Сабақтың мақсаты: Біздің организмімізде екі қызмет атқаратын аралас бездер туралы түсінік беру

Сабақтың тақырыбы: Аралас бездер.

• Сабақтың мақсаты:
• 1. Біздің организмімізде екі қызмет атқаратын аралас бездер туралы түсінік беру.
• 2. Ұйқыбез бен жыныс бездері қызметінің бұзылуынан туындайтын аурулар мен олардың алдын алу .
• 3. Дені сау ұрпақ туралы ұлттық тәрбие негіздерін беру.

Қайталау экспресс тесті жауаптары:

• 1.Гормон дегеніміз не?
• а)Сыртқы, ішкі секреция бездерінен бөлінетін биологиялық актив зат
• 2. Сыртқы секреция безі дегеніміз-
• с) Сөл бөліп шығаратын өзектері бар
• 3. Сыртқы секреция бездеріне қайсысы жатады?
• в) Май безі
• 4. Ішкі секреция бездеріне қайсысы жатады?
• с) Қалқанша без
• 5. Йод қай гормонның құрамына кіреді?
• д) Тироксин

ІІІ. Жаңа сабақ жоспары:

• 1. Аралас бездер.
• 2. Ұйқыбездің қызметі.
• 3. Ұйқыбездің гормондары арқылы қандағы қант деңгейінің реттелуі.
• 4. Әйел организміндегі аналық жыныс гормондарының рөлі.
• 5. Ер адам организмінің қалыптасуында аталық жыныс гормондарының рөлі.
• 6. Ішкі секреция бездері өзара әрекеттесуі.

• Аралас секрециялы бездер - біздің организмімізде екі қызметті қатар атқаратын (сырттай да, іштей де гормон бөлетін) бездер.
• Оларға ұйқы безі мен жыныс бездері жатады.
• Ұйқыбездің басы, денесі, құйрығы болады.
• Ұйқы безі екі қызмет атқарады:
• 1.Ас қорыту сөлін түзеді.
• 2.Инсулин және глюкагон гормондарын өндіреді.
• Организмде инсулин тез бұзылады, сондықтан ол қанға үнемі түсіп отыруға тиіс. Инсулин өндірілуінің төмендеуінен көмірсулардың көп мөлшері организмнен зәрмен бірге шығарылады. Бұл қантты диабет ауруының дамуына себепші болады.

• Гликоген – жануар крахмалы, суда ерімейді, сондықтан қан құрамында болмайды.
• Жыныс бездері организмнің өсуі мен жетілуін, екінші реттік жыныс белгілерінің қалыптасуын реттейтін гормондар өндіреді.

• Гуморальдық реттелу мүшелер мен жасушалардың өзара әрекетінің ежелгі түрі болып табылады.
• Гормондық реттелу жасушалар мен ұлпаларда түзілетін биологиялық белсенді заттар арқылы баяу іске асырылады.
• Эндокриндік жүйеге жүйке жүйесі,
• ал жүйке жүйесінің жұмысына ішкі секреция бездерінің гормондары әсерін тигізеді.

Кестені толтырыңдар:

Пысықтау сұрақтары:

• 1. Ұйқыбездің қызметі қандай?
• 2. Ұйқыбездің қандай гормондары арқылы қандағы қант деңгейі реттеледі?
• 3. Әйел организміндегі аналық жыныс гормондарының рөлі қандай?
• 4. Ер адам организмінің қалыптасуында аталық жыныс гормондары қандай рөл атқарады?
• 5. Ішкі секреция бездері өзара қалай әрекеттеседі?

І. Сыртқы секреция бездері деп – сөл бөліп шығаратын өзектері бар бездерді айтады, олар гормонын асқорыту мүшелеріне және сыртқы ортаға бөледі, олар:

• 1. Сілекей безі
• 2. Қарын безі
• 3. Ұйқы безі
• 4. Ішек бездері
• 5. Бауыр
• 6. Тер безі
• 7. Май безі
• 8. Жас безі

ІІ. Ішкі секреция бездерінің – сөл бөліп шығаратын өзектері болмайды, гормондар тікелей қанға бөлінеді. Олар:

• 1. Гипофиз
• 2. Эпифиз
• 3. Қалқанша безі
• 4. Қалқанша маңы бездері
• 5. Тимус
• 6. Бүйрек үсті безі

VІ. Қорытындылау: № 2 - Қорытындылау тесті

• 1.Инсулиннің жетіспеуінен болатын ауру:
• а) ергежейлілік;
• в) акромегалия;
• с) базедов ауруы;
• д) қантты диабет;
• е) кретинизм.

• 2.Ұйқы безінде
• бөлінетін гормон:
• а) Тироксин
• в) Тимозин
• с) Адреналин
• д) Инсулин, глюкагон
• е) Йодомарин

3. Қалқанша

• 3. Қалқанша
• безінен бөлінетін
• гормон:
• а) Тироксин
• в) Тимозин
• с) Адреналин
• д) Инсулин
• е) Йодомарин

• 4. Жыныс бездерінен қандай гормондар бөлінеді?
• а) Тироксин
• в) Екінші реттік
• жыныс белгілерін
• қалыптастыратын
• с) Адреналин
• д) Инсулин
• е) Тимозин

• 5. Гликоген - а) Тироксин,
• в) Тимозин,
• с) Жануар крахмалы,
• д) Инсулин,
• е) Йодомарин

Өз беттеріңмен тексеріп бағаларыңды қойыңдар, қойған бағаларыңды ассистентке айтыңдар!!! №2 тест жауаптары: 1-д, 2-д, 3-а, 4-в, 5-с

• 1. Инсулиннің жетіспеуінен болатын ауру: - қантты диабет
• 2. Ұйқы безінен бөлінетін гормон:
• - Инсулин мен глюкагон
• 3. Қалқанша безі бөлетін гормон:
• - Тироксин
• 4. Жыныс бездері қандай гормондар өндіреді? - Екінші реттік жыныс белгілерін қалыптастыратын гормондар
• 5. Гликоген - Жануар крахмалы

№ 3 - Графикалық тест “Бездерді орынына қой”

А-қалқанша без (2) Б-гипофиз (1) В-бүйрекүсті безі (3) Г-ұйқыбез(4) Д-аналық жыныс безі(5) Е-аталық жыныс безі(6)

• Үйге тапсырма:
• § 13 оқу.
• Жаңа терминдерге өз бетімен бес тест сұрағын құрастырып, оған сәйкес тест жасақтау