Сабақтың мақсаты: Білімділік: Байқоңыр ғарыш айлағы, ғарышкерлер туралы әңгімелеу,білімдерін толықтыру

-Сәлемдесу, түгендеу

- Ғарышқа ұшқан адамды кім не дейді? Американың ғарыш кемесімен ұшқан адам «астронавт» деп аталады. Қытай кемесімен аттанса, «тайконавт» делінеді. Малайзия ғарышкері ұшқаннан кейін «ангкасаван» деген сөз де пайда болған. Ағылшындар астронавты да, космонавтты да қолданады.

ғарышкер, астронавт (Батыс елдерінде баламасы: астро және nbutes – теңізде жүзуші), космонавт (ТМД елдерінде – грек. kosmos – ғарыш және nautes – теңіз жүзушісі) – ғарышқа ұшу кезінде ғарыштық техниканы сынақтан өткізетін әрі оны пайдаланатын адам.
Ассоциация «Ғарыш» сөзіне (тақтада жазу)

Жаңа материалды түсіндіру кезеңі

Мағынаны тану

Белка және Стрелка - кеңестік ғарышкер - иттер, бірінші жануарлар, ғарышқа ұшып, Жерге аман-есен оралған. Ұшу кемесі «Спутник-5» болды. Ұшу 19 тамыз 1960 жылы басталды, ұшу кемесі Жердің айналасында айналып, 25-тен астам сағат болды. Адам баласының алғаш ғарышқа ұшқан мерзімі - 1961 жылғы 12 сәуір.  Қазақстанның өз жерінде әлемде теңдесі жоқ ғарыш айлағы болса да көп уақыт ғарышқа ұшу қазақ баласына бұйырмады. Тек қана еліміз тәуелсіздік алған соң ғана мұндай мүмкіндікке қол жеткіздік.

-Енді сол ғарыш көгіне самғаған қазақ азаматтары жайлы айта кетемін.

1. Тоқтар Әубәкіров - 1991 жылы 2 қазанда алғаш рет ғарышқа ұшты.

2. Талғат Мұсабаев - 1994 жылы 1 маусымда ғарышқа ұшты. Талғат Мұсабаев үш рет ғарыш көгіне самғады.
1. «Сөздік жұмысы» - (суреттер көрсету, оқу, аудару, дәптерге жазу)

Өздерің байқағандай, ғарышқа қатысты сөздерді анықтау сендерге қиындық тудырып тұр. Олай болса, тақырыпқа қатысты жаңа сөздермен танысайық.

Жер серіктері – спутники, ғарыш айлағы – космодром, Жердің тартылыс заңы – закон притяжения Земли

Байқоңыр – Қызылорда облысы, Қармақшы ауданының аумағында орналасқан ғарыш алаңы. Іргесі 1955 жылы қаланған. Ол 7 360 шаршы километр жерді алып жатыр.

Байқоңырдан Күннің, Айдың, Шолпанның алғашқы жасанды серіктері, «Восток», «Союз», «Прогресс» ғарыш кемелері, «Салют», «Мир» орбиталық стансылары, байланыс мақсаты үшін пайданылатын және метеорологиялық бақылаулар жүргізуге арналған «Молния», «Экран», «Горизонт», «Радуга», «Метеор» жасанды серіктері ұшырылды.

Байқоңыр ғарыш алаңы 1991 жылы Қазақстан Республикасының иелігіне өтіп, 1993 жылы Ресей Федерациясына 20 жылға берілді.

Техника ғылымдарының докторы, академик авиация генерал-майоры, 1965-1969 жылдары «Армавир әуе қорғанысы» ұшқыштарының жоғары әскери оқу орнында оқыған, ұшқыш-инженер. Кейін Мәскеу авиация институтын тамамдады.

1991 жылы 2-нші қазанда Байқоңыр ғарыш алаңынан “Союз ТМ - 13” ғарыш кемесімен ғарышқа ұшып, “Мир” орбиталдық комплексінде өзге ғарышкерлермен бірге сегіз тәулік бойы ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізді. 1991 жылдың 10-ыншы қазанында Жерге оралды. Тоқтар 45 жасында ғарышкер атанды.

1988 жылы Тоқтар Әубәкіровке «Кеңес Одағының батыры» атағы, ал 1995 жылы Қазақстан Республикасы Халық қаһарманы атағы берілді.

1993 жылы Ақтөбе жоғары ұшқыштар училищесін бітірді. 1974 жылы — Рига азаматтық авиация инженерлерік институтын бітірген, инженер. 1987—1990 жылдары азаматтық авиациясында ұшқыш, ұшақ командирі қызметтерін атқарған. 1998 жылы 29 қаңтар мен 25 тамыз аралығында (ұзақтығы 208 тәулік «Союз ТМ-27» және «Мир» ғарышкемелерінің кеме командирі ретінде ғарышта болды. Әскери әуе күштерінде 2000 ж. техника ғылымдарының кандидаттық диссертациясын қорғаған.

2007 жылдан бастап — Қазақстанның ұлттық ғарыш агенттігінің төрағасы. Талғат Мұсабаев Қазақстан Республикасының «Халық Қаһарманы» және Ресей Федерациясының Батыры.
Жаңа тақырыптың түсінуін тексеру кезеңі

Ой тастау «Өзіңді тексер» - (грамматикалық тапсырмалар орындау)
1. Мына сөздерге морфологиялық талдау жасау: Кемесімен, зерттеушілер, зымырандардың Кемесімен - кеме - зат е., -сі - тәуелдік жалғау ІІІ жақ, -мен - К.с.

Зерттеушілер – зерттеу – етістік, -ші – зат е. тудырушы жұрнақ, -лер - көптік жалғау

Зымырандардың – зымыран – зат е., -дар – көптік жалғау, -дың – І.с.
2. Сөйлемге грамматикалық талдау жасау

1-топ Байқоңыр – Қызылорда облысы, Қармақшы ауданының аумағында орналасқан.
2-топ Тоқтар Әубәкіров 1946 жылғы 27-ші шілдесінде Қарағанды облысы Қарқаралы ауданында

дүниеге келген.

Қазақтың тұңғыш ғарышкері-Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров Кеңес Одағының Батыры атағын қай жылы алды?		(1984)
Қазақстан Республикасының Халық Қаһарманы болып қай жылы танылды?		(1995)
Талғат Амангелдіұлы Мұсабаев Алматы әуе клубын қай жылы бітірген?		(1988)
1998 ж. ғарышқа 2-ші рет ұшқанда неше күн ғарышта өткізген?		(208 күн)

1. Байқоңыр – ғарыш алаңы қайда орналасқан? Қызылорда облысы, Қармақшы ауданы

2. Байқоңырдан ұшқан тұңғыш ғарышкері кім? Т.Әубәкіров

3. Т.Әубәкіров «Байқоңыр» ғарыш алаңынан қандай ғарыш кемесімен ұшты? “Союз ТМ - 13”

4. Байқоңыр ғарыш алаңы қай жылы Қазақстан Республикасының иелігіне өтті? 1991 жылы

5. Талғат Мұсабаев қай жылдан бастап Қазақстанның ұлттық ғарыш агенттігінің төрағасы атанды? 2007 жылы