Сабақтың тақырыбы: Дүниежүзі халықтарының географиясы Мақсаты Білімділік

Орындаған: Нұрғазиев Е.

1. 
   Халықаралық географиялық еңбек бөлінісі және халықаралық мамандану.
   
2. 
   Халықаралық экономикалық интеграция, шаруашылық өмірдің интернационалдануы және Д.Ж. шаруашылықтың ғаламдануы.
   
3. 
   Трансұлттық корпорациялар
   
4. 
   Халықаралық сауда құрылымы және ерекшеліктері
   
5. 
   Ғылыми-техникалық білімді саудаға салу және еркін экономикалық аймақтар
   
6. 
   Халықаралық туризм-Д.Ж. экономиканың маңызды саласы
   

1 Шығыс Еуропа (1,2 млн.км²)

2 Орта Еуропа (1,5 млн.км²)

3 Солтүстік Еуропа ( 1,3 млн.км²)

4 Оңтүстік Еуропа (1,1 млн.км²)

Экономикалық жағдайы мен аймақтың саяси бірігуі: Көрші мемлекеттермен тікелей шектесуі және теңіз маңында орналасуы. Саяси картасы 3 рет өзгерістен өткен: бірінші және екінші Д.Ж. соғыс, ШЕ елдерінің құрылысының өзгеруі. Аймақтың саяси бірігулеріне Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйым (ОБСЕ), Еуропа кеңесі (ЕК), НАТО кіреді.

Табиғат жағдайлары мен байлықтары:

• 
  Шетелдік Еуропаның өнеркәсіптеріне қажетті шикізаттардың (пайдалы қазбалардың) шоғырлануы қте маңызды;
  
• 
  Тас көмір алабы Германияда Рур бассейні және Полшадағы Жоғарғы Силезия алабы;
  
• 
  Мұнай-газ алаптары- Солтүстік теңіз алаптары;
  
• 
  Темір кені алаптары- Франциядағы Лотарингия, Швециядағы Кируна алаптары;
  
• 
  Су энергетика байлығы Альпі, Скандинавия, Динар таулы аудандары.
  

Шығыс Еуропада ( ТМД елдеріне қатысты) 500 млн. халық бар.

• 
  демографиялық жағдайы күрт төмендеп кетті, себебі халықтың ұдайы өсуі теңеліп, жас құрамы өзгеруде, егде адамдар үлесі артып отыр;
  
• 
  иммиграция басым;
  
• 
  Дін; Шетелдік Еуропада үстемдік ететін діннің бірі- христиан, Оңтүстік Еуропада католицизм, Солтүстік Еуропада- протестанттық.
  
• 
  Католицизмнің Д.Ж. орталығы Ватикан (Римде)Урбанизация деңгейі басым. Қала халқы басым 90 %-ға дейін шоғырланған.
  
• 
  Қала агломерациясы –Лондон-Париж, Рейн-Рур болып есептеледі.
  

Шетелдік еуропа Д.Ж. шаруашылықта 1-ші орын алады(қызмет көрсету, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, экспорт, валюта қоры, туризм және т.б.). Экономикалық қуатты Батыс елдерінің «үлкен жетілігіне» Германия, Франция, Ұлыбритания, Италия кіріп отыр. Испания, Нидерланды, Швейцария, Бельгия, Швеция экономиканың салмағы басым олар жекелеген салаларға маманданған елдер.

• 
  Мұнай,химия орталықтары- Темза,Сена,Рейн,Эльба,Рона өзендері сағасында.
  

• 
  Мұнай мен газ- Солтүстік теңізде өндіріледі және дамшы елдерден алынады.
  
• 
  Көмір-Германия, Ұлыбритания, Франция, Нидерландыда шоғырланған.
  
• 
  Қоңыр көмір- Чехия, Польша,Германияда шоғырланған.
  
• 
  СЭС – Дунай, Рона, Рейн, Дуэрдада салынған.
  
• 
  АЭС- Францияда,Чехия,Словакия,Ұлыбритания,Венгрия,Болгарияда салу мүмкіншіліктері бар.
  

• 
  Солтүстік Еуропалық: сүтті мал шаруашылық, өсімдік шаруашылығы, малазықтық жақылдар, қара бидай өсіру тән;
  
• 
  Орта Еуропалық: сүтті етті мал шаруашылығы, шошқа және құс өсіру басым;
  
• 
  Исландия балық аулаудан халықаралық маманданған ел;
  
• 
  Оңтүстік Еуропалық: өсімдік шаруашылығы басым келеді, жеміс, майлы дақылдар өсіріледі. Жерорта теңізінің жағалауы- «Еуропаның басты бағы».
  

Зәйтүн ағашы- Греция

«Сүт фермасы» - Дания

Демалыс және туризм

«Туризм индустриясы» қарқынды дамуда. Негізгі туризм орталықтары- Испания, Франция, Италия, Ұлыбритания, Германия, Австрия және Греция т.б. жатады. Айналадағы ортаны қорғау және экологиялық проблемалар. Қоршаған ортаны қорғауға бағытталған «жасылдар» партиясы пайда болды.

Әкімшілік-аумақтық құрылыс формасы федерациялық. Басқару формасы екі палатадан тұрады: Бундестаг жоғары палата болса және Бундесрат төменгі палата болып есептеледі. Демографиялық жағдайы өте күрделі тек иммигранттардың келуімен ғана халық саны толысып отырады. Иммигранттардың саны жөнінен Еуропадағы 1-ші орын алады. ГФР Д.Ж.-нің ең жоғары урбанизацияланған елдерінің бірі. Діні: протестанттар-44%, католиктер-37%. Шаруашылығы: Өте жақсы дамыған, Д.Ж. 50 ірі өнеркәсіпті компаниялардың ішіндегі жетеуі Германияда. Германия өзінің экономикалық жағдайының дамығандығымен әлемнің «Үлкен Жетілік » елдер қатарында. 1949 жылы Германия аумағында ГФР мен ГДР болып құрылған. Кейіннен олар 1990 жылы екі неміс мемлекеті болып қайта бірікті.

Ұлыбритания мен Солтүстік Ирландия Біріккен корольдігі 4 ірі аймақтан тұрады: Англия, Шотландия, Уэльс және Солтүстік Ирландия (Ольстер). Мемлекеттік құрылысы: заң шығарушы орган парламенттің қолында, мемлекет басында монарх (коралева). Ең көне конституциялық монархия. Урбандалу деңгейі өте жоғары - 89%. Діні протестанттар-57%, рим католиктері-13%. Британ өнеркәсібі негізінен импорттық шикізатқа тәуелді. Күрделі әрі сан алуан машина жасау саласы жетекші роль атқарады. Англия – жетекші сауда державасы саналады. Лондон-Д.Ж. бірден-бір банк, қаржы және сақтандыру орталығы болып саналады.

Мемлекеттік құрылысы парламенттік республика. Парламент 2 палатадан тұрады: жоғарғы –сенат, төменгі- ұлттық жиналыс. Діні католиктік-73 %. Өнеркәсібі Д.Ж. бойынша экономикалық дамуы жөнінен Франция 4-ші орын алады. (АҚШ, Жапония және Германиядан кейін). Ауыл шаруашылығында мал шаруашылығы басым. Ет, сүт өндіру мен бидай, қант қызылшасы, жүгері, арпа, жүзім түсімі жөнінен Франция Батыс Еуропада 1-орын алады.

Мемлекеттік құрылысы парламенттік республика. Парламент 2 палатадан тұрады: жоғарғы сенат, төменгі сенат (депутаттар). Урбандалу деңгейі орташа болып есептеледі- 67%. Діні католиктік-83%. Италия өнеркәсібі негізінен индустриялы өнеркәсіпке негізделген. Валюта көзі негізінен туризмнен түсетін пайда.

Жаңа сабақты ішінде сұрақтары бар 4 қима-қағаздарды тарату арқылы бекітемін.

- Шетелдік Еуропа солтүстіктен оңтүстікке қарай қандай аралдар арасында созылып жатыр?(Шпицберген аралынан бастап Крит аралына дейін)

- «Мерседес», «ВМW» және «Рено», «Пежо» автокөліктерін жасап шығаратын мемлекеттер ?(Германия және Франция)

- Шетелдік Еуропадағы апельсин шығару және зәйтүн ағашына маманданған елдері?(Испания және Греция мемлекеттері)

- Шетелдік Еуропадағы ағаш цехы атанған мемлекеттер ?(Швеция және Финляндия)

Шетелдік Еуропа елдеріне жеке өз беттерінше жекелеген мемлекеттерге сипатама жазу.