Сабақтың тақырыбы : Антонимдер Сабақтың мақсаты: Антоним сөздерге түсінік бере отырып, сөз мағыналарынан алған

білімдерін пысықтау арқылы ҰБТ-ға дайындау.

Психологиялық ахуал.

Жабырқауды білмейміз,

Жалқаулықты сүймейміз.

Біз талантты жас ұлан,

Үлгі аламыз жақсыдан.

Балалар, біз өткен сабақтарда омоним, синонимдерді өттік. Осы екі тақырыпты меңгергендеріңді білу үшін тест орындайық.

Тестпен жұмыс

1-нұсқа

2. Омоним болатын қатарды тап.

3. Толық мағыналы сөздерді көрсет

4. «Сұлу» сөзінің синонимін табыңыз

5. Омоним бола алатын сөзді көрсетіңіз

2-нұсқа

2. Омоним болатын қатарды тап.

3. Толық мағыналы сөздерді көрсет

4. Синоним сөзді көрсетіңіз.

5. Омоним бола алатын сөзді көрсетіңіз

1. 
   Сөз деген не? Белгілі бір ұғымға берілген атау
   
2. 
   Сөз мағынасы деген не? Сөздің ішкі жағы, яғни мазмұны.
   
3. 
   Сөздің қандай мағыналары болады? Тура және ауыспалы мағыналары.
   
4. 
   Сөздің тура мағынасы деген не? Негізгі, бастапқы мағынасы
   
5. 
   Сөздің ауыспалы мағынасы деген не? Келтірінді мағынасы
   
6. 
   Көп мағыналы сөздер деген қандай сөздер? Сөздің бірнеше мағынаға ие болуы.
   
7. 
   Омоним сөздер дегеніміз не? Біркелкі дыбысталып, бірақ мағыналары басқа-басқа болып келетін сөздердің тобы
   
8. 
   Синонимдер дегеніміз не? Мағыналары бір-біріне жақын, бірақ әр түрлі дыбысталып айтылатын сөздер тобы
   

Сабағымызды бастамас бұрын ертегі тыңдап алыңдар. Ерте, ерте ертеде Лексика деген қарт өмір сүріпті. Қарттың үш баласы болыпты. Үлкен ұлы «Омоним», ортаншы ұлы «Синоним» кіші ұлы «Антоним» болыпты. Әкесі үш ұлын шақырып алып, «Дүниеде не тәтті?» деп сұрапты. Ұлдары ойланып Омоним «түс» деп айтыпты. Синоним «бал шекер, қант» деп айтыпты. Ал, антоним жауап бермепті. Енді балалар антоним дегеніміз не? Осы сурет бойынша антонимдер бар ма?

Мағыналары бір-біріне қарама қарсы болып келетін сөздер антонимдер деп аталады.

Балалар сендер қандай қарама қарсы сөздерді білесіңдер. (дос-дұшпан, алыс-жақын, биік-аласа, ақ-қара, жаман-жақсы, ащы-тәтті.)

Ал, балалар антоним сөздер тағы былайша жасалуы мүмкін: антонимге жұрнақ жалғануы арқылы немесе емес сөзін тіркесуі арқылы. Болымды – болымсыздық мағыналары болады. Мысалы жақсы-жақсы емес, бар-барма, сулы-сусыз.

Қазақ тілінде неше сөз табы бар? Олай болса, антоним 9 сөз табының ішінде зат есім, сын есім, етістік, үстеу, есімдіктерден жасалады.

Қандай пәндерде антонимдер кездеседі?

Математикада: қосу-алу, көбейту-бөлу, үлкен-кіші. Жаратылыстануда: аспан мен жер, өлі табиғат және тірі табиғат. Әдебиетте: мақал-мәтелдерде, жұмбақтарда әдепті бала-арлы бала, әдепсіз бала-сорлы бала.

96-жаттығу Ш: Биік, ашық, жаңа, сұлу, жас сөздеріне әртүрлі қолданыста бірнеше антоним сыңар тауып жазу. Биік тау-аласа тау, ашық есік-жабық есік, жаңа жыл-ескі жыл, сұлу қыз-көріксіз қыз, жас ағаш-кәрі ағаш.

Ерте ерте ертеде бір бау-бақшада гүлдер үлкен-кіші, ұзын-қысқа, арық-толық барлығы тау-тәтті өмір сүріпті.

Күндердің бір күнінде Раушангүл патшайым «Күз аруы» байқауын өткізетінін хабарлады.

Барлық гүлдер көйлек тіге бастады. Кейбіреулер ақ матадан, кейбірелер қара матадан, ал кейбіреулері жұқа, кейбіреуі қалың матадан кейбіреулері ұзын көйлек, кейбіреуі қысқа көйлек тігіп, барлығы дайындалып кешке келді.

Кешке біреулер ерте, біреулер кеш келді.

Гүлдер түрлі тапсырмаларды орындап, ішінен Раушангүл патшайым ірі, майда гүлдерімен әшекейленген көйлек киген Түймедақты таңдады.

Ойды жинақтау мақсатында оқушылар ережелерін орындарына қояды.

Омонимдер: Біркелкі дыбысталып, бірақ мағыналары басқа-басқа болып келетін сөздердің тобы

Синонимдер: Мағыналары бір-біріне жақын, бірақ әр түрлі дыбысталып айтылатын сөздер тобы

Антонимдер: Мағыналары бір-біріне қарама қарсы болып келетін сөздер тобы.

ҮІІ Үй тапсырмасын беру

Өткен тақырыптарды қайталау. 90-жаттығу, 42-бет.

Өлі арыстаннан ... тышқан артық.

Күндіз ізетті, түнде күзетте.

1. Асты тігілген, үсті сөгілген.

2. Асты тас, үсті тас

От астында піскен ас.

Ит үрер жақсыға да, ... да.

Бүгін киген ақ тоным,