Сабақтың мақсаты : Химиялық элементтер жайында алған білімдерін кеңейту және

                                         тереңдету, сілтілік металдар жайында мағлұмат беру.

2.Металдардың  қасиеттерін , маңызын талдау, реакция теңдеулері

арқылы жаза білуді әрі қарай дамыту.

3. 
   Алған білімдерін тұрмыста және күнделікті өмірде қолдана білуге
   

 

Сабақтың  барысы: І. Қызығушылықты ояту.

Үй жұмысының тақырыбына байланысты ребус шешу.

( жауабы: металл )

                                              2.Табиғатта таралуы.

3.Химиялық қасиеті.

4.Физикалық қасиеті.

5.Қолданылуы.

6.Маңызды металдар, олардың қолданылу салалары.

 

ІІ. Мағынаны тану. (жаңа тақырып).

Электрондық оқулықтан металдың суда еруін көрсету арқылы оқушыларға сұрақ қою.

Сабақтың тақырыбы: «Сілтілік металдар». Периодтық системадағы қай топ   осылай

Бүгінгі біздің тақырыбымыз «Сілтілік металдар» жайында не білесіздер? Әр қайсысыңыз

дәптерлеріңізге не білетіндеріңізді жазыңыздар. Жазып болған соң, оқушыларға мәтін

таратылады.

 

Мәтінмен жұмыс.

                                        ( қысқаша мәтін )

                               Сілтілік металдар, натрий, калий.

1.Сілтілік металдар периодтық жүйенің І тобының негізгі топшасында орналасқан. Оған

жататындар: Li, Na, K, Rb, Cs, Fr.  Олардың іс жүзіндегі маңыздылары: Na, K. Қалған сілтілік

металдар осыларға ұқсас. Натрий таралуы жөнінен алтыншы орында, калий жетінші орында.

Олар тек атом радиустары бойынша ғана ерекшеленеді. Олар s элементке жатады. Атом

радиусы, химиялық белсенділігі топтарда жоғарыдан төмен қарай өседі. Ең кіші радиус  Li-

де , ал ең үлкені  Fr –да. Реакция кезінде +1 тотығу дәрежесін көрсетеді.

Табиғатта кездесуі: Сілтілік металдар қосылыстарынан табиғатта кең тарағаны тек натрий

    және калий қосылыстары ғана. Мысалы: натрий хлориді Арал, Каспий маңында , натрий

сульфаты Алматы ,Қызылордада , сильвинит, карналит Батыс Қазақстанда. Натрий, калий

иондары тірі ағзада маңызды роль атқарады. Франций ядролық реакция кезінде жасанды

жолмен алынған. Сілтілік металдарды тұздарынан электролиз әдісімен алады.

2. 
   Сілтілік металдардың барлығы болар-болмас реңкті, ақ түсті, жеңіл, оңай балқиды. Олардың
   

жалынды сары түске, ал калий ионы күлгін түске бояйды. Сілтілік металдар күшті

тотықсыздандырғыш және химиялық өте белсенді болып табылады. Олар сутегін қоса

алғанда барлық бейметалдармен қуатты әрекеттеседі. Мысалы:

                                  +СІ₂                             2МеСІ

  2Ме                        +2HCI                           2MeCI + H₂

+2HOH                           2MeOH + H₂

+O₂                                             Me₂O

3. 
   Натрий тотықсыздандырғыш ретінде түсті металлургияда ядролық  реакторларда жылу жеткізгіш, органикалық заттарды синтездеу кезінде катализатор ретінде қолданылады. Сілтілік металдар, әсіресе цезий жарықтың  әсерінен оң зарядталған ионға айнала алады. Оның бұл қасиеті жарық  энергиясын  электр энергиясына айналдыратын аспапқа- фотоэлементке, сондай-ақ  өздігінен жұмыс істейтін аппараттар әзірлеуге пайдаланылады. Калий тұздарының өсімдіктер тіршілігіндегі маңызы өте зор. Натрий пероксидін ауаны регенерациялау үшін сүңгуір қайықтарда және ғарыштық  кемелерде пайдаланады. Ол көмірқышқыл газын сіңіріп ауаны тазартады.
   

Бірінші абзацты оқу және талдау, тапсырма орындау.

 

Химиялық таңбасы	Электрондық формуласы	Электрондардың орбитальдарда таралып орналасуы.
Li
K
Na

2 тапсырма.

Cілтілік металдардың оксидтерінің және сульфидтерінің формуласын жазыңдар.

 3 тапсырма.

Натрий хлоридіндегі (NaCI) натрийдің , калий оксидіндегі (К₂О) калийдің массалық үлесін есептеңдер.

Мына заттар сілтілік металдардың табиғатта кездесетін қосылыстарының аттары:

1)натрий хлориді;       2)сильвинит (натрий хлориді-калий хлориді)

3)карналит (калий хлориді-магний хлориді-6 су молекуласы) 4)калий хлориді

5)микрабилит (натрий сульфаты-10 су молекуласы)

Осы заттардың формуласын жазыңдар.

 

5 тапсырма.

1.                                4.

2.                                5.

3.

 

Екінші абзацты оқу және талдау.

 

6 тапсырма

Сызбанұсқадағы реакция теңдеулерін жазыңдар,теңестіріңдер.

Реакция теңдеулерін жазу.

Үшінші абзацты оқу және талдау.

                                                    Химиялық диктант

1.Калий тұздары ең қажетті зат.

3.Металдар реакция кезінде болады.

4.Бағалы металдар:.

5.Na+?=NaCI+?

6.?+H₂O=KOH+?

 

III.Ой толғау.

 

Сабақты қорытындылау:Тест тапсырмасы.

Үй тапсырмасын беру,бағалау.

 

Тест тапсырмасы.

1.Натрийдің ядро заряды:

А)10

В)12

2.Протон саны:

А)22

Б)23

3.Энергетикалық деңгей саны

Б)2

4.Электрондық формуласы:

Б)1s²2s¹

В)1s²2s²2p⁶3s¹

5.Сілтілік металдар гидридінің жалпы формуласы:

Б)MeH₂

В)Me₂H

6.Металдар ішіндегі ең ауыры:

Б)вольфрам

В)осмий

 

7.Сілтілік металдар қасиеті:

Б)ауыр,қиын балқиды

В)жеңіл,қиын балқиды

8.Калийдің нейтрон саны:

Б)20

9.Сілтілік металдар табиғатта кездеседі:

Б)бос күйінде

В)тұздар түрінде

10.Сілтілік металдарды таза күйінде қандай әдіспен бөліп алады:

Б)электролиз