Сабақтың тақырыбы: адам Сабақтың мақсаты: Білімділік

1. 
   Ұйымдастыру кезең
   

б) сабаққа дайындығын тексеру

в) оқушылар назарын сабаққа аудару

2. 
   Үй тапсырмасын тексеру
   
3. 
   Білімдерін жан- жақты тексеру
   
4. 
   Оқушыларды жаңа сабаққа дайындау
   

Оқушылар назарын сабаққа аудару.

5. 
   Жаңа сабақты түсіндіру
   

1. 
   Адам мәселесі.
   
2. 
   Адам ұғымы.
   
3. 
   Адам бойындағы табиғи және әлеуметтік нышандар.
   

Адам мен оның тегі туралы аңыздық түсініктер де алуан түрлі.

Материалистік бағытты ұстанатын зерттеушілер адамды өзге тіршілік иелерімен – жануарлармен (соның ішінде, маймылмен) генетикалық байланыста қарастырады. Адам жануарлардан еңбек құралдарын жасай алатындығымен, сөйлеу және ойлау қабілетімен және саналылығымен ерекшеленеді. Адам – Жерде мекен ететін тірі организмдердің жоғары сатыда дамыған түрі, қоғамдық- тарихи қызмет пен мәдениет субъектісі, биоәлеуметтік мәнділік.

Ежелгі қытай, үнді, грек философиясында адам ғарыштың бір бөлігі, өзінше кіші әлем- микрокосм, үлкен әлемнің- макрокосмның бейнесі және символы ретінде сипатталады.

Адам – тәнилік пен руханилықты, табиғилық пен әлеуметтік, мұраға иеленгені мен өмірден қабылдағандарын бірлікте алып жүретін пенде. Тірі организм ретінде адам қоршаған құбылыстармен табиғи байланыста болады және биологилық (биофизикалық, биохимиялық, физиологиялық) заңдылықтарға бағынады. Сондай-ақ адам саналы психикасы деңгейінде және тұлға ретінде өзіндік ерекше заңдылықтары бар әлеуметтік болмыстан да тысқары қала алмайды. Адамның тәни, морфологиялық ұйымдасуы- әлемнің бізге мәлім бөлігіндегі материя ұйымдасуының ең жоғары деңгейі. Адам ғасырлар бойы адамзаттың жинақтаған ілімінің бәрін өз бойына дарыта алады. Бұл дарыту мәдени дәстүрлермен қауышу және биологиялық тегіне тарту тетіктері арқылы жүзеге асырылады. Бала генетикалық ақпарат қорларын ми құрылымы, жүйке жүйесі және ататегінен берілген қасиеттер арқылы иеленеді.

Өмірге келген әр адам өзінен бұрын өмір сүрген ұрпақтардың қолымен жасалған заттар әлемі мен әлеуметтік жағдайларға тап болады.

Адам жалғыз өмір сүре алмайды. Ол – әлеуметтік жаратылыс. Адамды адам ететін бірден-бір күш - қоғам ғана.

Мәдениетпен қауышу үдерісінде адамда өзінің қалауынан және түйсіктің ерік күшімен реттей алуынан көрінетін өзін-өзі бақылау тетігі қалыптасады. Мұндай өзін-өзі бақылау, шын мәнінде, әлеуметтік бақылау болып табылады.

6. 
   Жаңа сабақты меңгергендігін тексеру:
   

1. 
   Қоғамнан қол үзген ересек адам қандай күй кешуі мүмкін?
   
2. 
   Адамның және жануарлардың бойындағы биологиялық нышандарды салыстыр?
   

7. 
   Жаңа материалды бекіту:
   

1. 
   Адам мәселесімен айналысатын ғылым салаларын атаңдар.
   
2. 
   Адамның бойындағы нышандарға сипаттама беріңдер.
   
3. 
   Саналы адамдар қашан пайда болды?
   

8. 
   Үйге тапсырма:§1. Адам
   
9. 
   Бағалау:
   

1. 
   Ұйымдастыру кезең
   

б) сабаққа дайындығын тексеру

2. 
   Үй тапсырмасын тексеру
   

1. 
   Адам мәселесімен айналысатын ғылым салаларын атаңдар.
   
2. 
   Адамның бойындағы нышандарға сипаттама беріңдер.
   
3. 
   Білімдерін жан- жақты тексеру
   

1. 
   Тірек сызбамен жұмыс.
   

4. 
   Оқушыларды жаңа сабаққа дайындау
   

Оқушылар назарын сабаққа аудару.

5. 
   Жаңа сабақты түсіндіру
   

1. 
   Даралық
   
2. 
   Жеке адам
   
3. 
   Тұлға және оның қалыптасуы.
   

Даралық қарастырылып отырған дербес өмір сүруші организмнің ата тегінен иеленген және даму жолында қабылданған қасиеттерінің өзінше үйлесіп келген, өзіне тән нышандарын сипаттайды. Даралану адамның қарым-қатынас кезіндегі тәртібі арқылы, сол сияқты олардың әрекет үстінде қабілеттерін көрсетуі арқылы, сол сияқты олардың әрекет үстінде қабілеттерін көрсетуі арқылы жүзеге асырылады.

Даралық – адамның бірегей және әмбебап қасиеттерінің бірлігі, тұтас жүйе. Бұл жүйе адамның жалпы, тұрпатты және ерекше қасиеттерінің өзара әрекеттесу үдерісінде қалыптасады. Тарихи даму барысына орай, адамның даралануы барған сайын айшықтана береді.

Даралық – адамзаттың прогрес жолымен дамуы үшін қажетті шарттардың бірі. Жеке адамның даралануы мен жетілуі қоғамда қатып қалған консерватизм мен таптаурындарға қарсы күресте манызды рөл атқарады, адамдардың өздерін-өздері, қоғамды және қоршаған ортаны үнемі жасампаздықпен өзгертіп, жетілдіріп отыруының кепілі бола алады.

Жеке адам мәні жағынан, әлеуметтік тіршілік ету әдісі жағынан дара болады. Даралық оның өзіндік әлемін айқындайды, өзіндік өмір жолын ерекшелейді. Адамның өмір жолы мазмұндық жағынан әлеуметтік жағдайлармен айқындалғанымен, оның тегі, құрылымы және формасы дара сипатта болады.

Әр жеке адам –қайталанбас даралық, сонымен бірге ол өзімен белгілі бір тектік мәнін ала жүреді. Өзіндік санасы кемелденгенде, өзінің әлеуметтік міндеттерін түсінгенде, өзін тарихи субъекті ретінде сезінгенде, ол тұлға ретінде алға шығады.

Тұлға (лат.personalitas) ұғымы жеке адамды белгілі бір қоғамның немесе қауымдастықтың мүшесі ретінде сипаттайтын немесе қауымдастықтың мүшесі ретінде сипаттайтын оның әлеуметтік маңызды нышандарының орнықты жүйесі мағынасында қолданылады.

Философияда тұлға – әлеуметтік даралық сапасындағы қоғамдық қатынастардың жиынтығы айқындап тұратын биоәлеуметтік мәнділік, әлеуметтік өмірде болып жатқанның барлығын жинақтап, өз бойына сіңіріп алып жүрген адам.

Тұлға негізі отбасында қаланады. Одан әрі тұлғаның қалыптасуы отбасы-балабақша, отбасы-мектеп одақтарының ықпалымен өтеді.

6. 
   Жаңа сабақты меңгергендігін тексеру:
   

1. 
   Қоғамда адамның мәнін ашуға көмектесетін қандай ұғымдар бар?
   
2. 
   Даралық латын тілінен аударғанда қандай мағынаны білдіреді?
   
3. 
   Жеке адам немен тығыз байланыста болады?
   

7. 
   Жаңа материалды бекіту:
   

1. 
   Даралық ұғымына сипаттама беріңдер.
   
2. 
   Жеке адамның қалыптасуына қандай факторлар әсер етеді?
   

8. 
   Үйге тапсырма:§ 2. Әр адам –қайталанбас тұлға
   
9. 
   Бағалау: