Сабақтың тақырыбы: «Фосфор. Фосфордың қосылыстары»

(Жаңа ақпаратпен танысу.)

1. Фосфордың табиғатта таралуы, алынуы, физикалық – химиялық қасиеттері.

2. Фосфордың қолданылуы, биологиялық рөлі.

(сабақты бекіту және қорытындылау.)

1. Семантикалық карта

2. Аудармашы

3. Сәйкестендіру тест

4. Кубизм әдісі

І. Ұйымдастыру кезеңі (2 мин)

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау, өткен тақырыптарға шолу жасау (9 мин)

ІІІ. Сабақтың теориялық бөлімі (20 мин)

IV.Cабақтың практикалық бөлімі (5 мин)

V.Сабақты бекіту (7 мин)

VІ.Оқушыларды бағалау және үйге тапсырма беру (2 мин)

І-кезең:Үй тапсырмасын пысықтау.”

1- оқушы

1. “Көп” сөзінің антониміне тілсіз жауды тіркесең, көз алдыңда өзгеремін, қажетті тыңайтқышқа айналамын.

1. Азот атомының электрондық конфигурациясын жаз.

2.Азот қандай тотығу дәрежелерін көрсетеді?

3. Құрамында азот болатын маңызды қосылыстарды атаңдар.

4. Азоттың бес валентті оксидіндегі көрсететін тотығу дәрежесі?

5. Азот топшасы орналасқан топ нөмірі.

6. Азоттың сутекті қосылысының атауы?

7. Азот элементінің атомдық массасы қанша?

2- оқушы

1. Күкіртатомының электрондық конфигурациясын жаз.

2. Күкірт қандай тотығу дәрежелерін көрсетеді?

3. Құрамында күкірт болатын маңызды қосылыстарды атаңдар.

4. Күкірттің алты валентті оксидіндегі көрсететін тотығу дәрежесі?

5. Күкірт топшасы орналасқан топ нөмірі.

6. Күкірт сутекті қосылысының атауы?

7. Күкірт элементінің атомдық массасы қанша?

1. Фосфор атомының электрондық конфигурациясын жаз.

2. Фосфор топшасына кіретін элементтер

3. Фосфор топшасы орналасқан топ нөмірі.

4. Фосфор элементінің атомдық массасы қанша?


Табиғатта

таралуы

Жүйке және кемік ұлпаларына құрамына кіреді.

Кальций ортофосфаты қаңқаға беріктік қасиет береді.

Өсімдіктерге тыңайтқыш

Фосфор ақыл –ой элементі


Физикалық

қасиеттері

Ақ фосфор - улы зат.Ауамен жанасса жанады, қараңғыда

жарық шығарады.суда ерімейді.судың астында ұстайды, ауа

қатыстырмай қыздырса олар бір – біріне айналады.

Қызыл фосфор –ақ фосфорды 250⁰ С - 300⁰ С та қысым

арқылы , ауа қатыстырмай қыздырғанда түзіледі..Түсі қоңыр,улы емес

Қара фосфор - 200⁰ С - та өте жоғары қысымда қыздырғанда түзіледі.Түсі графитке ұқсас , май тәріздісезіледі.Жартылай өткізгіш, улылығы жоқ


Химиялық

қасиеттері

Фосфордың P

4P + 5O₂ = 2P₂ O₅

3Ca + 2P = Ca₃ P₂

Фосфиннің PH₃

Ca₃ P₂ + H₂O = 3Ca(OH)₂ + 2PH₃

2PH₃ + 4O₂ = 2P₂ O₅ + 3H2O

Фосфор оксидінің P₂ O₅

P₂ O₅+ H₂O = 2HPO₄

P₂ O₅ + 3H₂O = 2H₃PO₄

Форфор қышқылының H₃PO₄

Ca₃(PO₄)₂ + 3H₃SO₄ = 2H₃PO₄ +3CaSO₄

“Кім жылдам? ”

1. 
   Фосфордың тотығу дәрежесі +5 болатын қатарды көрсетіңіз:
   

2. 
   Фосфордың оксидтерін, тұздарын ажыратыңдар: топтық жұмыс
   

Na₂ H PO₄-

Na₂ H₂ PO₄-

P ₂O ₅–

PH₃ –

H₃PO₄–

HPO₄–

Ca₃ P₂–

Сәйкестендіру тестісі.

N	Формуласы	Аттары
1.	Na2 H PO4	А) силан
2.	SiH4	Ә) азот қышқылы
3.	Ca3 P2–	Б) натрий гидрофосфаты
4.	HNO3	В) фосфин
5.	PH3	Г) Кальцийдың фосфиді

V. кезең.Сабақты кубизм әдісі бойынша бекіту:

1.Фосфорға қандай физикалық қасиет тән?

2. Фосфорды қайда қолданылады?

3. Фосфорды неліктен ақыл – ой элементі деп атаймыз??

4. Фосфор қандай тотығу дәрежесін көрсетеді?

5. Мына айналударды жүзеге асырыңдар:

P P ₂O ₅ H₃PO₄ Ca₃(PO₄)₂

VIкезең. Қорытынды: тақырыптық тест

VIІ. Үйге тапсырма: Фосфор.Фосфордың қосылыстары,

6 ,8 тапсырма 84 бет

“Кім жылдам? ”

1. 
   Фосфордың тотығу дәрежесі +5 болатын қатарды көрсетіңіз:
   

2. 
   Азоттың оксидтерін, тұздарын ажыратыңдар:
   

1.Фосфорға қандай физикалық қасиет тән?

2. Фосфорды қайда қолданылады?

3. Фосфорды неліктен ақыл – ой элементі деп атаймыз??

4. Фосфор қандай тотығу дәрежесін көрсетеді?

5. Мына айналударды жүзеге асырыңдар: