Сабақтың тақырыбы : VIII бөлім. Жүрек-қан тамырлар жүйесі. Қанайналым мүшелері

Биология пәні мұғалімі: Макажанова Айман Хамитовна

Семей қаласы.

Ашық сабақ жоспары

1.Білімділік: қанның құрылысы мен қызметтері және иммунитет туралы білімді бекіту.

2.Тәрбиелік: оқушылардың диалектикалық-материалистік көзқарастарын қалыптастыру. Өзін-өзі бақылау дағдыларын бекіту. Жинақылыққа, зейін қоя білуге үйрету. Өз бетінше ойлануға тәрбиелеу. Санитарлық-гигиеналық дағдысын қалыптастыру. Салауатты өмір сүру салтын ұстануға тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың оқулықтағы мәтінмен және суреттермен жұмыс істей білу біліктілігін қалыптастыруды жалғастыру.

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасы бойынша білімді өзектеу.

Таратпа материалдар арқылы үй тапсырмасы сұралынады.

ІІІ. Жаңа материалды оқыту.

1.Жануарлар туралы өткен курстардан материалдарды қайталау негізінде білімді өзектеу (сұхбаттасу).

Сұрақтар: Қанайналым дегеніміз не? Оның сүтқоректі жануарлар тіршілігіндегі рөлі? Қан тамырлары жүйесін құрайтын қанайналым мүшелерін атаңдар.

2. Қанайналым мүшелері. Тамырлар, олардың құрылысы мен қызметтері. (оқулықтағы мәтінмен өзіндік жұмыс, оқулықтағы суреттерді пайдалана отырып сұхбаттасу, өткен курстардан алған білімдерді қолдану).

Қантамырлар ағзаны түгелдей торлап жатады. Олар: артериялар (салатамырлар), веналар (көктамырлар) және капиллярлар (қылтамрлар) деп 3 топқа бөлінеді.

Капилляр қантамырлары («capillaris» - шаш тәрізді қылдай) – адам шашынан 50 есе жіңішке. Олар дененің барлық мүшелері мен ұлпаларын торлайды.

Жүректің қабырғалары неліктен әртүрлі қалыңдықта болады?

Оқулық мазмұнымен және суреттерімен, жасанды үлгілермен өзіндік жұмыс, «Жүректің құрылысы» сызбанұсқасын тақтаға, ал оқушылар дәптерлеріне толтырады.

1)Үшжақтаулы қақпақша; 2)Қосжақтаулы қақпақша; 3) Сіңір жіпшелері; 4)Оң жақ қарынша; 5)Қолқаның айшық тәрізді қақпақшасы; 6)Оң жақ жүрекше; 7)Өкпе діңінің айшық тәрізді қақпақшасы; 8)Төменгі қуыс вена; 9)Жоғарғы қуыс вена; 10)Қолқа (аорта); 11)Өкпе веналары; 12)Өкпе артериялары; 13)Қарыншааралық қалқа; 14)Сол жақ жүрекше; 15)Сол жақ қарынша; 16)Емізікшелі бұлшықеттер.

1. 
   Сурет және дене үлгісі көмегімен жүректің адам денесінде қалай орналасатындығын анықтаңдар. Жүрек неге осылай аталған деген сұраққа жауап беріңдер. Жүректің ұшын табыңдар. Ол қалай бағытталған?
   
2. 
   Оқулық мәтінен жүректің көлемі қандай болатынын аныңтаңдар. Жүрек бұлшықетінің құрылысындағы ерекшеліктерді қайталап айтыңдар.
   
3. 
   Жүрек немен қапталған? Жүрек қабынан бөлінетін сұйықтықтың қандай маңызы бар?
   
4. 
   Жүректің сол және оң жағын анықтаңдар.
   
5. 
   Жүрек үлгісінің бетін қарап, сонымен қатар оқулықтағы суреттер мен мәтінді пайдалана отырып, жүрекшелер мен қарыншалар арасындағы шекараларды табыңдар. Олардың қабырғаларының қалыңдығы қандай? Мұның қандай маңызы бар?
   
6. 
   Ең ірі артерия мен өкпе артериясы – қолқаны табыңдар. Неліктен оқулықтағы суретте және үлгіде олар түрлі түстермен белгіленген?
   
7. 
   Жүректің оң және сол жақтарына келіп құятын тамырларды табыңдар. Оларды атаңдар.
   
8. 
   Кесіп көрсетілген қарыншалардың ішінен жақтаулы қақпақшаларды табыңдар, сіңір жіпшелерін және бұлшық етті емізікшелерін қараңдар. Жақтаулы қақпақшалардың, сіңір жіпшелерінің қызметтері қандай?
   
9. 
   Қолқадағы және өкпе артериясындағы айшықты қақпақшаларды табыңдар. Олардың қызметінің қандай маңызы бар?
   
10. 
    Жүректің құрылысы мен атқаратын қызметі арасындағы байланыс неден байқалады? Қорытынды жасау.
    
11. 
    Оқулықты жауып қойып, мынадай тапсырмаларды орындау арқылы өз білімдеріңді тексеріп көріңдер. Тақырыптық карта суретінде 1-12 сандарымен е белгіленгенін дәптерлеріңе жазыңдар.