Сабақтың әдістемелік нұсқауы «Әлеуметтік медицина және денсаулық сақтауды ұйымдастыру»

1.Профилактикалық бөлімнің негізгі міндеттері

2.Халыққа емдеу-профилактикалық көмек беру.

3.Диспансерлік әдістің мақсаты

• 
  ауыру қауіпі жоғары адамдарды және ауруларды тіркеуге алу;
  
• 
  кезекті және алдын алу профилакалық қарауды ұйымдастыру және білікті емдеу жүргізу;
  
• 
  диспансерлік қарауды жүргізуді ұйымдастыру және бақылау;
  
• 
  ересек адамдарға және жасөспірімдерге профилактикалық егу жүргізуді ұйымдастыру және бақылау;
  
• 
  аурулардың алдын алу үшін алашқы және кезекті профилактикалық шараларды жоспарын жасау;
  
• 
  халық арасында санитарлық-гигиеналық білімді насихаттау және зиянды дағдыларға ( арақ ішу, темекі шегу, нашақорлық, уытқұмарлық, т.б.) қарсы жұмыс жүргізу және жүріс-тұрыс қозғалудың аз болуының, тамақ көп ішу, артық салмақты болудың зияндылығын түсіндіру.
  

Қалалық амхананың негізгі емдеу-профилактикалық бөлімінде кабинеттер ашылады, онда алуан түрлі мамандықты дәрігерлер болады: терапевт, хируруг, невропатолог, кардиолог, көз, құлақ-тамақ ауруларының дәрігерлері, тюб.

Қосымша диагностикалық бөлімінің құрамына рентген, лабороториялық-функционалдық зерттеу жүргізу, т.б. кабинеттер кіреді.

2.Халыққа емдеу-профилактикалық көмек беру.

Халыққа емдеу-профилактикалық көмекті ең көп көрсететін терапевт-дәрігерлер. Олардың жұмысы учаскедегі тұрғындарға арналып ұйымдастырылады. Негізгі халық денсаулығын қорғау жүйесінде медициналық терапевтік учаске ең маңызды буын болып есептелінеді, әр учаскелік терапевт дәрігерлік көмек көрсетуде алда жүреді. Ол тек қана емдеуші емес, бүкіл халық денсаулығын қорғаумен: профилактикалық, ауруды анықтау, емдеу, айықтыру, диспансерлеу, санитарлық ағарту, жұмыс ұйымдастырушы, сонымен қатар учаске тұрғындарына мамандандырылған жәрдем көрсетуді де ұйымдастырумен шұғылданады. Сондықтан учаскелік дәрігер басқару, ұйымдастыру негіздерін жақсы білу керек.

Учаскелік дәрігер өзінің қол астындағы бақылаудағы (1700 адамға жуық) тұрғындардың денсаулығын зерттеп, оларға әсер ететін сыртқы ортаның түрлі факторларының зияндылығын азайтуды көздеуі керек. Учаскелік дәрігер өзінің учаскесіндегі тұрғындардың тұрмыс, жұмыс жағдайын, олардың тұрмыс-дәстүрін, зиянды әдеттерін білу керек.

Учаскелік дәрігердің ережесіне сәйкес ол мынадай жұмыстар атқарады:

– емханада, үй жағдайында өзіне тіркелген тұрғындарға уақтылы білікті дәрәгерлік жәрдем көрсетеді;

– жарақаттанғандарға, уланғандарға, тағы да сондай жағдайларда ауруларға жедел жәрдем көрсетуге міндетті:

– ауруды тиянақты зерттеп ауруханаға уақытысында емдеуге жатқызады;

– қажетті жағдайларда бөлім меңгерушісін, басқа емхана мамандарын, егер керек болса басқа да денсаулық сақтау мекемелерінен дәрігерлерді кеңес алуға шақырады;

– өзінің күнделікті жұмысында қазіргі уақыттағы жетістікті пайдаланып, профилактикалық, емдеу, сауықтыру, т.б. жұмыстарында жаңа әдістерді пайдаланады;

– ауруларды қазіргі уақытта қолданып жүрген ережеге сәйкес уақытша еңбекке жарамсыздық сараптамасын өткізеді;

– учаскедегі өзіне қарасты тұрғындарды диспансерлік бақылауға алуын ұйымдастыру және түрлі емдеу-профилактикалық шараларын жүргізеді;

– профилактикалық жұмысты, егуді ұйымдастырады және жүргізеді;

– жұқпалы аурулардың тарап кетпеуіне шара қолданады, ондай ауру анықталғанда міндетті түрде СЭС-ке хабарлау жібереді;

– дәрігер өзінің және учаскелік мейірбикенің үздіксіз білімін жетілдіруге тисті;

– учаскелік тұрғындардың арасында үздіксіз санитарлық ағарту жұмысты жүргізеді және солардың ішінен қоғамдық санитарлық актив дайындайды.

Учаскелік дәрігер өзінің жұмысын өзгермелі уақыт кестесімен істейді және 2 жыл сайын ауысып, 3 ай ауруханада істеу керек.

Білімін жетілдіру үшін дәрігер 5 жылда 1 рет жетілдіру немесе мамандандырылу курстарынан өтеді.

Учаскелік дәрігердің жоғарыда айтылғандай ең маңызды жұмысының бірі – профилактикалық бағыттылық. Бұл жұмыс диспансерлік әдісті қолдану арқылы жүргізіледі.

3.Диспансерлік әдістің мақсаты

Диспансерлік әдістің мақсаты – халық денсаулығын сақтау, ол үшін дені сау адамдардың да, аурулардың да тиісті кезде денсаулығын тексеріп отырады. Ал ауыратындарды ертерек бақылауға алып, емдеу жүргізеді.

1984 жылдың ортасында халықты жыл сайын жалпы диспансерлік тіркеуге алу бағдарламасы қабылданған еді. Бұл жұмыс диспансерлік әдісті қолдану арқылы жүргізілуге тиісті болатын. Бірақ 1991 жылға дейін жақсы дамып келді де, кейін әлеуметтік және экономикалық жағдайдың нашарлауына байланысты жалпы диспансерлеу жүргізу тоқталды. Дегенмен, әр учаскелік дәрігер өзіне жүктелген диспансерлік жұмысты орындауға тиісті.

Қалалық емхананың жұмысының бір бөлігі – статистикалық мәліметтерді талдау және емхананың жұмысын сипаттайтын көрсеткіштердің деңгейін бағалау.

Барлық бір типтес емдеу-профилактикалық мекемелерде бірыңғай тіркеу құжаттары бар, олар денсаулық сақтау министрлігінде бекітіледі. Барлық күнделікті пайдаланатын медициналық құжаттар мынадай топтарға бөлінеді:

1. Күнделікті тікелей қолданатын құжаттар (емханадағы, ауруханадағы емдеу картасы).

2. Күнделікті тікелей пайдаланатын тіркеу құжаттары (дәрігерге қабылдану талоны, еңбекке жарамсыздық парағы, жұқпалы ауру туралы хабарлау, диспансерлік бақылау картасы, тамақтан улану және жұмыста пайдаланатын заттардан уланғанда хабарлау, дәрігерді аурудың үйге шақыруын тіркеу кітабі, жұқпалы ауруларды тіркеу журналы, т.б.).

3. Дәрігерлердің жұмысының нәтижесін тіркеу құжаттары (дәрігер күнделігі, диспансерлік бақылаудағы аурулар туралы мәлімет жинағы, т.б.).

4. Есеп құжаттары (емдеу-профилактикалық мекемелердің жылдық есебі, т.б.).

5. Қалалық емханадағы арнайы статистика кабинеті бар, онда алғашқы тіркеу жұмысы жүргізіледі, статистикалық құжаттардың дұрыс толтырылуы тексеріледі, есеп құжаттары толтырылады.

Толық және нақтылы статистикалық мәлімет алу үшін тіркеу және есеп беру құжаттарымен жұмыс істегенде мынадай шарттар орындалуы керек:

– тіркеу және жинақтау бағдарламасының бірлігі;

– көрсеткіштердің және оларды есептеу әдістерінің бірлігі;

– құжаттарды жинақтау және есеп тапсыру мерзімінің бірлігі;

– медициналық мекемелерде қатал статистикалық тәртіп енгізу.

Барлық мәліметтер жиналып болған соң емхананың жұмысын сипаттайтын статистикалық көрсеткіштер есептеліп, емхана жұмысына баға беріледі. Ол үшін 18,19,20,21 суреттердегі мәліметтер пайдаланылады.

Жоғарыда айтылғандай емхананың жұмысын бағалау үшін бірнеше статистикалық көрсеткіштер пайдаланылады, оларды жылдық есептің қорытынды мәліметтеріне сәйкес шығарады. Ал жылдық есепті құрастырғанда мәліметтерді дәрігерлердің күнделікті толтыратын тіркеу құжаттарынан алады.