Сабақтың тақырыбы: Кіріспе. Әдебиет өнердің бір саласы Сабақтың мақсаты: Білімділік

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

1. Сәкен Жүнісовтың өмірі жайлы мәлімет.

• 
  1934 жылы Көкшетауда дүниеге келген.
  
• 
  Көрнекті жазушы, белгілі драматург.
  
• 
  Романдары: «Жапандағы жалғыз үй», «Ақан сері»
  
• 
  Хикаяты: «Заманай мен Аманай»
  

2.Ой шақыру стратегиясы бойынша Ақан сері өмірі туралы мәлімет беру.

саяткер құсбегі

3. Жазушы Сәкен Жүнісовтің «Ақан сері» романынан алынып отырған бұл үзіндіден атақты әнші, ақын, сазгер, саяткер, құсбегі Ақан сері мен Құлагер тағдырының ең бір күрделі де қайжылы кезімен танысасыңдар.

Оқиға Ереймен өңіріндегі атақты паң Нұрмағанбет болыстың тоқсанға келіп өлген әкесі Сағанайға берген асында болғандықтан әңгіменің өзегі нақты тарихи оқиғаға құралған.

Сұрақ жауап:

• 
  Күреңбай сыншы «Мынау бір пырақ екен» дегенде, ол Құлагердің қандай сипаттарына сүйеніп айтты.
  
• 
  Ат үстінде неше түрлі өнер көрсетіп, сырнай тартып жүрген бала кім?
  
• 
  Мөңкеге Ақан неге «Байқа бала Құлагерді тым қыспа, шаң қаптырып топ ортасына, ыққа түсе көрме, жел жағында отыр» деді?
  

Мәтінмен жұмыс.

• 
  Үзіндіні бөлімдерге бөліп,әр бөлімге тақырып қойып, жоспар құрыңдар.
  
• 
  Үзіндідегі сыншылық өнер, той жаршысының өнері, атбегі баланың өнері сияқты қазақтың ұлттық өнерінің әрбірін жекелей сипаттап жазыңдар.
  
• 
  Шығарманың тіліне көңіл аударыңдар. Жазушы қолданған үздік эпитет, теңеу, метафораларды дәптерге жазу.
  
• 
  Мертіккен Құлагердің және Ақанның трагедиялық жан – күйін жазушы қалай суреттеген? Тауып оқу және жаттап алу.
  

1. С.Жүнісов« Ақырғы бәйге» туралы шағын шығарма жазу.

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

1. Тұманбай Молдағалиев өмірі жайлы мәлімет.

• 
  Тұманбай Молдағалиев 1935 жылы Алматы облысындағы Жарсу деп аталатын ауылда дүниеге келген.
  
• 
  Студент кезінде «Студент дәптері» деп аталатын жыр жинағын шығарған.
  
• 
  « Махаббат оты сөнбейді» деген жыр жинағы бар.
  

2. 
   «Бауырлар» өлеңін мәнерлеп оқу.
   
3. 
   Өлеңді өлең құрылысына талдау.
   

Сұрақ жауап:

• 
  Тұманбай Молдағалиевтің бұл өлеңі кімдерге арналады?
  
• 
  Т. Молдағалиев әлемнің әр түпкіріне шашырап кеткен қандас бауырларымызға нендей өтініш, тілек білдіріп отыр?
  

Мәтінмен жұмыс.

• 
  Өлеңдегі патриоттық идеяны, ақынның үлкен адамзаттық сезімін, ордалы ойын танытатын өлең жолдарын анықтау және жазып алу.
  
• 
  Қазақ елінен жырақта жүрген қазақтардың бәрі дерлік ана тілін, дінін, салтын ұмытпаған. Мұның себебі неде деп ойлайсыңдар?
  

1. Т. Молдағалиев « Бауырлар» өлеңін жаттау.

1. 
   Т. Молдағалиевтің өмірі жайлы мәлімет
   
2. 
   « Бауырлар» өлеңін жаттау.
   

• 
  Тұманбай Молдағалиевтің бұл өлеңі кімдерге арналады?
  
• 
  Т. Молдағалиев әлемнің әр түпкіріне шашырап кеткен қандас бауырларымызға нендей өтініш, тілек білдіріп отыр?
  

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

1. Қабдеш Жұмаділовтің шығармашылығы туралы мәлімет беру.

Жазушы Қабдеш Жұмаділовтің «Қаздар қайтып барады», «Сарыжайлау», «Шарайна», «Сәйгүліктер» тәрізді әңгіме, хикаят жинақтары, «Көкейкесті», «Бақыт жолында», «Атамекен», «Соңғы көш» романдары жарық көрді. Жазушы «Тағдыр» романы үшін Мемлекеттік сыйлыққа ие болған.

Халықтың дүниетанымын бейнелейтін, өмірлік тартыс сырын тап басып, дәл суреттейтін дарынды жазушы – тарихи шығармалардың да шебері.

Сендерге ұсынылып отырған «Қаздар қайтып барады» әңгімесіндегі қарттың бала кезде табанынан топырғаның ыстығы өтіп, қасиеті сіңген туған жерін жат елде жүріп бір сәт те ұмыта алмауы шынайылығымен жаныңды толқытады. Оның туған жерге деген ұлы сағынышы, елге жету жолындағы қым-қуыт қиыншылықтарға төзе білуі ешкімді де бейтарап қалдырмайды.

«...Алпысыншы жылдардың орта шенінде жұртшылық назарын бірден елең еткізген – «Қаздар қайтып барады» әңгімесі еді. Осы әңгімедегі тау асып, тас басып, көп қиыншылықпен шекарадан өтіп келіп, өзінің атамекеніне жетіп жығылған Байтас шалдың тағдырына ой жібере отырып, Қабдештің айтар сыры мұнымен бітпейтінін, әдебиетімізге бір үлкен суреткердің өз тақырыбымен келе жатқанын шамалағанбыз. Көп ұзамай бұл болжам расқа шықты. Айналасы он шақты жылдың ішінде «Соңғы көш» дилогиясы мен «Тағдыр» романы дүниеге келді.

Қабдеш – тілге аса бай және әр сөздің сиқыры бояуын жан-тәнімен нәзік сезінетін жазушы»

2.Әңгімені байыптап оқып шығу.

• 
  Ағыбайлар қырғыз досы Төреқұл ауылына бару сапарына неге ерекше мән берді?
  
• 
  Ағыбай мен Төреқұл достығы қашан, қалай басталған?
  
• 
  Төреғұл Ағыбайларды қалай қарсы алды?
  
• 
  Әңгімедегі Саяқбай жылқышы қандай адам?
  
• 
  Саяқбайдың Қозыкүреңді аман алып қалу үшін жасаған әрекетін, жануарды арулап көмуін қалай түсінуге болады?
  
• 
  «Біздің арамыздағы достықты осы балалар жалғастыратын болсын» деген сөзді қалай түсінуге болады?
  

• 
  Ержанның қырғыз, қазақ халықтарына туыстығы туралы ойларын мәтінен тауып оқу.
  
• 
  Қозыкүреңге байланысты Төреқұл әңгімесін мазмұндау.
  
• 
  Әңгімедегі Қозыкүреңнің өзін – өзі жаратып, дайындалуын тауып оқу.
  
• 
  Саяқбайдың Қозыкүреңге сүйіспеншілігін мазмұндау.
  
• 
  Әңгімеде портреттік суреттемелер бар ма? Мысал келтір.
  
• 
  Әңгімеден теңеу сөздерді табу.
  

1. 
   Бағалау:
   
2. 
   Үй тапсырмасын беру:
   

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

1. Ақынның өмірі жайлы мәлімет.

• 
  1939 жылы Атырау өңіріндегі Манаш ауылында туған.
  
• 
  Фаризаның жырларында Жайықтың суындай жағаны соққан адуынды көңіл – күй сезіледі.
  
• 
  Оның өлеңдері Каспийдің алапат толқынындай айбынды.
  
• 
  Ақынның 1967 жылы «Бұлбұл» деген атпен тұңғыш жыр кітабы жарық көрді.
  

• 
  Халықтың асыл қасиеттерін өзіне жинақтаған ұлттық қолөнері бұйымдарын, халықтық дәстүрді, өнерді ақынның мейлінше бағалап, қастерлеуінің сыры неде деп ойлайсыңдар?
  

• 
  Желбауға, басқұрға, текеметке салынған қазақтың қошқармүйіз өрнектері ғасырдан асып жеткенін, енді одан айырылып қаламыз ба деген қаупін ақын қалай берген?
  

• 
  Қошқармүйіз өрнектерді көркемдеп, бояумен салып көріңдер, оған өлең тілімен жан бітіріп жазыңдар.
  

Балалар біз бүгін не білдік, не үйрендік?

Инсерт әдісі
Білемін	Мен үшін жаңалық	Білгім келеді

3. 
   Бағалау:
   
4. 
   Үй тапсырмасын беру:
   

• 
  Қошқармүйіз өрнектерді көркемдеп, бояумен салып көріңдер, оған өлең тілімен жан бітіріп жазыңдар.
  

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

1. 
   Шыңғыс хан – Моңғол ханы
   
2. 
   Шағатай – Шыңғыс ханның ұлы
   
3. 
   Қадыр хан – Отырардың ханы
   
4. 
   Қараша – сатқын
   
5. 
   Қария – сатқынның әкесі.
   

• 
  Шыңғыс пен Шағатай тілдесулерінен не ұқтыңдар?
  
• 
  Шағатай әкесі Шыңғысқа не деп жауап қатты?
  
• 
  Отырарды алу үшін Шыңғыс Шағатайға қандай зұлымдықты үйретті?
  
• 
  Шыңғысхан алдына келген екі адам кімдер?
  
• 
  Қайырханға Шыңғысхан қандай баға берді?
  
• 
  Сатқынның әкесін алдырып Қайырхан не туралы сұрады?
  
• 
  Қайырхан өлім сағатын күткен кезде не деді?