Сабақтың мақсаты: Білімділік: дыбыс толқындарын, оның негізгі сипаттамаларын түсіндіру

• Физика пәнінен ашық сабақ

• Физика 9-сынып
• Пән мұғалімі: Төлегенова Маржан Ергешқызы

• 2015- 2016 оқу жылы

• Сабақтың мақсаты:

• Білімділік: дыбыс толқындарын, оның негізгі
• сипаттамаларын түсіндіру

• Тәрбиелік: терең ойлауға, ғылымға, білімге деген
• қызығушылығын арттыра отырып тәрбиелеу

• Дамытушылық: оқушыларға білім беру арқылы ғылыми
• көзқарасын дамыту

• Сабақтың көрнекілігі:

• Электрондық оқулық, камертон.

• Пәнаралық байланыс:

• Биология, музыка

• Жаңа сабақ

• Сын тұрғысынан ойлауды дамыту

I. Ой қозғау

• I. Ой қозғау
• а. Ұйымдастыру. Психологиялық тренинг.
• ә. “Ой шақыру” стратегиясы
• II. Мағынаны тану
• а) Жаңа тақырыпты игерту
• ә) Демонстрация (темір сызғышпен, камертонмен)
• б) Бекіту сұрақтары
• III.Ой толғау
• а) Физикалық диктант
• ә) Үйге тапсырма

• Сабақтың барысы:

• “Ой шақыру” стратегиясы
• Механикалық толқындар алемінде біз көрмейтін,
• бірақ, сол арқылы бір-бірімізбен қарым-қатынас жасап,
• музыка, радио тыңдайтын толқын түрі бар.
• Ол қалай аталады?

• Толқынан толқын шығады,
• Толқынан толқын тауады,
• Толқын мен толқын жарысады;
• М.Жұмабаев

• Демонстрация:
• Темір сызғышты тербеліске түсіріп, дыбыс шығарғанын бақылау.
• Камертонмен дыбыс шығаруды бақылау.

• Дыбыс толқынын тербелістегі дене тудырады.
• Тербелістегі дененің айналасында сыртқы ортаның
• күйі өзгереді (қысымы). Ауаның тығыздалуы және
• қайта сиреуі нәтижесінде адам құлағының естуін тудыратын
• дыбыс пайда болады.
• Сонымен қатар сыртқы ортада тербеліс тудыратын кейбір
• құбылыстар (жарылыс, жел, найзағай, оқтың ұшуы т.б.)
• да дыбыс көзі болып табылады.
• Адамның есту қабілетін тудыратын серпімді толқындар –
• дыбыс толқындары деп аталады.
• Адам тербеліс жиілігі 16 – 20 мың Гц аралығын ести алады.

• Дыбыс қандай ортада тарала алады?
• Дыбыс барлық (қатты, сұйық, газ) ортада тарала алады.
• Ең алғаш ауадағы дыбыс жылдамдығын 1636 ж француз
• физигі М.Мерсен анықтаған (электрондық оқулықтан көрсету)
• Неғұрлым орта тығыздығы артқан сайын дыбыстың таралу
• жылдамдығы артады. (1 - кесте)

• Дыбысты сипаттамалары:
• Дыбыс қаттылығы дыбыс шығаратын дененің
• тербелістер амплитудасымен анықталады.
• Дыбыс қаттылығының өлшем бірлігі – бел (Б).
• Дыбыс тоны тербеліс жиілігімен анықталады,
• яғни тербеліс жиілігі үлкен болса, тон да биігірек болады

• Тембр – адамның дауысына, не аспаптың үніне өзіндік бояу беретін дыбыстың сапасы.

• Біз есту мүшесі құлағымызға келіп жеткен дыбыс толқындарды дыбысты сеземіз. Есту мүшесінің ең маңызды бөлігі – құлақ жарғағы. (электрондық оқулықтан көрсету)

• Тапсырмалар:

• 1

• 2

• 3

• Бекіту сұрақтары

• ДЫБЫС ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
• АДАМНЫҢ ЕСТУ МҮШЕСІ ҚАБЫЛДАЙТЫН ДЫБЫС ТОЛҚЫНДАРЫ ЖИІЛІГІНІҢ ДИАПАЗОНЫ ҚАНДАЙ?
• ДЫБЫС ЖЫЛДАМДЫҒЫ ТАРАЛАТЫН ОРТАҒА БАЙЛАНЫСТЫ МА?
• ДЫБЫСТЫҢ ҚАНДАЙ СИПАТТАМАЛАРЫН БІЛЕСІҢ?

• Есептер шығару

• 26-жаттығу (2, 5)

• Физикалық диктант

• Иә ^, жоқ –
• Дыбыс – есту түйсігін туғызатын серпімді толқындар.
• Жиілігі 20Гц-тан жоғары толқындарды адам құлағы естиді.
• Найзағай – табиғи дыбыс көзі.
• Акустика –дыбысты зерттейтін физика бөлімі.
• Дыбыс қаттылығы тербеліс жиілігімен анықталады.
• Дыбыс тоны тербеліс жиілігімен анықталады.
• Дыбыстың аудағы жылдамдығы 330 м/с.
• Дыбыс қаттылығының өлшем бірлігі – Бел.
• Біріңді – бірің тексер!
• ^-^^-^^^
• 1 2 3 4 5 6 7 8
• Бағалау: 7-8 –”5”
• 5-6 – “4”
• 3-4 – “3”

• Үйге тапсырма:
• 31-32 тақырыптар, 27 жаттығу

• Бүгінгі сабақта сізді не қызықтырды? Бүгінгі алған білімдеріңіздің сізге пайдасы бар ма? Қандай?