Сабақтың тақырыбы: Қазақ халқының материалдық мәдениеті

1. Оқушыларға материалдық мәдениет туралы мәлімет бере отырып, қазақ халқының материалдық мәдениетінің өшпес құндылықтарын мектеп мұражайымен байланыстыра отырып білім беру.

2. Материалдық мәдениет туралы түсініктерін кеңейту, қазақ халқының материалдық мәдениетіне мектеп мұражайына саяхат жасата отырып, өз көзқарастарын қалыптастыруға көмектесу.

3. Қазақ халқының бай мәдениетіне деген қызығушылықтарын арттыра отырып, эстетикалық тәрбие беру

1. 
   Ұйымдастыру
   
2. 
   Үй тапсырмасын сұрау
   
3. 
   Жаңа сабақты түсіндіру
   
4. 
   Сабақты бекіту
   
5. 
   Мұражайға саяхат(8мин)
   
6. 
   Бағалау
   
7. 
   Үйге тапсырма
   

1. 
   Ұйымдастыру
   

• 
  Оқушыларды түгендеу
  
• 
  Оқушылардың оқу құралын тексеру
  
• 
  Оқушылардың зейінін сабаққа аудары
  
• 
  Оқушыларды топқа бөлу
  

1. 
   Қазақ халқының ұлттық киімдері, аспаптары және зергерлік бұйымдары бейнеленген суреттерді таңдату.
   
2. 
   Таңдағандары бойынша ІІІ топқа бөлу
   

ІІ топ – Өнерпаздар

ІІІ топ – Шеберлер

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

А. Сұрақ-жауап.

Ә. Тарихи диктант

Сұрақ-жауап:

1.Тас дәуірінде адамдар ағаштан, тастан құдай бейнесін жасаған оны не деп атаған? (Тұл)

2. Ежелгі түріктердің діни нанымының негізі бойынша олар табынды.(Тәңірге)

3. Қазақстанға будда діні қай елден тарады? (Үндістаннан)

4. Манихейлік, кейінен ислам діні қай елдерден тараған? (Араб, Иран)

5. Орталық Азия даласында Заратуштра діні қай жылы пайда болған?

6. Заратуштралықтар табынатын ең жоғарғы ие қалай аталды? (Ахурамазда)

7. Заратуштра дінінің қасиетті кітабы қалай аталды? (Авеста)

8. Археологиялық қазба жұмыстары кезінде Заратуштралықтың қабірі қай жерде табылған? (Тараз)

Тарихи диктант

Дін – адамзаттың жаратушыға,табиғаттың тылсым күштеріне табыну.

Дін ілімін зерттейтін ғылымды - теология деп атайды.

Түрік халықтары өздерін қорғап,сақтау үшін тәңірге жалбарынды.

Тәңір олардың ұғымында көк аспан болып есептеледі.

Б.з-дың VI ғасырынан бастап Қазақстан жерін мекендеген түрік тілдес халықтар арасында будда, манихей, христиан ілімдері ене бастады.

Діндер сол кездегі маңызға ие болған Ұлы Жібек жолы арқылы таралады.

І топ – «Тігіншілер» тобына - Қазақ халқының баспанасы

ІІ топ – «Өнерпаздар» тобына - Қазақ халқының ұлттық киімдері

ІІІ топ – «Шеберлер» – Қазақ халқының үй жиһаздары, қолөнер бұйымдары

Әр топ берілген суреттерден өз тақырыбын ашатын 9 суретті тауып, жабыстырып, анықтамасын беру керек.

Қазақ халқының баспанасы

Көшпелі қазақ халқының негізгі баспанасы – киіз үй. Киіз үйлер үлкен-кішісіне қарай: 4 қанатты, 6 қанатты, 8 қанатты, 12 қанатты болып бөлінсе, ал салтына қарай: ақ орда, хан орда, қараша үй, лашық, абылайша, ұранқай, жолым үй деп бөлінеді.

Киіз үйдің сыртынан жабатын киізі: туырлық, үзік, түндік деп аталады.

Ұлттық киімдер жас шамасына қарай ерекшеленген. Жастар киімі ою-өрнекті, қызыл-жасыл болып келсе, ал үлкендердің киімдерінде ою-өрнектері аз. Киім- кешектер үшін негізінен малдың жүні мен терісі пайдаланылды.

Қазақтар әдетте киіз үйлерін әр алуан кілемдер мен ою-өрнекті сырмақтармен безендірген. Кебеже, абдыра, жастық ағаш, төсек ағаш үйдің негізгі жиһаздары болды. Мал терісінен саба, торсық, ағаштан келі мен күбі т.б. қажетті бұйымдарды жасаған.

1. 
   Кереге - киіз үйдің шеңбер қабырғалары
   
2. 
   Шаңырақ - киіз үйдің еңсесін құрап, тұтастырып тұратын күмбез
   
3. 
   Сықырлауық - кереге шеңберін тұйықтап, кіріп-шығу қызметін атқарады.
   
4. 
   Уық - кереге басы мен шаңырақты бекітетін ағаш.
   
5. 
   Сәукеле– қыздың ұзатылғанда киетін бас киімі.
   
6. 
   Тон - малдың терісінен жылы әрі ыңғайлы етіп тігілетін сырт киім
   
7. 
   Білезік– қолға тағылатын зергерлік бұйым
   
8. 
   Садақ - жебе атуға арналған қол қаруы