Сабақтың тақырыбы: Әдебиеттің дамуы Мақсаты

Жүргізген: тарих пәні мұғалімі

Ж.Хадет

2015 ж.
Сабақтың тақырыбы: Әдебиеттің дамуы
Мақсаты:ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетінің жай-күйі мен дамуы туралы мәлімет беру.

Міндеттері:

1. 
   Қазақ әдебиетінде жаңа жанрлардың пайда болуы және дамуымен таныстыру, нәтижесін айқындау;
   
2. 
   2. Бірлескен жұмыс негізінде жаңа тақырыпты өз бетімен меңгерту; берілген тапсырмаларды бір-бірімен ынтымақтастықта орындау, өзгеге қарап өзін-өзі реттей білуге үйрену.
   
3. 
   Тұлғалардың халыққа еткен қызметін үлгі-өнеге ете отырып елін сүйетін азамат тәрбиелеу, тұлғаларға құрмет сезімдерін қалыптастыру.
   

1. 
   Жаңа тақырыпты меңгереді, қосымша мәліметтер алады;
   
2. 
   Өзіндік ой пікірлерін сенімді, жүйелі түрде жеткізе алу дағдалары қалыптасады;
   
3. 
   Әр түрлі деңгейдегі тапсырмаларды орындай алады.
   

І.Ұйымдастыру кезеңі (2 мин)

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру (5 мин)

а) Сұрақтар (эвристикалық әдіс).

б) Тарихи диктант

ІІІ. Сабақтың кезеңдері:

1. Постер құру (әр топқа жеке сұрақтар беріледі)(дайындалу 5 мин. Қорғау 5 мин.)

Үй тапсырмасы

1/10. Қазақстанда ашылған тұңғыш ЖОО? / қазақ пед.институты 1928 ж.

1/20. ҰОС қарсаңында қанша ЖОО мен арн.орта оқу орны болды?/ 19 . 120

1/30. Республиканың Жоғ.білім жүйесінің қалыптасуынакімдер көп көмек көрсетті?

С.Асфендяров, Т.Жүргенов, С.Сейфуллин,А.Байтұрсынов, О.Жандосоы т.б.

2/10. Қазақстан ғылымының қалыптасу кезеңі?/ 1920-1930 жж.

2/20. Қазақстанды зерттеу Қоғамы секцияларының жұмысына ат салысқан ғалымдар?

С.Асфендияров, А.В.Затаевич, Ә.Диваев, Қ.Жұбанов, А.П.Чулушников

2/30. Ғылыми форумдардаҚазақстаннның қай жерлері зерттелді?

3/30. Архив басқармалары қай қалаларда Ұйымдастырылды?

4/10. Қай қалаларда қазба жұмыстары жүргізілді? / Тараз, Қойлық

4/20. “Сөз теориясы” оқу құралының авторы? / А.Байтұрсынов

4/30. Қазақ әліпбиі қай жылы криллицаға көшірілді? / 1940 ж.

1. 
   ............ жылы С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетіінң ашылуы республиканың мәдени өміріндегі елеулі оқиға болды.
   
2. 
   1919 жылдыі желтоқсанында ................ қаласында Қазақстанның табиғаты мен тарихын зерттеу мақсатында тарихи-статистикалық бөлім ашылды.
   
3. 
   1926 жылы ........................ ежелгі Тараз қаласынынң орнында қазба жұмыстарын жүргізді.
   
4. 
   Республика ........................... қазбалардың бірқатарын өндіруде Одақтағы алдыңғы орындарға шықты.
   
5. 
   1935 жылы профессор .................. жазған “Қазақтың көне заманнан бергі тарихының” бірінші бөлімі жарық көрді.
   
6. 
   Соғыс қарсаңында Қазақстанның 57 ғылыми мекемесінде ......-ден астам ғалым еңбек етті.
   
7. 
   Қ.Сәтбаев ................ оқулығын жазды.
   

1 топ. Ғасырдың алғашқы онжылдықтарындағы қазақ әдебиеті

3 топ.

Бастапқы сөйлем	Кеңейтілген сөйлем
ХХғ.басында қазақ халқының ұлттық санасын жаңғыртқан үшеудің (А.Байтұрсынұлы, Ә.Бөкейханұлы) бірі - М.Дулатұлы.	Ақын, жазушы, публицист, ағартушы –педагог М.Дулатұлының халқына еткен еңбегі өлшеусіз. Оның”Оян, қазақ!” атты өлеңдер жинағы 1919ж. Жарық көрді. 1913ж. “Азамат” жинағы жарияланды. 1910ж. Жарық көрген “Бақытсыз Жамал” қазақ тілінде жазылған алғашқы роман.
Қазақтың “үш бәйтерегі” - С.Сейфуллин, І.Жансүгіров, Б.Майлиннің шығармалары	С.Сейфуллиннің еңбектері – “Тар жол тайғақ кешу” тарихи-революциялық романы, “Көкшетау”, “Аққудың айырылысуы”, “Совестан, “Аль-батрос” поэмалары; І.Жансүгіровтың еңбектері – “Құлагер”, “Күй”, “Дала” поэмалары, “Мерген Бөкен” әңгімесі т.б., Б.Майлинның шығармалары – “Азамат Азаматыч” романы, “Шұғаның белгісі”, “Мырқымбай, “Байдың қызы”, “Өтірікке бәйге” поэмалары т.б.
20-30 жылдарды қазақ әдебиеті көптеген шығармалармен толықты	С.Мұқановтың “Сұлушаш”, “Ботакөз” романдары, Иса Байзақовтың “Құралай сұлуы”, Саттар ерубаевтың “Менің құрдастарым”, Ғабиден Мұстафиннің “Өмір мен өлім” т.б. шығармалар
30 жылдардың соңы мен 40- жылдардың басында әдебиетке тағы бір лек жастар келіп қосылды	Ғ.Орманов, Ә.Тәжібаев, Ж.Сыздықов, ж.Саин. Ә.Сәрсенбаев, Қ.аманжолов, Т.Жароков, Қ.Бекқожин, Д.Әбілев т.б.

4 топ.

Бастапқы сөйлем	Кеңейтілген сөйлем
Қазақстандағы орыс әдебиетінің көрнекті өкілі, Н.Ановтың шығармалары?	”Исцеление” пьесасы, “награда” повесі, “Азия” романы т.б.
И.Шуховтың алғашқы романдары	“Горькая линия”, “Ненависть”
Ж.Аймауытов Абайдың бастамасын жалғастырып, аудармалар жасады	А.Пушкиннен, м.Лермонтовтан, Л.Н.Толстой, Ф.Шиллерден, В.Шекспир, Ғ.Тоқайдан аудармалар жасады. “Интернационалды” қазақшалады.
М.Жұмабаев, А.Байтұрсынов тәржімелері	М.Жұмабаев Гете, Гейне, М.Горький, В.Иванов, Д.Мамин-Сибиряктың кейбір таңдаулы шығармаларын, А.Байтұрсынов И.Крыловтың мысалдарын аударды.

2 тапсырма. “Математикалық лото”

3 тапсырма. “Шежіре сыр шертеді...”

1. “Бүгінгі күннің бар жазушыларының ішінен келешекке бой ұрып, артқы күнге анық қалуға жарайтын сөз – Мағжан сөзі” (М.Әуезов)

2. “Сәкен еңбегіне сыншы да, тарихшы да емес, жай қатардағы оқушы ретінде көз жіберсек, өзгеде жоқ екі түрлі қасиеті айқындалады: біріншісі, жалтағы жоқ шыншылдығы, екіншісі ақындық тәкаппарлығы” (Ғ.Мүсірепов)

3. “Қазақ тілі мен кітабын жазған, қазақ тілінің негізін жасап, қазақ мектебінің іргетасын қалаған алғашқы адам – Ахмет” (С.Мұқанов)

4. “Міржақып өте жылдам жазған және өте өткір тақырыпқа жазған...”Қазақ” газеті сондай сапада, сондай мазмұнда , сондай биіктен көрінуіне, меніңше, бірден-бір Міржақып Дулатұлына қарыздар”. (Мәмбет Қойгелдиев)

4. 
   Деректі фильм
   

1. 
   Кеңес билігіне дейінгі ақын-жазушылар. Артығын тап.
   

1. 
   “Батыр Баян” а) Ж.Аймауытов
   
2. 
   “Үш анық” ә) М.Жұмабаев
   
3. 
   “Шернияз” б) Ш.Құдайбердиев
   
4. 
   Ж.аймауытов 1918 ж. “Абай журналын кіммен бірге шығарды?