Сабақтың тақырыбы: Кіріспе. Әдебиет өнердің бір саласы Сабақтың мақсаты: Білімділік

1. 
   Бағалау:
   
2. 
   Үй тапсырмасын беру.
   

Өткен сабақта Сәкен туралы зерттеу деректер жинап келу тапсырылған. Қане, ойымызды ортаға салайық.

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

• 
  Электронды оқулықпен жұмыс.
  

• 
  Балалар, өлеңнің бастапқы жлдарында баяндалған Арқа, Бетпақдала туралы мәлімет бере кетейін.Арқа, яғни Сарыарқа Орталық Қазақстанды алып жалтқан аймақ. Батысынан шығысына дейін 1200 км өңірді алып жатыр. Бетпақдала осы сарыарқада орналасқан, батысы сазды, шығысы тасты құмды, шөлді жер.
  
• 
  Киік дегеніміз не? Киікті қазақ ақбөкен деп те атайды. Киік шөлді жерді мекендейді. Оның мүйізі медицинада дәрі – дәрмек жасау үшін пайдаланылады. Еті мен мүйізі бағалы.
  

1. 
   Кітаппен жұмыс:
   

• 
  Мәнерлеп оқу.
  
• 
  Түсініксіз сөздерді қарандашпен белгілеу.
  

2. 
   Экранға сөздік жазылады.
   

Сегіз көштік – ұзындық өлшемі.

Таңа – жануардың әсем, сұлу мүсіні.

Қос – шатыр күрке.

Бетеге – шөп атауы.

Тақтадағы сөздерді дәптерге жазу.

• 
  Шығармашылық жұмыс.
  

1. 
   Өлең мазмұнына сүйене отырып, өлең ішінен табиғат көрінісі, киіктің сұлу мүсіні, мүшкіл халін суреттеген жолдарды тауып, өз сөзімізбен айтып көрелік.
   

2. 
   Өлеңнен ақынның қандай бейнелі сөздерін байқадық?
   

3. 
   Сұрақ жауап
   

• 
  «Ақсақ киік» өлеңінің тақырыбы не?
  
• 
  С.Сейфуллин «Ақсақ киік» өлеңі арқылы жас ұрпаққа не айтқысы келді?
  
• 
  Табиғатты қорғау, жан – жануарларды қорғау туралы қандай мақал – мәтелдер білесіңдер?
  

4. 
   Балалар біз бүгін не білдік, не үйрендік?
   

Инсерт әдісі
Білемін	Мен үшін жаңалық	Білгім келеді

1. С.Сейфуллиннің өмірі мен шығармашылы туралы

мәлімет жинау

2.«Ақсақ киік» өлеңін мазмұндау, өздеріңе ұнаған

жерін жаттау.

Сабақ жоспары

1.Пән аты: Әдебиет

2.Сыныбы: 5

3.Күні, айы, жылы:

4.Тоқсан: ІІІ

5.Мұғалім:

Сабақтың тақырыбы: І. Жансүгіров «Күй»

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: оқушыларға І. Жансүгіров өмірі мен шығармашылығы туралы әдеби білім беру, поэманың негізгі идеясы мен мазмұнын меңгерту.

2.Тәрбиелік: оқушыларды мейірімділікке, адамгершілікке, елжандылыққа тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың әдеби дүниетанымдарын кеңейту, қосымша деректер арқылы пәнге деген қызығушылықтарын арттыру.

Сабақтың типі: жаңа сабақ

Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, мәнерлеп оқу

Сабақтың көрнекілігі: : І. Жансүгіров портреті, «Қазақ әдебиеті» энциклопедиясы.

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, Қазақстан тарихы.

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу.

2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.

3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.

ІV Жаңа сабаққа дайындық

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

1. 
   Ақын өмірі мен шығармашылығы туралы мәлімет.
   

• 
  1894 жылы 14 мамырда Алматы облысы Ақсу ауданында туған.
  
• 
  4 жасында анасынан айырылып, әке тәрбиесінде өскен.
  
• 
  1911 жылы ауылдағы қазақ – татар тіліндегі бастауыш мектепті бітіреді.
  
• 
  Ташкетте қазақ – қырғыз институтында, 1925 жылы Мәскеуге оқуға кетеді.
  
• 
  1928 жылы коммунистік журналистика институтын бітіреді.
  
• 
  Балаларға арнап әдемі өлеңдер жазған.
  

2. 
   Шығарманы жоспарлау.
   

а) Қобызшы туралы.

ІІ негізгі бөлім:

а) «Бозінген күйі» туралы.

ІІІ қорытынды:

а) Күйдің адам өміріндегі маңызы

1.«Талдау» стратегиясы. «Күй» поэмасын үлгіге қарап, оқушылар өздері талдайды

Шығарманың композициялық құрылымына талдау жасау

• 
  Шығарманың тақырыбы-
  
• 
  Оқиғаның басталуы –
  
• 
  Оқиғаның шиеленісуі –
  
• 
  Оқиғаның шарықтау шегі –
  
• 
  Оқиғаның аяқталуы –
  
• 
  Шығарманың идеясы –
  

Шығарманың негізгі бөлімін жоспармен салыстырғанда:

• 
  Молықбайдың ерекше шебер тартатын күйі.
  
• 
  Қобыз үнімен күтімдегі інгеннің маңғаз, сұлу мүсінін бейнелеу.
  
• 
  Сатылған інгеннің зарын тарту.
  
• 
  Ақын қолданған теңеу мен эпитетті табу.
  

Сұрақ жауап:

• 
  « Күй күшті тауды тасты бұзатұғын» деген ақынның ойын сендер қалай дамытар едіңдер?
  
• 
  «Нар идірген» аңызын білетіндерің бар ма?
  
• 
  Поэма өздеріңе қалай әсер етті?
  
• 
  Қылқобыздың зарлы үнін поэмадан таба аласыңдар ма?
  

3. 
   Бағалау:
   
4. 
   Үй тапсырмасын беру.
   

1. 
   І. Жансүгіров өмірі мен шығармашылығы туралы түсінік.
   
2. 
   «Күй» поэмасы туралы ойтолғау жазу
   

1. 
   І. Жансүгіров өмірі мен шығармашылығы туралы түсінік.
   
2. 
   «Күй» поэмасы туралы ойтолғау жазу
   

Сұрақ жауап:

• 
  « Күй күшті тауды тасты бұзатұғын» деген ақынның ойын сендер қалай дамытар едіңдер?
  
• 
  «Нар идірген» аңызын білетіндерің бар ма?
  
• 
  Поэма өздеріңе қалай әсер етті?
  
• 
  Қылқобыздың зарлы үнін поэмадан таба аласыңдар ма?
  

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

3. 
   М. Әуезов шығармаларының ең биік шыңы – «Абай жолы» романы.Бүгін осы шығарманың үзіндісімен танысамыз.
   

1. 
   Абайдың бейнесі
   
2. 
   Екі досы
   
3. 
   Абайдың қызығы
   
4. 
   Екі қонақ
   

Тапсырмалар

І

1. 
   Әдебиет сөздігінен портретке анықтама беру. Жас Абайдың кескін – келбетін жазушы қалай суреттеген? Мұқият қараңдар, оның портретінде қандай өзгеріс болған, ол ненің әсері?
   
2. 
   Әңгімеден Абайдың кескін – келбетін тауып, өз бетіңше оқып, түсіну керек.
   
3. 
   Мәтінді оқы. Сұраққа жауап бер:
   

1. 
   Биыл Абай неше жасқа толды?
   
2. 
   Денесі бойы қандай?
   
3. 
   Беті, шашы қандай еді?
   

1. 
   Абайдың ендігі ермегі нелер, досы кімдер?Абайдың қарт әжесі Зере, өз анасы Ұлжанқандай абзал қасиеттерімен көрінеді? Суретке қарап, суретші қарт әже Зеренің мейірімділігін, жас Абайдың ынта – ықыласын, көрсете білді ме?
   
2. 
   Мәтінді оқып, мазмұнын айту. Әңгіме? Әңгімеші деген кім?
   
3. 
   Сұраққа жауап беру:
   

1. 
   «Басқа бір ермек, бөлек бір дос тапты...» Олар кімдер?
   
2. 
   Абай биыл нені бағалады?
   
3. 
   Әжесі қандай әңгімеші еді?
   
4. 
   Абай ауырғанда, әжесінен не сұраған?
   

1. 
   Шеше – ана туралы мақалдарды еске алыңдар? Қазақ ертегілерін, әңгімелерін, жырларын қисса – дастандарын Абайға кім айтқан?
   
2. 
   Мәтін бойынша жұмыс : Абай әжесінен ертегі айтып беруді қалай өтінді?(оқы). Ертегілердің атын дәптерге жазып ал.
   
3. 
   Сұраққа жауап бер:
   

1. 
   Абай әжесінен қандай ертегілерді тыңдады?
   

1. 
   Барлас ақынның портретін тауып оқу. Барлас ақынның алғаш жырлаған жыры қай жыр, оны Абай қандай сезіммен қабылдады?
   
2. 
   «Жыр» , «Жыршы» деген сөздерді түсіндір.
   
3. 
   Сұраққа жауап беру:
   

• 
  Абай ауылына кімдер келді?
  
• 
  Қонақтарды Ұлжан қалай қарсы алды?
  
• 
  Ақын деген кім?
  

1. 
   Ертеде ақындарды қалай қарсы алған?
   
2. 
   Абайдың қарт әжесі Зере, анасы ұлжан қандай рухани азық берді және нелерді білуіне жәрдем етті?
   
3. 
   Әңгіменің тақырыбы, идеясы неде?
   
4. 
   Ұлжан қонақтарды неге жібергісі келмеді?
   
5. 
   Абай шешесіне ризашылығын қалай көрсетті?
   

Қорытынды жасалады.

Төмендегі тірек схема толтырылады.
Абайдың портреті

Бала Абайдың кескін – келбетін жазу	Бала Абайдың рухани байлығы

VІІІ.Жаңа сабақты қорыту.

1. 
   Бағалау:
   
2. 
   Үй тапсырмасын беру:
   

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

1.Ақын өмірі мен шығармашылығы туралы мәлімет.

• 
  1900 жылы Солтүстік Қазақстан облысында туған.
  
• 
  Молдадан оқып, сауатын ашады.
  
• 
  Абайдың,Ғабдолла Тоқайдың кітаптарын оқып, өседі.
  
• 
  Омбы қаласында мұғалімдік оқу оқиды.
  
• 
  Шығармалары: «Сұлушаш» поэмасы, «Өмір мектебі», «Аққан жұлдыздар», «Балуан Шолақ», «Ботагөз» романдар, повестер жазған.
  

2.Шығарманы мәтін бойынша бөлімдерге бөлу.

• 
  Балтабай ауылында
  
• 
  Балтабайдың Ақметі, оның портреті, атбегілікпен, құсбегілікпен айналысатыны
  
• 
  Ақмет лашынының сипаты
  
• 
  Ақметтің лашынды құс алуға шығаратын мезгілдері.
  
• 
  Лашынның үйрек алу тәсілдері.
  
• 
  Дабыл қағудың мәнісі.
  
• 
  Лашынның қазды алған кездегі амалы.
  
• 
  Лашынға қарсы дуадақтың көрсеткен қайраты.
  
• 
  Құс салудың ең дұрыс мезгілі.
  
• 
  Құстардың таң ата жайылуға шығуы.
  
• 
  Құстардың қойған қаруылына көрінбей, етіртпей баруы.
  
• 
  Дабылдау, құстардың айналып ұшуы.
  
• 
  Лашынды жіберу.
  
• 
  Саятшылық – өмірдің бір қызығы.
  

1.«Талдау» стратегиясы. «Лашын» үлгіге қарап, оқушылар өздері талдайды

Шығарманың композициялық құрылымына талдау жасау

• 
  Шығарманың тақырыбы-
  
• 
  Оқиғаның басталуы –
  
• 
  Оқиғаның шиеленісуі –
  
• 
  Оқиғаның шарықтау шегі –
  
• 
  Оқиғаның аяқталуы –
  
• 
  Шығарманың идеясы –
  

1. 
   Әр бөлімді әңгімелеп меңгерген соң оны мынадай шығармашылық жоспарға жинақтау:
   

І Кіріспе:

а)Балтабай ауылында.

ІІ Негізгі бөлім: Саятшылық.

а) құсбегі – Ақмет

б) Ақмет лашынының мүсіні.

в)Ақмет пен лашынның өнері.

г) Шілдеде құс алу.

2. әңгімеден теңеу, эпитетті тауып, дәптерге жазу.
VІІІ. Сабақты қорыту:

5. 
   Бағалау:
   
6. 
   Үй тапсырмасын беру.
   

1. 
   С.Мұқанов «Лашын»әңгімелеу.
   

1. 
   С.Мұқанов «Лашын»әңгімелеу.
   

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

• 
  Электронды оқулықпен жұмыс.
  
• 
  Электронды оқулықтан Ғ.Мүсіреповтың өмірі жайлы мағламаттар алу.
  
• 
  Оқулық бойынша Ғ.Мүсіреповтың өмірі жайлы жоспар бойынша әңгімелеу.
  

1. 
   1902 жылы Солтүстік Қазақстан облысы Жамбыл ауданында туған.
   
2. 
   Ғабит ауыл ақсақалдарына «Қыз Жібек», «Қобланды батыр», «Ер Тарғын» жырларын оқып беріп, жаттап алған.
   
3. 
   Әңгіме жазудың шебері.
   
4. 
   Пьесалары: «Қыз Жібек», «Қозы Көрпеш – Баян сұлу», «Амангелді» .
   
5. 
   Романдары: «Оянған өлке», «Қазақ солдаты».
   

Сұрақ жауап

1. 
   Шығарма оқиғасы кімнің атынан баяндалады?
   
2. 
   Роман қай кездегі өмірді суреттеп отыр?
   
3. 
   Қайрош қалаға кіммен және неге қашып келеді?
   
4. 
   Жайық өзені, Каспи теңізі көріністері мен Қайроштың көніл күйінде қандай ұқсастық бар?
   
5. 
   Шеген мен Бораштың сыртқы кескін – келбетін, мінез – құлқын, іс – әрекетін, тұрмыс – жайын суреттейтін көріністерді мәтіннен табыңдар. Шегеннің портретін ашу үшін жазушы қандай теңеулерді қолданған?
   
6. 
   Шеген Қайрошқа неліктен сеніммен қарайды, оған қандай қамқорлық жасалы, қандай шарт қойды? Балалар күнкөріс жолында не істеді?
   
7. 
   Қайрош балалар үйіне қалай әікелінді?
   
8. 
   Қайрош ана құшағында қандай шаттық сезімге бөленді?
   
9. 
   Қайрош шешесімен бірге ауылға қайтып кетпей, неге балалар үйінде қалды? Ол нені арман етеді? Апасы оған қандай аманаттар тапсырды?
   
10. 
    Шығарманы ең басты – басты мәселелер бойынша бөлімге бөліп, әр бөлімге лайық ат қойыңдар.
    
11. 
    Шығармада жазушы қолданған мақал – мәтелдерді дәптерлеріңе теріп жазыңдар. Осы нақыл сөздердің оқиғаға қандай қатысы бар екенін анықтаңдар.
    
12. 
    Жазушының табиғатты суреттеу шеберлігіне ықылас аударыңдар.