Сабақтың көрнекілігі: тірек-сызба, Сабақтың пәнаралық байланысы: Химия
жүктеу/скачать 3,68 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ІІІ. Кесте толтыру
- ІІ. ДНҚ молекуласының екі еселену ерекшеліктері
Жаңа сабақтың сұрақтары 1. Нуклеин қышқылдары дегеніміз не? 2. Нуклеин қышқылдарын алғаш тапқан кім, қай жылы неден алды? 3. ДНҚ құрамындағы мономерлерді ашқан кім олар қалай аталады? 4. Пуриндік негізбен пиримидиндік негіздерді атап, олардың сәйкестігін сипатта? 5. ДНҚ-ны зерттеуде М.Уилкинс пен Р. Франклин еңбектері қандай, ДНҚ-кұрылысын қалай сипаттаған? 6. Дж. Уотсон мен Ф.Крик зерттеулері бойынша ДНҚ моллекуласын сипаттау Ол тізбектер косарлана бұралып, кос оралым түзеді. Екі тізбектің азотты негіздері оралымның ішінде калып, олар өзара бір-бірімен сутектік байланыс түзеді. Ал көмірсу мен фосфат топтары оралымды сырттап калады. Демек, әр тізбектің азоттык негіздері коваленттік байланыс арқылы бірін-бірі толыктырып түратын комплементарлык принципке сай байланысады. Яғни, аденин мен тимин екі сутектік, ал гуанин мен цитозин үш сутектік байланыс арқылы қосылатыны дөлелденді. Сонымен, 1953 жылы Дж.Уотсон мен Ф.Крик ДНҚ молекуласынын құрылымдық моделін жасап, халыкаралык Нобель сыйлығына ие болды. ІІІ. Кесте толтыру
ІV. . §8 V. 1. Нәруыздардың қасиеттерін сипатта? 2.Нәруыз қандай қызметтер атқарады?
Ф.Криктін «Дезоксири-бонуклеин кышкылы кос орамды болады» деген болжамын дөлелдеді. Нобель сыйлығынын лауреаты (1962 ж.) 
Биология 10-сынып Cабақтытың тақырыбы: ДНҚ молекуласының екі еселену ерекшеліктері Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларды ДНҚ молекуласының ерекшеліктерімен таныстыру. 2.Дүпиетанымынын арттыра отырып,оқу материалдарын толық меңгеру қабілетін дамыту. 3.Ұйымшылдыққа тазалыққа тәрбиелеу. Сабақтың типі . Жаңа сабақ Сабақтың түрі: Проблемалық Сабақтың көрнекілігі: тірек-сызба, Сызбанұсқа Сабақтың пәнаралық байланысы: Химия. Сабақтың әдісі: Сұрақ жауап,баяндау, кесте толтыру. . Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі. ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру. ІІІ. Бекіту ІV. Үйге тапсырма беру. V. Үй тапсырмасын тексеру VІ. Бағалау ІІ. ДНҚ молекуласының екі еселену ерекшеліктері м  олекуласының екі еселенуін редупликация деп атайды. Редупликация жасушаның бөлінуге даярлану кезінде көптеген ферменттердщ қатысуымен жүреді. Ол ферменттердің бірі — азоттык негіздердің арасындагы сутектік байланысты ыдыратып, екі тізбекті бір-бірінен ажыратса, екіншілері — ядроның кұрамындағы бос нуклеотидтердің есебінен ажыраған тізбекті толыктыратын екінші тізбекті кұрастырады. Яғни, екінші тізбектегі генетикалық ақпарат алғашкы тізбектегі ақпаратпен бірдей болады. Мысалы, бір тізбек А—Т—А—Г— Ц—А болса, оның қарсысында Т—А—Т—Ц—Г—Т тізбегі түзіледі. Тізбектегі нуклеотидтердің бір-бірімен байланысуы олардың комплементарлык принципіне сөйкес келеді.
Екі еселену кезінде аналық ДНҚ молекуласынан жана екі молекула түзіледі. Осы екі жаңа молекуладағы генетикалык акларат аналыкқДНҚ-ға сәйкес болады. Демек, ата-анадан берілетін тұқым куалау аклараты ДНҚ-ның екі еселенуі кезінде беріледі. 1960 жылы М.Месельсон мен Ф.Сталь ДНҚ-ның екі еселенушің жолдарын болжады. 1. Сақтала екі еселену. Жаңа тізбекте молекула пайда болу үшін алдыңғы ДНҚ-ның қос оралымының матрицасы сакталып, жаңа молекулаға негіз болады. Жаңа молекуланың біреуі бұрынғы ДНҚ-ньщ молекуласын, ал екіншісі жаңадан синтезделген молекуланы алады. 2. Жартылай сацтала екі еселену. Азотты негіздер арасындағы әлсіз сутектік байланыстар үзілгеннен кейін негіздер ыдырап, ДНК молекуласының кос тізбегі ашылған сырма сиякты екі жаққа кетеді. Бөлінген өрбір тізбек болашакта пайда болатын тізбекке матрица кызметін аткарады ( «Жаңа» жөне «ескі» тізбектер сутектік байланыстар аркылы косылады. 3. Бытыраңқы екі еселену. Бұл еселенуде ДНҚ молекуласы қыска бөлшектерге ыды-райды да, жаңадан түзілетін кос тізбектін негізі қаланады. Екі еселенудін бұл түрінде де матрицаның рөлін нуклеотидтер аткаратындығы белгілі. Америкалық биохимик. ДНҚ-полимераза ферментін ашты. ДНК молекуласын ен бірінші синтездеді (1967 ж.). Нобель сыйлығыньщ лауреаты (1959 ж.) М.Месельсон мен Ф.Сталь ДНҚ молекуласының жартылай сактала екі еселенетінін аныктады. Эукариот ясасушаларына жасалған кейінгі төжірибелер нөтижесінде де ДНҚ молекуласыньщ жартылай сақтала екі еселенетіндігінің дұрыстығы аныкталды. Биохимиктер ДНК-ның екі еселенуіне қатысыл, сутектік байланыстарды үзетін ерекше ферментті бөліп алды. Ол ферментті ДНК-полимераза ферменті деп атады. Бұл ферментті ашкан америкалық биохимик Артур Корнберг осы еңбегі үшін Нобель сыйлығының лауреаты атағын алған. Ферменттердің өсерінен сутектік байланыстардың үзілуі ДНҚ-ның бір ұшынан басталып, екінші ұшында аякталады. ДНҚ молекуласы үзінді түрінде екі еселе-неді де, әрбір тізбектің қарама-қар-сысында жаңа тізбектер синтезде-леді. Жаңа тізбектердің осылай үзінді түрінде синтезделетінін 1968 жылы жапон ғалымы Р. Оказаки дәлелдеген болатын. бұл үзінділердщ бір-бірімен лигаза (грекше «ligasa» — жабыстырушы, Жалғастырушы деген мағынаны білдіреді) ферменті аркылы байланысады. Амер. ғалымдар Ричардсон Мен Вейс лигаза ферменттерінің қасиеттерін зерттеп, ол фермент-І үзінділерді бірімен-бірін , тұтас бір тізбек құрас. тапты. ІІІ. Бекіту. Сұрақтар беру. 1. Редупликация дегеніміз не? 2. ДНҚ –ң екі еселенудің қандай түрлері бар оны кім зерттеп жазды? 3. ДНҚ –ң екі еселенудің тәжірибесі қандай тірі организмдерге жасалды. 4. Артур Корнберг Нобел ь сыйлығының лауреаты атағын қай еңбегі үшін алды. 5. Р. Оказаки бойынша ДНҚ –ң екі еселенуі қалай жүреді?неніің көмегімен? 6. ДНҚ молекуласының маңызы қандай? ІV. Үйге §10 оқу. Есептер шығару.V.  Көрнекіліктер:
ДНК-полимераза ферменттін ашкан америкалық биохимик Артур Корнберг осы еңбегі үшін Нобель сыйлығының лауреаты атағын алған. ДНҚ-ны 1967ж бірінші синтердеді. жүктеу/скачать 3,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|