтарға бөлу
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір - біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Оқушылардың үй тапсырмасы жазылған дәптермен жұмыс
|
Қызығушылықты ояту
|
Шығарма «Менің жазғы демалысым» тақырыбында оқушылар өздерінің жазғы демалыста қандай кітаптар оқығанын, қандай жерлерге демалуға барғандарын, қандай сәттерді, қызықты оқиғаларды бастан кешкендері жөнінде осы шығарма арқылы баяндайды.
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Сергіту сәті
|
Шаршасаңдар, балалар,
Қолдарыңды созыңдар.
Саусақтармен ойнаңдар,
Қолдарыңды сермеңдер.
Денелерiң шынықсын,
Саналарың тынықсын.
|
Ой толғаныс
|
Тілден ұшып,
Құлаққа қонады. (Сөз)
Ойдың аяқталуын күтпейді,
Оны қойсаң, сөйлем бітпейді. (Үтір)
Сырғалы құлақ бір,
Үн-түнсіз сұрап тұр. (Сұрақ белгі)
Қадалды бір ине
Нүктедей түймеге. (Леп белгісі)
Ашылып, жабылады,
Әр үйден табылады. (Есік)
Қауаққа да ұқсаған,
Алмұртқа да ұқсаған,
Аузы бар, тілі бар,
Білер көріп, ұстаған. (Қоңырау
Бір тұлпар су ішпейді, жем жемейді,
Есіркеп ешбір адам жемдемейді.
Жүк емес жануарға жүз адам да,
Доғасын сымға сүйкеп, жол жөнейді. (Трамвай)
Бір мақұлық жұмыста сорлайды,
Мисыз деп оны жұрт ойлайды.
Саумайды, соғымға соймайды,
Бірақ та мінуін қоймайды. (Қол)
Егіз қайың,
Бой-бастары тең өскен.
Іске дайын,
Бұтақтары бес-бестен. (Қол)
Алуан түрлі із салғанның өзі еді,
Өзінен де пайдалысы өзегі. (Қарындаш)
Бір малға екі бала мінгеседі,
Айлап-жылдап түспестен күн кешеді. (Түйенің өркеші)
Бір қалтаның ішінде бірнеше шар,
Әрбір шардың өзіндік ұясы бар. (Ас бұршақ)
Көлденең ілген ақ таяқ,
Тұтанар отпен жақпай-ақ. (Күндізгі сәулелі шам)
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Зат есімнің септелуі
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Сабақтың білімділік мақсаты: Зат есімнің септелуі туралы түсінік беру. Септік жалғауларының белгілі бір грамматикалық мағына үстейтіндігін меңгерту.
дамытушылық мақсаты: сөйлеу дағдыларын жетілдіру, тілін дамыту, қызығушылықтарын арттыру;
тәрбиелік мақсаты: адамгершілік тәрбие беру, таза, әдемі жазуға баулу.
Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ
Әдісі: баяндау, пікірлесу, түсіндіру, талдау, ішінара ізденіс.
Сабақтың көрнекілігі: кесте, слайдтар
Пәнаралық байланыс: әдебиет
|
Жалпы мақсаттар
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Қазақ тілім – өз тілім, ана тілім,
Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім.
Қастерлейді ұл - қызың мәңгі сені,
Болашағым, бақытым, дара тілім!
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
а) сұрақ - жауап
1. Зат есім дегеніміз не?
2. Зат есім қалай түрленеді?
3. Зат есімнің көптелуі деген не?
|
Қызығушылықты ояту
|
«Зат есімнің септелуі» (Мақсаты айтылады).
Септік аттарының өзі яғни, атау, ілік, барыс, табыс, жатыс, шығыс, көмектес - өздерінің аттарын ашады. Бұл қазақ тіліндегі жеті септік. Олардың сұрақтары және септік жалғаулары бар екендігін сендер бастауыш сыныпта танысқан едіңдер. Соларды еске түсіріп көрейік.
Ілік септігі – сөздердің бір – бірімен іліктестігін көрсетеді.
Мысалы, кімнің кітабы? Асанның кітабы.
Барыс септігі – бару деген мағынаны білдіреді.
Мысалы, кімге бардың? Асанға бардым.
Табыс септігі – табу деген ұғымды білдіреді.
Мысалы, кімді көрдің? Асанды көрдім.
Жатыс септігі – орын, мекен дегенді білдіреді.
Мысалы, қайда болдың? Мектепте болдым.
Шығыс септігі – шығу деген мағынаны білдіреді.
Мысалы, неден оқыдың? Кітаптан оқыдым.
Көмектес септігі – жәрдемдесу, көмек ету деген ұғымды білдіреді.
Мысалы, кіммен таныстың? Асанмен таныстым.
Зат есімнің септік жалғаулары
Септіктердің аты Сұрақтары Септік жалғаулары
Атау септік Кім? не?
Ілік септік Кімнің? Ненің? - ның, - нің, - дың, - дің, - тың, - тің
Барыс септік Кімге? Неге? Қайда? - ға, - ге, - қа, - ке
Табыс септік Кімді? Нені? - ны, - ні, - ды, - ді, - ты, - ті
Жатыс септік Кімде? Неде? - да, - де, - та, - те
Шығыс септік Кімнен? Неден? - нан, - нен, - дан, - ден, - тан, - тен
Көмектес септік Кіммен? Немен? - мен, - бен, - пен
Сонымен септік жалғау зат есімге жалғанғанда, оған белгілі бір грамматикалық мағына үстеп, сөйлемде она басқа сөздермен байланысқа түсіреді.
Тәуелденген зат есімнің септелуін жай септеумен салыстырғанда барыс, табыс, жатыс септіктерінде айырмашылық бар.
Септіктер Тәу. жалғаудың І, ІІ жақтарынан кейін Тәу. жалғаудың ІІІ жағынан кейін
Атау септік
Ілік септік - ның,- нің - ның,- нің
Барыс септік - а,- е - на,- не
Табыс септік - ды,- ді - н
Жатыс септік - да,- де - нда,- нде
Шығыс септік - нан,- нен - нан,- нен
Көмектес септік - мен - мен
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.
Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.
Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Сергіту сәті
|
Бір, екі – еңкей,
Бүгілмесін тізең.
Үш-төрт шалқай
Иілмесін тізең.
Қолды көтер аспанға
Саусақты сөз, жасқанба.
/Б.Бөрiбаев/
|
Ой толғаныс
|
«Септеу эстафетасы» ойыны.
Шарты: Тақтаға үш қатардан үш оқушы шығып, берілген зат есімді септейді. Қайсысы бұрын аяқтаса, қатесіз орындаса, жеңімпаз болады. Септіктердің орны ауысып кетпеу және жалғаулары дұрыс жалғануы керек.
Отан, баласы, әжесі, ата, ел.
Терме диктант
Мақал - мәтелдерден септелген зат есімдерді теріп жазады.
1. Жігітке өлең де өнер,
Өнер де өнер.
2. Шешендіктің күші – шындықта.
3. Ердің атын еңбек шығарады.
4. Тау таумен кездеспейді,
Адам адаммен кездеседі.
5. Қыз өссе, елдің көркі,
Гүл өссе, жердің көркі.
6. Сөз сүйектен өтеді,
Таяқ еттен өтеді.
Семантикалық карта. Дұрыс жауапқа «+» белгісін қоямыз.
Септіктер
Сөздер Атау Ілік Барыс Табыс Жатыс Шығыс Көмектес
Домбыраның
Қаламмен
Гүлді
Тілден
Сөзде
Балаға
Кітапты
Мектеп
Ұстазбен
Шаңқобызды
Оқушыға
Шығармашылық жұмыс.
1. Оқушылардың өздері жұмбақ құрастырып, соның ішінен септік жалғауы жалғанған сөздерді табады. Сұрақ қояды.
2. Жыл мезгілдеріне байланысты оқушылардың өздеріне 5 жолды өлең шығарту.
3. «Тілім менің - тірлігімнің айғағы». Бес минуттық эссе жазу.
Деңгейлік тапсырмалар
1. Мәтіндегі зат есімдердің астын сыз.
«Жығылғанға жұдырық» дегендей, кедейлікке кәрілік қосылады. Кәрілік тұсау, кедейлік бұғау болыпты. Қарт шешен қанатсыз қыранша отырып қалыпты. Алайда ағайындарының емен - жарқын көмегіне сүйенген ол аштан өліп, көштен қалмапты. («Шешендік сөздер» кітабынан)
2. Сөйлемдердегі көп нүктенің орнына тиісті жалғауларды қой.
Сандыбай қарға... тұзын екі қолы... ұстап, айна... қарағандай жымиып отыр. Бойында әдет пен әдепке сыя бермейтін мінез... болғандықтан, жынды Бижан атанған адам. (Ғ. Мүсірепов)
3. Мәтіннен көптік, септік жалғауларының астын сыз және түрін ажырат
Шеткі үйлерден қымызға жүгіретін Тезекбай, Терлікбайлар үйлерінің қасында солбырайып тұр. Сабаның даусы шықпайды. Көрінгенмен құрдас болып, арсалаңдап жүретін. Дүрмағанбеттің де иығы түсіп кетіпті. Қолында жүгені, жылқы жаққа бара жатыр. (Ж. Аймауытов)
Мақал – мәтелдер.
І қатар.
Туған жер – алтын бесік.
ІІ қатар.
Білекті бірді жығар,
Білімді мыңды жығар.
ІІІ қатар.
Ең тәтті де, ащы да – тіл.
Тест сұрақтарына жауап беру
1. « Әке» сөзі қай септікте тұрғанын тап
А) А. с. С) Б. с.
В) І. с. Д) Ж. с.
2. Ілік септігінде тұрған сөзді белгіле
А) Оқушы С) Оқушының
В) Оқушыға Д) Оқушыда
3. Табыс септігінің жалғауын белгіле
А) – ны,- ні,- қы,- кі,- ғы,- кі. С) - ны,- ні,- ды,- ді,- ты,- ті
В) – ны,- ні,- шы,- ші,- ды,- ді Д) - нан,- нен,- тан,- тен,- дан,- ден
4. Барыс септігінің сұрағын белгіле
А) кімге? неге? қайда? С) кімге? кімді? нені?
В) кімдерге? Кімді? нені? Д) кіммен? немен?
5. Жатыс септігінде тұрған сөзді белгіле
А) көктемде С) мектеппен
В) далаға Д) ауылдан
6. Шығыс септігінде тұрған сөзді табыңыз
А) Сабаққа С) Сабақты
В) Сабақтан Д) Сабақпен
7. Көмектес септігінің сұрақтарын ата
А) кімде? неде? С) кімнен? неден?
В) кімге? неге? Д) кіммен? немен?
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
