Сабақтың тақырыбы: А. Нысаналин. Құдайы қонақ

Сабақтың мақсаты: 1) Оқушыларды А.Нысанлаиннің «Құдайы қонақ» әңгімесімен танымтырып, түсініп оқуға мүмкіндік беру. Қонақ түрлерімен таныстыру. Қ.Мұңайтпасовтың өмірі мен балуандылығы жайлы мәлімет беру.

2) Оқушылардың өз бетімен ізденуі, оқуы, пайымдауы, талдауы, әрекет етуі, ойлануы арқылы шығармашылық деңгейін дамыту.

3) Оқушыларды ерлікке, батырлыққа, ұлттық дәстүрлерге құрметпен қарауға тәрбиелеу.

Түрі: аралас сабақ

Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап,әңгімелеу.

Көрнекілігі: интербелсенді тақта.

Сабақ барысы:

Оқушыларды ІV топқа бөлу

І топ: Құт

ІІ топ: Береке

ІІІ топ: Ырыс

ІV топ: Сыйластық

«Миға шабуыл»

І топ:

1. 
   Мәтін кім туралы?
   
2. 
   Ыбырай атаның ізбасары кім?
   

1. 
   Қарт диқанның арманын кім орындады?
   
2. 
   Сыр өңірінің перзенті туралы қандай нақыл сөз айтылған?
   

1. 
   Қарт диқан қалай көз жұмды?
   
2. 
   Адамдар қандай жағдайдан кейін күріш өсіре бастады?
   

1. 
   Мәтіндегі әкесі мен баласының әңгімесі жайлы айтып бер.
   
2. 
   Мақсұт қандай болып өсті?
   

Жауабы: «Құдайы қонақ»

«Құдайы қонақ» дегенді қалай түсінесіңдер?

Қонақтың бұдан басқа мынадай түрлері бар екен.

Қонақ түрлері:

А.Нысаналиннің “Құдайы қонақ” әңгімесімен танысамыз.

«Құдайы қонақ» әңгімесін оқытып, сөздікпен жұмыс жасау.

Бөлінген бөлімдер бойынша түсінігін айту.

І топ: 1 бөлім: Қонақтың келуі.

ІІ топ: 2 бөлім: Баланың Қажымұқанмен танысуы.

ІІІ топ: 3 бөлім: Қажымұқанның Асылмұраттың басынан сипауы

ІV топ: 4 бөлім Асылмұраттың шымыр жігіт болуы

Әр топ өз бөлімдері бойынша жауап береді.

Қара күштің иесі –Қажымұқан Мұңайтпасұлы туралы жинаған мәліметтерін айту.

1. 
   Киімі. 2. Бет-бейнесі мен алақаны. 3. Құлағы, шашы, ерні және тістері. 4. Саусақтары, көздері.
   

Асылмұрат Бай

ұқсастықтары

Кері байланыс:

1. Құдайы қонақты көрген сәттен бастап баланы қандай сезімдер биледі?

2. Мәтінде қазақ халқымыздың қандай дәстүрлері аталды?

3. Қажымұқан бала туралы қандай болжам жасайды?

VІ. Бекіту:

Асылмұраттың өмір жолына, болашағына құдайы қонақтың келуі қалай әсер етті?

«Қонақ келсе, ер жігіт құт келді деп ұғады». Махмұд Қашқари

Берілген нақыл сөз бен чемпион суретін байланыстырып сабақты қорытындылау.

Қазақта «Күш атасы – Қажымұқан» деген сөз кең тарап кеткен. Оның себебі де жоқ емес. 1883 жылы Ақмола облысы Қараөткел ауылында Мұқан (Қажымұқан)  атты сәби дүниеге келеді. Ол жасынан-ақ ерен күшімен әр мезет ауылдастарын таңғалдырып жүреді. Мұқан 18 жасында алғаш рет Омбы қаласында ашылған циркте орыс палуаны И.Злобинмен белдеседі. И.Злобин оған Петербургтегі күрес мектебінде оқуға кеңес береді. Бұл ақылды құп алған Мұқан осы мектепте  екі жыл оқып, үлкен күрес өнеріне жолдама алады. Сөйтіп Мұқан Германияның Кельн қаласында неміс палуаны Генрих Веберді жеңеді, Рига қаласында да бас бәйгеге ие болады. 1910 жылы Варшава қаласында өткен халықаралық жарыста кіші алтын медальды, Америкада, Аргентинаның астанасы Буэнос-Айрес қаласында еркін күрестен үлкен медальды жеңіп алады.

1911 жылы Мұқан Стамбулда түріктің атақты палуаны Нұрлыны жығады, сол үшін «қажы» атағына ие болып, Қажымұқан атанады. Саратов қаласында ашылған ағайынды Никитиндер циркінде қазақ батыры бірінші рет осы «Қажымұқан» деген атпен күреске шықты. Бұдан әрі палуан Тегеран мен Кабулда, Мекке мен Мединеде өткен жарыстарда жеңістерге жетті. 1913 және 1914 жылдары Троицкі мен Парижде өткен жарыстарда әлем чемпионы болды. Қажымұқан қазақтың ұлттық күрес өнерін ғана емес, жапон халқының ұлттық күресі джиу-джицуденді де меңгерді. Дегенмен Еуропа қалаларында өнер көрсеткен Қажымұқан барлық жарыстарға Ресейдің атынан түсіп жүргенін айта кету керек. Қажымұқанның өлең шығаратын да өнері болған.

Қажымұқанмын қазақта күшім асқан,

Достарым алып палуан орыстардан.

«Черный Иван» атанып он екі жыл

Жиырма төрт патшаның жерін басқам , —

деп жырлаған екен палуанның өзі.  Айтса – айтқандай, палуан дүние жүзінің бірнеше дүркін чемпионы болған Иван Поддубныймен, Иван Шемякинмен, Иван Заикинмен және атақты палуан Вейланд Шульцпен өмір бойы дос болып өтті.