Сабақтың тақырыбы : Портреттің түрлерімен танысу. 4 сынып Сабақтың мақсаты

Оқушылар үшін: сурет салатын альбом, қарындаштар, оқулық т.б.

Мұғалім үшін: Иллюстрациялар, плакаттар.

Техникалық құралдар: компьютер,интербелсенді тақта.

І. Ұйымдастыру.

«Галерея аралау » әдісі. Оқушылардың «Натюрморт» тақырыбына салған суреттері тақтаға ілінеді.Үй тапсырмасы талданып бағаланады.

Портреттің түрлерімен танысу . «Портрет-адам бейнесін бейнелейтін көркем шығарма. Портрет – ерте пайда болған жанр. Бұл адам баласының өзін көруге құмартқандығынан шығар Суретші шеберлігінің нәтижесінде кейде салынған портреттен сол адамның өмірден көрген азабын, қайғы қасіреті мен бүкіл жүріп өткен өмірін көруге болады.  Портреттің ерекше басты сипаты оның түпнұсқамен ұқсастығы.Адамның сартқы болмыс-бейнесіне қоса, ішкі жан сарайын, мінез-құлқын аша білгенде ғана көрермен шығарманың алдында ұзақ тұрып, сүйсіне қызықтайды. Әсерлі сезімге бөленіп, қиялға беріледі.Адам баласы ерте заманнан айналасын қоршаған табиғатты,жан-дүниесін,адам бейнесін салуға қызықты.Оған тасқа салынған ежелгі суреттер дәлел бола алады.Жалпы портрет өнері бұдан мыңдаған жылдар бұрын дүниеге келген мүсін мен сурет өнерінде адам дидарын бейнелеу ешқашан назардан тыс қалып көрмеген.Халық суретшісі Ә.Қастеевтен бастап бүгінгі жас суретшілерге дейінгі Қазақстан қылқалам шеберлері осы жанрда өзіндік қолтаңбасымен көзге түскен. (Айша Ғалымбаева, Г.Исмаилова,Сахи Романов,Молдахмет Кенбаев т.б. суретшілер)

Түртіп алу: Портрет мазмұнына қарай бірнеше түрге бөлінеді

1 Салтанатты портрет

2. Камералық портрет.

3. Автопортрет.

4.Топтасқан портрет (жұптық, топтық)

5.Әзіл- сықаққа арналған портрет

-Осы портрет жанры өздеріңе таныс тағы бір пәнде бар, ол әрине әдебиет пәні.Әдебиет пәнінде адам бейнесін өлең жолдары арқылы және сөзбен суреттеу арқылы да беруге болады.

«Отырған қарсы алдымда, әдемі қыз,

Мөрлеген ақ қағаздай мәнеріңіз.

Қиғаш қас, оймақ ауыз,нәркес көзді –

Жалғанда жайнап тұрған әдемі жүз.»

Бұл - өлеңмен берілген портрет.Ал мынау сөзбен бейнеленген портрет.«Бұл кезде Абайдың да денесі ірілеген. Жауырынды,сүйекті боп қалған екен. Бойы ортадан биіктеу. Сүйегі ірілеумен қабат, бұлшық еттері де толып,бар мүсіні балғын, кесек тартыпты. Ұзынша қырлы мұрны көтеріңкі,үлкен. Жазық биік маңдайы шекесіне таман келгенде дөңкілдене түсіп,кең көсілгендей. Отты сұлу көздерінің ақ, қарасы әлі де тап таза. Көзінің сыртқы шарасы томпақтау және ұзынша біткен.Жіп жіңішке боп кең созылған ұзын қастары мен ойшыл отты көздері Абайды өзге жұрттың ішінен оқшауырақ етіп тұрады. Әлі ұзармаса да, теп тегіс боп, тебіндеп шығып келе жатқан қоңырқай мұрты бар. Барлық тұлғасы сай келген қарасұр жігіт, сонау сұлу болмаса да ұнамды,сүйкімді.» Міне осы ұлы ақынның портретін кітап бетінен оқып-ақ көз алдымызға ақын бейнесін елестете аламыз.

Портрет композициялық орналасуына қарай – бас ( иықтан жоғары ) , кеуде, белге дейін, тізеге дейін, бойды тұтас қамтитын портрет деген түрлері бар.

Портрет салу реті :

1 – бет кескінін доғалдау етіп салу.

2 – сосын бас пішінін көмекші сызықтармен көлденеңінен өзара шамалас үш бөлікке бөлеміз.

3 – доғалдау етіп сызылған бас пішінінің жоғарғы бөлігі – мандай, ортаңғы бөлігінде мұрын мен көз,құлақ, төменгі жағына ауыз бен иек түсіріледі.

4 – шашты салу кезінде шаш қою үлгісінің де өзіндік көлемі мен пішіні болатыны ескерілу керек.

5 – мойын мен иықты бейнелеуді аяқтап, киімін саламыз.

– портрет бояуын түсіреміз .