ІІІ. Жаңа материалдарды түсіндіру

мұндағы, < аты > - файлдық типтің аты;

File of - қызметші сөздер (файл, содан);

TextFile - стандартты мәтіндік файл типінің атауы;

Хабарлау тәсіліне карай, файлды үш түрге бөлуге болады: мәтіндік, типтік және типтік емес.

Ақпарат ASCII кодымен берілген файл мәтіндік файл болып табылады.

Типтік файл - бұл компоненттері - мәндері екілік кодпен берілген, файлдық типтен басқа, жай және құрылымдык типті файл. Типтік емес файл - бұл компоненттері 0 мен 1 екілік цифрлардан құралған сегіз битті тізбек болып табылады. Object Pascal тілінде файлдармен төмендегідей жұмыс тҥрін ұйымдастыруға болады:

- файл құру;

- мәліметтерді файлға жазу;

- мәліметтерді файлдан оқу;

- файлды түрлендіру.

Файл үшін логикалық және физикалық файл ұғымы енгізіледі. Логикалық файл - бұл ақпараттың кандай да бір абстракт көлемі. Физикалық файл - бұл физикалық тасымалдаушыда жазылған логикалық файл: диск, дискет, дисплей экраны, магнитті лента және т.б. Логикалық файл мен физикалық файлды байланыстыру стандартты AssignFile ароцедурасы арқылы жүзеге асырылады:

AssignFilе(<логикалық файл аты>, <физикалык файл аты>);

мұндағы, <логикалық файл аты> - бағдарламада файлдық айнымалы ретінде хабарланған файлдық айнымалы, <физикалық файл аты> - файл атынан тұратын мәтіндік өрнек, егер қажет болса файлға кіру маршруты толық керсетіледі,

Файлмен жұмыс істеу үшін - ашу, ал, жұмыс аяқталғаннан кейін - жабу қажет. Оқуға арналған файл RESET(FF) операторымен, жазуға арналған файл REWRITE(FF) операторымен ашылады. APPEND(FF) - мәтіндік физикалық файлға мәліметтер қосып жазуға арналған.

Мәліметтерді оқу және жазу белгілі READ/WRITE операторларының көмегімен жүзеге асырылады, тек тізімнің басында файлдық айнымалының аты көрсетіледі:

READ(FF, тізім)

WRITE(FF, тізім)

Файлдың жабылуы CLOSE(FF) операторымен орындалады.

REWRITE командасы жазуға арналған файлды ашып, файлды жазу режимінің бастапқы күйіне келтіреді, маркер нөлдік қадамға орналасады. Егер FT файлы бұрын болса, онда ол жойылады.

RESET командасы бойынша диск каталогындағы физикалық файлдың бар екендігіне көз жеткізеді, егер физикалық файл табылмаса, онда файл табылған жоқ деген хабарлама беріледі. Егер файл табылса, маркер көрсеткіші нөлдік күйге келтіріледі, файл мазмұны жойылмайды.

APPEND командасы бойынша файл көрсеткіші оның соңына орналастырылып, бұрыннан бар файлға косымша мәліметтер тіркеліп жазылады.

Файлдармен жұмыс істеуге арналған процедуралар мен функциялар Procedure AssignFile(var F; FileName:String); - F файлдық айнымалысын FileName атты файлмен байланыстырады;

Function ChangeFileExt(const FileName, Extension: String): String; -файлдың затын Extension параметрімен берілген файл затына өзгертеді;

Procedure ChDir(Path:Strlng); - ағымдағы каталогты өзгертеді: Path -ескертусіз орнатылған каталогка баратын жолды көрсететін жолдық өрнек;

Procedure CloseFile(Var Ғ); - файлды жабады, бірақ F файлдың айнымалысымен AssingFile процедурасымен алдын-ала орнатылған байланыс сақталады. CLoseFile процедурасының функциясы бағдарлама жұмысы дұрыс аяқталған жағдайда барлық ашылған файлдар автоматты түрде жабылады.

Function DateTimeToFileDate(DataTime:TDateTime): Integer; - DataTime мәнін файл кұру уақытының жүйелік форматына аударады;

Function DiskFree(D:Byte): LongInt; - көрсетілген дискідегі бос орынның байттық көлемін береді: D - диск нөмірі (0 ескертусіз құрылғы; 1 - диск А; 2 -диск В және т.б.). Функция, егер жоқ дискінің нөмірі көрсетілсе 1 деген мәнді береді.

Function EOF(Var F): Boolean; - файлдың соңын көрсетеді, егер файлдық көрсеткіш файлдың соңында тұрса, онда True мәнін береді. Жазуда бұл кезекті компонент файлдың сонына қосылғанын, ал оқуда файлдың жойылғанын көрсетеді.

Procedure Erase (Var F): - F файлын өшіреді. Процедураны орындар алдында файлды жабу қажет.

Function FileAge(const FileName: String):integer; - FileName файлы үшін оның соңы жаңартылған (қайта жазылған) уақытын береді (жүйелік форматта);

егер мұндай файл болмаса, онда -1-ге тең.

Function ExcludeTrailingBakslash(const S:String): String; - S жолын тұйықтайтын "/" символын өшіреді (егер бұл символ жолды тұйықтамаса, онда S-ті өзгеріссіз қалдырады);

Function ExpandFileName(const FileName: String): String; - файл атын ағымдағы каталогпен толықтырады;

Function ExpandUncFileName(const FileName: String); String: - файл атын ағымдағы желілік каталогпен толықтырады;

Function ExtractFileDir(const FileName: String): String: - файлдың толық атауынан оған кіру маршурутын шығарады (соңғы ”/" символынсыз);

Function ExtractFileExt(const F'ileName: String): String; - файлдың толық атауынан оның затын нүктесімен шығарады;

Function ExtractFiIeName(const FileName: String): String: String; - файлдың толық атауынан оның атын затымен шығарады;

Function ExtractFilePath(const FileName: String): String; - файлдың толық атауынан оған кіру маршрутын "/" символымен қоса шығарады;

Function ExtractRelativePath(const BaseName, DestName: String): String; -файлдың толық атауынан DestName-гe қатысты маршрут атын шығарады (аралық каталогтар: "/" символымен алмастырылады).

Function FileDateTimeToDateTime (DataTime: integer): TDateTime; -жүйелік форматы FileDate файлының кұрылу уақытын дата-уақыт форматына түрлендіреді.

Function FileExists(const FileName: String): Boolean; - егер FileName атты файл бар болса, онда True мәнін береді;

Procedure FindC1ose(Var F:TSearchRec); - FindFirst/FindNext функциясымен файлды іздеуге бөлінген жадыны босатады;

Function FindNext(Var F:TSearchRec): Integer; - Ғ файлының каталогтағы келесі файлдың атын береді;

Procedure Flash(var F); - дискідегі файлдың соңғы өзгертулерін сақтай отырып, файлдың ішкі буферін тазартады;

Procedure GETDir(D:Byte; var S:String); - ағымдағы каталогты береді:

D- кұрылғы нөмірі; 1 - А дискісі; 2 - В дискісі және т.б. S - String типті айнымалы, ол көрсетілген дискідегі ағымдағы каталогқа баратын жолды көрсетеді;

Function IncludeTrailingBackslash(const S:String):String; - «/» символымен файлға кіретін толық маршрутты береді;

Function ІOResult: Integer; - соңғы енгізу - шығару операциясының шартты белгісін береді;

Function ISPathDelimiter(const S:String; Index: Integer): Boolean; - erep S жолындағы Index символында "/" белгісі болса, онда true мәнін береді;

Function MatchesMask(const FileName, Mask: String): Boolean; - егep FileName аты Mask топтық атауына сәйкес келсе, true мәнін береді;

Procedure MKDir(Dir: String); - көрсетілген дискіде жаңа каталог кұрады: Dir каталогты іздеу маршруты. Бұрын құрылған каталогтар атауы қайталанбауы тиіс;

Procedure Rename(var F; NewName:String); - F файлының атын өзгертеді;

NewName - файлдың жаңа атынан тұратын жолдық өрнек. Процедураны орындамас бұрын файлды жабу кажет;

Procedure Reset(Var F:File; [RecSize:Word]); - бұрын құрылған файлды ашады. RecSize-дың тек типтік емес файлдар үшін ғана мағынасы бар және мәліметтер блогының өлшемін береді;

Procedure Rewrite(Var F:File; [RecSize:Word]); - жаңа файл кұрады.

ResSize-дың тек типтік емес файлдар үшін ғана мағынасы бар және мәліметтер блогының өлшемін береді.

Procedure RmDir(Dir:String); - Dir каталогын өшіреді. Өшірілетін каталог бос болуы тиіс.

Файлдарды бейнелеу үш тәсілмен жүзеге асырылады. Алдымен файл Function FileCreate(FileName: String): Integer; функциясының көмегімен құрылып,

Function FileOpen( const Filename:String; Mode:LongWord): integer; функциясының көмегімен ашылады.

Mode параметрі файлға кіру режимін анықтайды және төмендегі мәндердің біреуін ғана қабылдайды:

fmOpenRead – тек оқу үшін,

fmOpenWrite – тек жазу үшін,

fmOpenReadWrite – жазу және оқу.

Екінші кезеңде жадыда бейнелеу объектісі құрылады. Ол үшін төмендегідей функция пайдаланылады:

Function CreateFileMapping(hFile:Thandle; IpFileMapping Attributes:

Psecurity Attributes; flProtect, dwMaximumSizeHigh, dwMaximumSizeLow:

Dword; lpName: PChar) :Thandle;

Мұндағы hFile – файл дескрипторы;

IpFileMapping Attributes –құрылатын объектінің ұрпақ объект құра алатындығы жөніндегі құрылымды анықтайтын көрсеткіш;

flProtect – файлды бейнелеу терезесінде қолданылатын қорғау типін анықтайды;

dwMaximumSizeHigh,

dwMaximumSizeLow – сәйкес үлкен және кіші 32 разрядты файл өлшемі, егер қзындығы 4 ГБайтқа дейінгі файлды бейнелеу қажет болса, онда dwMaximumSizeHigh – нөл мәні меншіктеледі, ал dwMaximumSizeLow – файл ұзындығы, егер екі параметрде нөлге тең болса, онда бейнелеу терезесінің өлшемі файл өлшеміне тең;

lpName – бейнеленетін объектінің атауы.

FlProtect параметрі – файлды көру терезесіне қолданылатын қорғау типін береді. Or операциясының көмегімен FlProtect параметріне төмендегідей атрибуттарды жалғауға болады:

Sec_Commit – бейнелеуге арналған физикалық жадыны бөліп көрсетеді;

SEC_IMAGE – файл образынан атрибуттарды бейнелеу жөнінде ақпарат алынады;

SEC_NoCaSHE – бейнеленетін мәліметтерге оперативті жадыдан орын бөлінбей, тікелей дискіге жазылады;

SEC_RESERVE – физикалық жадыдан орын бөлінбей, бірден бөлім беттері резервтеледі. Үшінші кезенде көру терезесі құрылады, яғни мәліметтерді бағдарламаның адрестік кеңістігінде бейнелеу:

function MapViewOfFile (hFileMappingObject: Thande; dwDesires Access;

DWord; dwFileOffSetHigh, dwFileiffSetLow, dwNumberBytes- ToMap:DWord): Pointer.

Мұнда hFileMappingObject – объектіні бейнелеу дескрипторы,

dwDesires Access – мәліметтерге кіру тәсілін анықтайды және төмендегі мәндердің біреуін қабылдауы мүмкін: File_Map_Write – оқуға және жазуға мүмкіндік береді, бұдан CreateFillMapping функциясында PageReadONLY немесе PageReadWrite атрибуты пайдаланылуы мүмкін; File_Map_All_Access атрибутының жұмысы File_Map_Write жұмысымен бірдей; File_Map_Copy – мәліметтерді оқуға және жазуға болады, бірақ жаңартылған мәліметтер жадының жеке қорғалған бөлігінде сақталады; CreateFileMapping функциясында Page Write атрибуты пайдалануы тиіс; dwFileOffSetHigh, dwFileiffSetLow – файл басынан ығысатын сәйкес үлкен және кіші разрядтарды анықтайды және сол жерден бейнелеу орындалады;

dwNumberBytesToMap – бейнелеу терезесінің ұзындығын анықтайды.

Бейнеленген мәліметтерді пайдаланғаннан кейін терезені бейнелеу ресурстарын Function UnMapViewOfFile(lpBaseAdress:Pointer): Bool; функциясыньң көмегімен босату керек, оны шақыратын жалғыз параметр бірінші бейнеленген байттың адресінен тұруы тиіс, яғни ол MapViewOfFile функциямен шақырылатын адрес. Бейнелеу объектісін және файлдың өзін жабу Function CloseHandle (hObject:THandle) функциясының көмегімен орындалады.

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var

f: TextFile; // файл

i: integer;

begin

fName := Edit1.Text;

Rewrite(f); // жазу үшiн файлды ашу

// файлға жазу

for i:=0 to Memo1.Lines.Count do // жол нөлден нөмiрленедi

writeln(f, Memo1.Lines[i]);

CloseFile(f); // файл жабу

MessageDlg('Мәліметтер файлға жазылды', mtInformation, [mbOk],0); end;
procedure TForm1.Button2Click(Sender: TObject);

var

fName: String[80]; // файл аты

i: integer;

begin

AssignFile(f, fName);

Append(f); // қосу үшін ашу

// файлға жазу

for i:=0 to Memo1.Lines.Count do // жол нөлден нөмiрленедi

writeln(f, Memo1.Lines[i]);

CloseFile(f); // файлды жабу

MessageDlg('Мәліметтер файлға енгізілді', mtInformation, [mbOk],0);

end;

end.
2– тапсырма: Файлдан оқитын бағдарлама.

var

fName: String[200];

buf: String[200];

begin

AssignFile(f, fName);

{$I-}

Reset(f);

if IOResult <> 0 then

begin

MessageDlg(' Файлға ену қате ' + fName,

exit;

while not EOF(f) do

begin

readln(f, buf);

end;

end;

var

fName: String[200];

i: integer;

begin

AssignFile(f, fName);

Rewrite(f);

for i:=0 to Memo1.Lines.Count do writeln(f, Memo1.Lines[i]); CloseFile(f);

MessageDlg('Файлға мәліметтер енгізілді', mtInformation, [mbOk],0);

end;

1. 
   Close
   
2. 
   Edit
   
3. 
   Button
   
4. 
   Label
   
5. 
   Reset
   
6. 
   Write
   
7. 
   Assign
   
8. 
   File
   
9. 
   Append
   
10. 
    Read
    
11. 
    Name
    
12. 
    Size
    

1. 
   Теориялық: «Delphi 7 бағдарламалау ортасында файлдар, файлдардың қасиеттері» тақырыбында қосымша әдебиеттерден ізденіп келу, файлдың қасиеттерін жаттап келу
   
2. 
   Практикалық: А.Медешова оқулығынан, 148 беттегі 1 – 3 жаттығулар
   
3. 
   Шығармашылық: «Шешен халқының салт – дәстүрі мен мәдениеті» тақырыбына слайд дайындау