Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем туралы түсінік беру
Жай сөйлемдердің алдыңғысы соңғысына нұсқап (түсіндіріп талап етіп), кейінгісі алдыңғы сыңарының мазмұнын ашып, талдап-түсіндіріп тұратын салаластың түрі түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем деп аталады.
Түсіндірмелі салаластың жай сөйлемдері жалғаулықты шылаусыз, іргелесе байланысады. Бірінші жай сөйлемде көбінесе сілтеу есімдіктері мен сілтеу мәнді сөздер (мынаны, мынау, сол, сонша, соншалық, сондай) болады. Түсіндірмелі салаластың аражігіне қос нүкте не сызықша қойылады. Сызықша сонша, соншалық, сондай деген баяндауышы бар сөйлемде жиі кезедеседі. Мысалы: Жамандық жалын секілді: өзін де, өзгені де жалмай береді. (Ж.Баласағұни) Сіздерге де айтарым сол: сағат төртте осында келіңіздер. (Ә.Ә.)
Жаттығу жұмысы
111-жаттығу
Қос нүкте қойылған сөйлемдердің қайсысы түсіндірмелі, қайсысы себеп-салдар салалас екенін анықтаңдар.
Тақтада жұмыс
Төмендегі сөйлемге синтаксистік талдау жасап, сөйлемнің мағынасын ашып талдау.
|
