Сабақтың тақырыбы: Маңызды көкөніс дақылдары. Сабақтың мақсаты
Сабақтағы жұмысқа қорытынды жасау. Бағалау
жүктеу/скачать 1,44 Mb.
|
Сабақтағы жұмысқа қорытынды жасау. Бағалау: 5. Оқушының жасаған жұмысындағы кемшілікті анықтау. Үй тапсырмасы: №3сабақ 7-сынып «Бекітемін»------------- Оқу ісінің меңгерушісі «____» ________20 ж Сабақтың тақырыбы: Тамақтанудың негізгі ережелері Білімділігі: Тамақтану кезіндегі ережелермен таныстыра отырып ,дұрыс қалыптастыру. Дамытушылығы: Дұрыс тамақтану ,танымдық қызығушылықтарын дамыту. Тәрбилігі: Тамақтанған кезде ,ұқыптылыққа, тазалыққа тәрбиелеу. Сабақ барысы I.Ұйымдастыру кезеңі 1. Оқушылардың сабаққа дай
1. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. 2. САбақтың тақырыбын, мақсатын хабарлау. 3. Осы сабақ – теориялық, сабақ-әңгімелесу, түрлендіріп, жан-жақты түсініктеме беріледі. а). Қойылған сұрақтардың көмегімен (қосымша 1) адам өміріне тамақтану физиологиясының маңызы туралы, тамақтанудың биологиялық мәні және оның химиялық құрамы туралы әңгіме өткізіңіздер. Осы төңіректе туындаған ойларын оқушылардың ой өрісін анықтағаннан кейін, қосымша материал ретінде рационалды дұрыс тамақтануда, ақуыздар, майлар, көміртегінің адам өміріне қажеттілігі туралы мазмұндау. Оқушы қыздарға әсіресе бағалы дәрумендер құндылықтарға жататын су, минералды заттар, органикалық қышқылдар, иілік заттар, пигменттер, фитондықтар, сірінді заттар. Осы заттар кездесетін көкөністер мен жемістерге мысал келтіріңіздер. Жалпы түсініктемеден басқа, оқулықта пайдалы мәліметтер де берілген. Курсивті белгілері бар бөлімдерді оқушы қыздармен талдау. Бөлімдегі материалдармен таныстыруда оқушы қыздарға ақуыздар, майлар, көміртегі туралы жүйелі түрде жалпы мағлұматтар және кестеге кіргізілді (қосымша 2). б). Бұл бөлімде тамақтану тазалығына, жұқпалы аурулардан сақтану шараларына көп көңіл бөлінген. Материалды мазмұндау барысында микроорганизмдердің ас қорыту процесіне ерекше қатысуына және ауру тудыратын бактериясынан айырмашылығын айтып түсіндіру пайдалы. Жұқпалы аурулардың таралу жолдарын және себептерін мазмұндап айтуға көшу керектігі айтылады. Жұқпалы ауру мен ішек инфекциясының айырмашылығын дұрыс анықтай білу қажет. Ішек инфекциясын жұғудан және тамақтан уланудан алдын-ала сақтану мақсатында, азық-түліктердің сапасын анықтаудың маңызы ерекше. Оқушы қыздармен тренинг өткізуге болады – рольдік ойын тамақтан улану кезінде көрсетілетін алғашқы көмек. Өткізілген ойынның қорытындысы, оқушы төтенше жағдайда, тұрақты өзін ұстау тәртібі қалыптасады. Тамақтану гигиенасына ерекше көңіл аударыңыздар. Инфекцияның алдын алу шараларына жатады: 1. Тұрғын үйдің орналасу тазалығы, азық түлік сақтау блоктары, сумен қамтамасыз ету; 2. Жеке тазалық гигиеналық ережесінің қатаң сақталуы. 3. Тазалық талаптарының сақталуы, тағам дайындау орындары, жабдықтар, ыдыстар мен құралдарды сақтау; 4. Гигиеналық талаптардың барлық кезеңдерінде қайта өңдеу және азық түліктерді сақтау; 5. Эпидемиялық көрсеткішке байланысты ішек инфекциясына қарсы сақтандыру екпелерін өткізу.
1. Оқушылардың жұмысындағы кемшіліктерді анықтау. 2. Жақсы жасалған жұмыстың қорытындысын атап көрсету. 3. Оқушының жасаған жұмысын бағалау. IV. Үй тапсырмасы. Сыныпты топтарға бөлу. Еттің түрлері туралы және етті қолдануда, еттен тағам дайындау мақсатында мәлімет беру. Қосымша 1. Бөлімге сұрақтар а). 1. Ағзаның функциясына қорек қалай әсер етеді? 2. Шығын энергияның орны қалай толықтырылады? 3. Жасушаның құрылысына, жүйесіне тағамның тигізетін әсері қандай? 4. Дұрыс тамақтануға әсер ететін ішкі және сыртқы ықпалды атаңдар? 5. Кәдімгі адам және спортпен шұғылданатын адамның тамақтануында айырмашылығы неде? 6. Азық түліктің тамақтану құндылығы неге байланысты? Қосымша 2
№2 сабақ 8-сынып Сабақтың тақырыбы :Қазақтың ұлттық тағамдарының ерекшелігі Білімділігі:Қазақтың ұлттық тағамдарының ерекшелігі мен құндылығын, қазақ халқының қонақжай дәстүрін құрметтеу, тағамдардың жасалу жолдарына түсінік беру; Дамытушылығы:Халқымыздың ұлттық тағамдарының жасалу жолдарын тәжірибеде қолдана білуге, тапсырмаларды орындау кезінде топтасып, жеке жұмыс істей білуге тәрбиелеу; Тәрбилегі:Ұлттық салт-дәстүрді қадірлеуге тәрбиелеу. Оқушылардың бойына ұлттық сезімді қалыптастыру, қазақ халқының ұлттық тағамдарының қасиетін ұғындыру Сабақтың әдісі: түсіндірмелі-суретті, практикалық Сабақтың көрнекілігі: «Ұлттық тағамдар», слайд Пәнаралық байланыс: Тарих, биология, әдебиет Сабақтың барысы:
-оқушыларды түгендеу; -жұмыс орнын жабдықтау ІІ. Үй тапсырмасы 1-тапсырма: -Қауіпсіздік ережелерін ата? -Санитарлық гигиеналық ережелері -Тамақтану мәдениеті деген не? 2-тапсырма: 3-тапсырма: Стафилоктар қуат алу, өмір сүру Тамақ таза жүру, қолды жуу Жеке бастың гигиенасы жылы жерде сақталған азық-түліктер №1 сарамандық жұмыс “Еттен жасалған тағамдар” №2 сарамандық жұмыс “Бірінші тағамдар дайындау” ІІІ. Жаңа сабақ Қазақ халқы барлық уақытта өзінің қонақжайлылығымен және ұлттық асханасымен ерекшеленеді. Сондықтан болар халықта «Жер танимын десең атың болсын, ел танимын десең асың болсын» деген мақал бар. Мал шаруашылығымен айналысқан ата-бабамыздың негізгі асы ет пен сүт болған. Ұлттық тағамдар Ет тағамдары сүт тағамдары Ұн тағамдары Қазақша ет Айран, Қатық Бауырсақ, Таба нан (Бесбармақ, Бешбармақ) Шалап, Шұбат Май шелпек, Қаттама Қазы, Қарта , Қымыз , Балқаймақ Талқан, Тары Жал Жая Кілегей ,Қаймақ Жент (қоспа) Сорпа , Борша Құрт ,Сары май Майсөк (майтары) Жөргем ,Шұжық Сүзбе, Уыз, Ірімшік Бидай Сірне , Ми палау ,Құйрық-бауыр ,Қуырдақ Қазақша ет (бесбармақ, бешбармақ) асқанда ең алдымен жіліктеп бұзылған етті адам санына қарай мөлшерлейді. Осылай асуға дайындалған етті жуып-шайып тазалап, қазанға салады да, ет батып тұратындай етіп суық су құяды. Содан кейін қазанды қатты жанған отқа қойып, сарқылдатып қайнатады, бетіне шыққан қанды көбігін алып тастап, шамалап тұз, 1 бас пияз салып отын басады да, 1-1,5 сағат ет әбден піскенше шымырлатып қайнатады. Ет әбден піскен соң табаққа сорпасынан бөлек қотарып алып, тартылған табақтың санына қарай мөлшерлеп тұздық әзірлейді. Ол үшін сорпаға қара бұрыш, дөңгелектеп тұралған пияз салып, ыдыстың бетін жауып бұқтырып қояды. Ет туралып болған соң тұздықты еттің үстіне құяды. Әдетте кәделі жіліктермен бірге сыйлы қонақтарға малдың басын, (қой), ірі қараның шекесін, қазы, қарта, жал-жаяны табаққа бірге салып береді. Сонымен бірге қамыр, бітеу пісірілген картоп қосуға да болады. Айран – ұйытылған сүт. Оны қаймағы алынған сүттен де, қаймағы алынбаған сүттен де ұйытуға болады. Ол үшін сүтті 5-10 минут қайнатып, қанжылым қалыпқа түскенше суытады. Содан соң ұйытқы (ашытқы) қосып араластырады да, ыдысты жақсылап бүркеп тастайды. Ол 1–2 сағат аралығында ұйып болады. Ұйыған айран ашып кетпеуі үшін оны бетін ашып салқын жерге қояды. Айранды сусын ретінде, тағам ретінде де пайдалануға болады.Бауырсақ –шай, қымыз, шұбат ішкенде дастарқанға бауырсақ салады. Бауырсақты жоғары немесе бірінші сортты бидай ұнынан пісіреді. Оны қамырды ашытып та ашытпай да дайындауға болады. Ашытпай пісірген бауырсақ көпке шыдайды, ал ашытып пісірілген бауырсақ кеуіп қалса, жеуге жайсыз болады. Ашымаған қамырдан бауырсақ пісіру үшін ұнға май, жұмыртқа, сүт, тұз салып илейді (айран құйса да болады). Қамырды иін қандыра қатты илеп қоя тұру керек. Содан кейін қамырды жазып, төрт бұрыштап кесіп немесе жіңішкелеу етіп есіп алып, содан кейін кессе да болады. Кесіп дайындаған бауырсақтың бетін кеуіп кетпеу үшін жауып қойған жөн. Қазанға май салып әбден қыздырып алған соң, бауырсақ майдың мөлшеріне қарай салынады. Бауырсақты үздіксіз араластырып тұрса, бір келкі болып піседі. От қатты жанса, бауырсақтың іші шикі болады немесе тым қызарып кетеді. Қызыл-күрең болып піскен бауырсақ сәнді де, дәмді де болады. IV.Бекіту тапсырмалары
Қазақша еттің құрамы Қазақша ет: 1-2 бас жуа, картоп, қамыр, тұз, су, ет Ұлттық Сусындар тағамдар, қымыз қазы-қарта, шұбат қуырдақ, айран қазқша ет,сүт Сандарды кішісінен үлкеніне қарай қойып, астындағы әріптерден сөйлем құра. Тәбетіңіз ашылсын! V. Қорытынды Бағалау Үйге тапсырма: §4. Отбасындағы мерекелік ұлттық тағамдардың жасалу жолдарын жазып әкелу №3 сабақ 8-сынып Сабақтың тақырыбы : Ет тағамның құнарлығы және сапасы Сабақтық тақырыбы: Еттен жасалатын тағамдардың жіктелуі Сабақтың мақсаты: Білімділік: оқушыларға ет туралы толық мағлұмат беру;
Сабақтың түрі: аралас Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, өз бетінше сарамандық жұмыс.
I. Ұйымдастыру кезеңі: • Оқушылармен сәлемдесемін; • Оқушыларды түгендеймін; • Оқушылардың құрал – жабдықтарын түгендеу; • Оқушылардың зейіндерін сабаққа аударту. II. Үй тапсырмасын тексеру. Өткен тақырыпты қайталай отырып, оқушыларға тақырып бойынша сұрақтар қою. III. Жаңа сабақ Қолда өсірілген малдың етінде орта есеппен 52,8-73,7 пайыз – су, 15-20 пайыз – белок, 5,8 – 29,4 пайыз – май, 0,8 – 1,1 пайыз – күл, құс етінде 50 – 64,4 пайыз су, 18,2 – 19,8 пайыз – белок, 15,5 – 31,2 пайыз – май, 0,9 – 1,1 пайыз – күл болады. Әрбір мал түлігі етінің бір-бірінен айырмашылығы биохимиялық құрамы мен дәмінде. Сиыр етінде гистамин көп, мал етіне қарағанда, құс етінде коллаген, эластин аз. Ол жеңіл қорытылады. Етте толып жатқан минералды заттар, атап айтқанда, темір мен дәрумендер бар. Әсіресе, бауыр темірге, А1, В2, В6, В12 дәрумендеріне бай. Оның үстіне, өте маңыздысы, еттің құрамына экстрактивті деп аталатын заттар кіреді, олар қайнатқан кезде сорпаға ауысады. Экстрактивті заттар тәбетті қоздырады, ас қорытатын сөлдердің бөлінуін күшейтеді. Етті көп жеу организмде экстрактивті заттарды, атап айтқанда, несеп қышқылын құрайтын пурин негіздерін, сондай-ақ, азотты метаболизмнің түпкі өнімдерін көбейтіп, ауыртпалық түсіреді. Жеңіл дене еңбегімен шұғылданатын ересек адамға аралас тамақтанған ретте, күніне 150-200 грамм ет немесе ет өнімін жеу жеткілікті.Қазақша ет – малдың етін қазанға асып, піскен соң түсіріп алып, сорпасына жайма нан салып пісіріп, оны табаққа салып, үстіне ет турап, тұздық құйып жейді. Қонақтардың түріне қарай малдың әртүрлі арнайы мүшелері қазанға салынады. Ет – қазақтың ең басты, қадірлі тамағы. Қонақ келгенде, аруақтарға ас бергенде, той жасағанда ет асады. Бас тарту – сыйлы, алыстан келген қонақтарға мал сойып (қой), етпен бірге бас ұсынады. Сиырдың жарты шекесі, қойдың басы тұтас, жылқының басы кеңсірігінен шабылып, тұтас немесе екіге бөлініп асылады. Қойдың, сиырдың басын үйітіп, тісін бір-екі жерден қағып, жуып тазалап алып барып қазанға салады.
Кісе қуырдақ – жаңа сойылған малдың өкпе, бауыр, бүйрек, ішек, қарынын турап, майға қуырып әзірлейді. Етті аз қосып, сарымсақ, бек деп аталатын шөпті салады. Қазы-қарта, жал-жая – құрметті қонақтарға тартылады. Етпен бірге пісіріледі. Бұқпа – марқаның жіліктері мен омыртқа, қабырғаларын балтамен ұсақтап, қазанға салып, үстіне аздаған су құйып, бетін жауып дайындайды. Сірне – туғанына 2-4 күн болған жас қозының етін қазанға салып, үстіне бие сүті мен сұйық қаймақ құйып әзірлейтін тағам. Сырбаз қуырдақ – жаңа сойылған малдың етінен үстіне бие сүтін құйып, тұз салып қайнатып, жасайды. Оны «бұқпа қуырдақ» деп те атайды. Томыртқа – қыста ыстық сорпаға бір түйір таза мұз салып, дәмін сәл өзгертіп ішеді. Мұны томыртқа деп атайды. Төстік – қойдың төсіндегі етін терісімен кесіп алып, үйітіп, тұздап жейді. Ауыл жігіттері қой сойып жатқанда оны әзірлей қояды. Ақсорпа – ертеде соғымның етін пісіргенде қалған сүйектерін жинап қойып, кейін жуып, қазанға қайнатып, майлы сорпасын ішкен. Оны ақсорпа дейді. Салма – етті турап пісіріп, нан кеспесін салып жасап, ішеді. Негізінен, қой, сиыр етінен әзірлейді. Сорпасы дәмді. Тұздық – сорпаға жуа, тұз қосып қайнатып, табақтағы туралған еттің үстіне салып, оның дәмін келтіреді. Кейде оған азырақ ұсақ туралған сәбізді де қосады. Шыж-мыж – соғым сойылып жатқанда малдың бүйрегі мен шарбы майын отқа қақтап, шала пісіріп, шыж-мыж жейді. Қара ала шыжық – ұсақталып туралған етті мал майын қосып табаға қуырып әзірлейтін тағам. Жаубүйрек – аңшылар аулап алған арқар, киік, таутеке тәрізді аңдарының майлы бүйрегі мен бауырын істікпен отқа қақтап жейді. Қой, ешкі сойғанда да сондай тағам әзірлеп жеуге болады. Қойды үйітіп сою – қойды бауыздап алғаннан кейін отқа үйітіп алып терісімен бірге сояды. Үйітудің әртүрлі әдісі бар. Ет ыстау – қайың қабығын жағып, оның түтінінің үстіне еттерді іліп қояды. Ысталған ет әрі дәмді, әрі ұзақ сақталады. Бүрме – күзде жаңадан сойылған малды жас күйінде сақтау үшін терісіне салып, бүріп тастайды. Бұл шөпті үнемдеуге, малды арытып алмай етін тамаққа пайдалану үшін өте пайдалы. Әсіп – ет, өкпе, бауыр мен бүйрек, құйрық майды өте ұсақтап турап, күріш, ұсақ туралған пияз, тұз, бұрыш қосып, жаңа сойылған малдың ішегіне салып пісіріп, әзірлейді. Түймеш – малдың сұрпы етін ағаш балғамен ағаш жаңғырық үстінде ұрып, жаныштап, жұқалап алып тұздап, сақталған ет. Ол тез піседі, әрі жұмсақ болады. Тоң май – малдың құйрық, шарбы, іш майларын қазанға шыжғырып алынған май. Оған бауырсақ тәрізді ұн тағамдарын пісіреді. Тоң май бұзылмай, ұзақ сақталады. Манас қуырдақ – негізінен аң етінен (киік, арқар) жасалады. Етті ұсақтамай турайды, тұз салып қазанға қайнатады. Пісе бастағанда үстіне қаймақ құйып, ұн сеуіп араластырады да қуырады. Дастарханға манас қуырдақ майымен қойылады. Палау – қазақтың дастарханына да тән тағам. Қазандағы өсімдік майына сүйекті шағын еттер салынып қуырылып, ол піскен соң жақсы жуылған күрішті үстіне салып, су құйып пісіреді. Қарын бөртпе – ұсақ малдың жас етін турап, сүйектерін шауып бөледі де жуып, айналдырған қарынға салып, тұздап, бұрыштап, жуа, сарымсақ қосып, аузын байлап, қазандағы суға қайнатып пісіреді. Ол бұжы тәрізді дәм. Мәнті – тартылған ет фаршынан әзірленеді. Төрт бұрышты кесілген қамырдың ортасына салып, жан жағын гүл қауызындай етіп қаусырып жабыстырады да арнайы ыдыста буға пісіріп жейді. Ет мүшелері Бас. Ірі қарада бас екі шекеге бөлінеді. Жылқыда кеңсірігі бір бөлек, бас екі шекеге бөлінеді, кеңсіріксіз тұтас та асылады. Жақ. Қой, ешкіде тілмен тұтас жүреді, ірі малдың жағы екіге айырылып, тілі бөлек мүше саналады. Жақ ет, ұрт ет. Ірі қараларда бөлек алынады, көбінесе қуырдаққа пайдаланылады. Мойын. Алты буын. Бұл қонаққа, сыйлы адамдарға арнаған табаққа салынбайды. Оны отбасының өзі жейді. Мойын ет. Ірі қарада бөлек сылып алынатын ет, көбінесе қуырдақ қуырады. Бұғана. Екі жақта үш талдан 6 тал. Мүше орнына саналады. Қара қабырға. Алты тал. Мүшелермен бірге әр уақытта табаққа салына береді. Сүбе. Етегімен алынған 6 қабырға. Таңдаулы мүшелердің бірі. Қазы. Семіз жылқыда 20-ға жуық қазы айналдырылады, кейбіреуі қабырғасыз, жылқының, басқа малдың ішегіне айналдырылады. Төс. Қыз-күйеулер үшін таңдаулы мүше. Төс ет. Жылқы, сиырда осылайша аталады. Көбіне қуырдақ жасалады, сүрленеді. Төстік. Қойда осылай аталады. Терісімен істікке шаншып, отқа қақтап, құйқасымен жейді. Ауыз омыртқа. Соғым сойылған күні табаққа салынады немесе мал сойған кісіге шикідей береді. Кәрі жілік. Қолда болады, жілік мүшелеріне кіреді. Қыз балаға бермейді. Ортан жілік. Жұмыр жілік деп те аталады. Қолда болады, мүшелі жілік. Асық жілік. Санда болады, таңдаулы мүше. Тоқпақ жілік. Санда болады, ең етті жілік. Жамбас. Ірі малдың әр жамбасын міндетті түрде екіге, кейде үшке бөліп асады. Қойдың, ешкінің жамбасы тұтас асылады, ең таңдаулы мүше. Жая. Жылқының сауыр еті, оны сүрлейді, қақтап кептіреді. Белдеме. Қой, ешкіде бел омыртқа, ірі қарада жалпақ омыртқа деп те атайды, таңдаулы мүше. Мойын омыртқа. Отбасының өзі жейді, қонаққа салмайды. Жүрек. Көбінесе қыз баланың сыбағасы. Үлпершек. Жүрек қабына толтырылған, шұжық тәрізді май, кесек ет. Бауыр. Майлы өкпеге қосып жеуге жақсы. Оны қатырмай пісіреді, қуырады. Құдалықта қойдың бауыры мен құйрық майын қосып, «Құйрық-бауыр» деген кәделі тағам беріледі. Көк бауыр. Талақ деп те аталады. Асып та, қуырып та жейді. Бауыр ет. Ірі малда бөлек сылынып алынады. Асып, қақтап жеуге, қуыруға, жөргемге қосуға пайдаланады. Бүйрек. Балалар сыбағасы. Ұлтабар. Ұсақ малдың таңдаулы, ең майлы мүшесі. Қарта. Жылқы малының таңдаулы мүшелерінің бірі. Қима. Сиырдың маймен айналдырып, шумақтаған тоқ ішегі. Тоқ ішек. Тоқ ішектің соңғы ұшы майлы болады, бірақ қонақтың табағына салынбайды. Ащы ішек. Өкпе-бауырға қосып қуырылады. Дәруменге бай. Желін. Шап маймен бірге алынып сүреленді. Қарын. Қойдың етімен бірге табаққа түседі, қуырылады да, жылқы қарыны қарта орнына да жүреді. Өкпе. Қуырдаққа жарамды, оны пісірерде көп қайнатады, қонақтың табағына салынбайды. Жал. Жылқы етінің таңдаулы мүшесі. Ол көбінесе сүрленеді. Сирақ. Қой, ешкінің, ірі қара малдың сирағын үйітіп, пісіріп жейді. Қой-ешкінің сирағы – балалар сыбағасы. Ірі қара сирағын қайнатып, құйқасынан басқа да тағам әзірлейді. Бүйен. Ертеректе май, ет тығып, әсіп, түйрек, жұмыр тағамдар жасаған. Қыз-келіншектер сыбағасы. Сабақты қорытындылау сұрақтары: • Еттің құрамын атаңдар? • Еттен жасалатын өнімдерді атаңдар? • Сырбаз қуырдақ дегіміз не? • Бүйен дегеніміз не? • Жақ ет, ұрт ет дегеніміз не? • Кәрі жілік дегеніміз не? • Мойын омыртқа дегеніміз не? Үйге тапсырма беру Оқушыларды бағалау: - Сабаққа қатысуларына байланысты бағаланады. Жұмыс орындарын жинастыру. 
№4 сабақ 8-сынып Сабақтың тақырыбы : Қой етінен дайындалатын шала өнімдер Мақсаты:
Дамытушылық: Оқушылардың өз жұмысына деген қызығушылығын арттыру, аспаздық шеберлігін дамыту. Тәрбиелілік: Оқушыларды тазалыққа, ұқыптылыққа, шеберлікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас Сабақтың әдісі: түсіндіру, сарамандық Пәнаралық байланыс: биология, математика. Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру: 1.Кабинетті, тақтаны сабаққа дайындау. 2. Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. 3. Арнайы формасын түгелдеу. 4. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. 5. Оқушылардың құрал-жабдықтарын түгелдеу. Технология №1 сабақ 9-сынып Сабақтың тақырып: Еттен дайындалатын тағамдардың классификациясы Білімділік мақсаты: -таңдау бойынша бірінші тағамды дайындау технологиясыментаныстырып, тақырып бойынша білімдерін қалыптастыру. Дамытушылық мақсаты: – күнделікті алған білімдерін, тағам дайындау шеберліктерін дамыту. Тәрбиелік мақсаты: – бірінші тағамдарды дайындауға, ұқыптылыққа, ас дайындау өнеріне тәрбиелеу. Сабақ түрі: практикалық сабақ. Оқыту әдісі: – көрсету, тусіндіру, уйрету. Құрал-жабдықтар: – кастрөл, ас тақтайшасы, пышақтар, тәрелкелер. Азық түлік: – ет, тұз, сәбіз, көк жуа (пияз), май жұмыртқа, ұн. Сабақ барысы. I. Ұйымдастыру кезені ; - сәлемдесу, жоқтарын белгілеу, сабаққа дайындықтарын тексеру. II. Ұй тапсырмасын тексеру. а ) Шала өнімдер дегеніміз не ? сұрақтар б) дайындау тәсілдері бойынша қаншаға бөлінеді в) ет қанша уақытта піседі? г) 1 кг етті құырса қанша грамм болады? III. Жаңа сабақ. Бірінші тағам деп біз көжелерді атаймыз. Көбінесе көжелер әр түрлі сорпада, қайнатпаларда дайындалады. Ал көженің қоюын көкөністерден, жармадан, макарон өнімдерден, бұршақтардан, жеміс жидектерден дайындайды. Әр ұлттық асханасында бірінші тамақтарды әр түрлі етіп жасайды. Мысалы қазақ ұлттық асханасында бірінші тамақтарды, негізінен, ет сорпасынан әр түрлі дәмдеуш терді қосып дайындайды. Зетханалық жұмыс: Етпен кеспе дайындау. Қажетті ыдыс-аяқтар: кастрөл ет кесетін тақтайша, асханалық пышақтар, кепсер, шұңқыр тәрелке, қасық, шөміш. Азық түлік: сұйықтық үшін: 40 г сәбіз,40г пияз, 20г май, 950г сорпа. Кеспе үшін:75г ұн, жұмыртқа, 14г су, 2 г тұз. Дайындау технологиясы: – қайнап тұрған сорпаға шала қуырылған сәбізбен пиязды қосып 2-3мин, содан кейін кеспе салып 10-12 минут қайнатады, соңында тұз бен дәмдеуш заттарды қосамыз. Жұмыс барысы 1. Кеспеге арналған қамырды жұмыртқа, тұз, су қосып илейді. 2. Сәбіз бен пиязды шашақтап турап, қуырады. 3. Сорпаны отқа қояды. 4. Қамырды қалындығын 1 мм етіп жаю, жайылған қамырды шашақтап кесу. 5. Қайнап тұрған сорпаға шала қуырылған көкөністерді салып, 2-3 минут қайнату, дәміне қарай тұз, дәмдеуштер қосып, кеспені салып 10-12 минут қайнату. 6. Дайын тағамды оттан алып, көжені тәрелкелерге бөліп құю, аскөк сеуіп безендіру. 7. Ұсынар алдында сорпада бөлек қайнатылған етті кеспенің үстіне салады. IV. Сабақ қортындысы а)Оқушылардың зертханалық жұмыстарын тексеріп, жіберілген қателерін айтып, білімдерін бағалау ә) Үй тапсырмасы: дәрісті қайталау, бірінші тағамдардың дайындалу тәсілдерін, рецептерін жазып келу. 
№2 сабақ 9-сынып Сабақтың тақырып:Тұздықтардың негізгі түрлері дайындау технологиясы Сабақтың мақсаты: Білімділік: оқушыларға тұздық түрлері туралы мағлұмт беру, дайындалу технологиясын үйрету; Дамытушылық: оқушылардың тұздық даярлауға деген қызығушылығы мен құштарлығын ояту; Тәрбиеліліе: оқушыларды жүйелі еңбекке баулу, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас Сабақтың әдісі: топпен жұмыс, сұрақ-жауап Көрнекілігі: нұсқау карта, суреттер Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: а) Оқушыламен амандасу; ә) сабаққа дайындықтарын тексеру; б) түгендеу, келмеген оқушылардың себептерін анықтау. ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Сұрақ-жауап:1. Еттен жасалатын тағамдардың классификациясы туралы қысқаша түсініктерін сұрау. 2. Ет тағамдарын кулинарлық және жылылап өңдеу тәсіліне қарай топтарға бөлінеді: (қайнатылған, бұқтырылған, қурылған, көміп пісірілген, шабылған еттен). ІІІ. Жаңа сабақ Қысқаша тұздық дегеніміз не? Осыған тоқталып өтсек.Әлемніңқай бұрышында болса да, дәмді тағам тұздықсыз дайындалмайды. Кез келген кулинарлық анықтамалықтан француз гастраномдары 3000-ға жуық тұздықтың авторы екндігі туралы ақпарат ала аласындар. Жаңадан тапқан тұздықтарға сол елге немесе халыққа байланыстырып ат берген. Осылай француз асханасында «голландық», «португалдық», «итальяндық», «ағылшын», «баварлық», «польшалық» тіпті «татар», «орыс» тұздықтары пайда болды. Бірақ бұл тұздықтардың біреуі де сол елдердің ұлттық тағамдарына ұқсамайды.Тұздықпен тамақ дәмдірек болады, тәбетіңді ашады, сқазан сөлі жақсы бөлінеді. Тұздық – жеке ұсынатын тағам емес, ол тағамға ерекше дәм беретін дәмқосар, онсыз бірде-бір спаз тағам дайындамайды. Тұздық тағамның дәмін кіргізіп, хош иіс беріп, көрінісін әдемілеп, консистенциясын тартымды етіп қана қоймай, ол бірдей азық-түліктен дайындалатын тағам түрлерін өзгерте алады. Шындығында, кез келген еттің, көкөністердің немесе күріштің дәмі қосылғантұздықтың түріне қарай өзгереді. Қосымша сипатына қарай, барлық тұздықтарды екі негізгі топқабөледі: ұн қосылған және ұн қосылмаған. Сонымен бірге тұздықтарды ыстық және салқын тұздықтар деп бөледі VІ. Сарамандық жұмыс Сарамандық жұмыс алдында оқушыларға техника қауіпсіздік ережесін еске түсірейік: 1. Жұмыс алдында электр сымының зақымданғанын тексер. 2. электр құралдарын жүйеге қосқанда және ажыратқанда құрғақ қолмен айырдың сыртынан ұстаңдар. 3. Қосылып тұрған электр құралдарын бақылаусызқалдырмаңдар. 4. Жұмысты аяқтағаннан кейін электр құралдарын сөндіріңдер. Оқушылар екі топқа бөлініп, технолдогиялық нұсқау қартасы бойынша жұмыс жасайды. 1 – топ: «Ақтар» тобы ақ негізді тұздық даярлайды Азық – түліктер: 1 стақан ет сорпасы, 2 ас қасық ұн, 1 ас қасық сары май, қажетінше тұз. Дайындалу технологиясы: 1. қыздырылған майда ұнды тез араластыру, жағымды хош иіс шыққанша қыздыру (ұнның түсі өзгермеуі керек); 2. Ет сорпасымен араластыру; 3. Тұз қосып 20 минут қайнату; 4. Тұздықты тұздықтың ыдысына салу 2 – топ: «Қызанақ» тобы қызанақ тұздығын ақ тұздық негізінде дайындайды. Азық – түлік: шала қуырылған тамыр сабақ, 1 дана пияз, жарты ас қасық қант, лимон, тұз, бұрыш (қажетінше). Дайындалу технологиясы: 1. Шала қуырылған тамыр сабаққа, пиязды қосып 30 минут қайнатады; 2. Пісуге жақындағанда қант, тұз, бұрыш, лимон, сірке қышқылын қосады; 3. Тұздықты сүзгіден өткізеді, сүзгіде қалғанкөкөністердітұздықта езіп қайтадан қайнатуға дейін әкеледі, бірақ қайнатпайды; 4. Сары май қосып, тұздықты тұздықтың ыдысына салу. V. Бекіту сұрақтары: 1. Тұздық дегеніміз не? (қысқаша) 2. Тұздықтарды негізгі неше топқа бөледі? 3. Тұздықтарды неше түрге бөледі? VІ. Бағалау. Сарамандық жұмыс барысында оқушылардың орындаған жұмысының сапасына, алған білімдеріне қарай бағалау. Қорытынды. Оқушылардың білімін сұрақ – жауап арқылы қорыту. Не білдім?Не үйрендім ,Не білгім келеді,Үйге тапсырма: Тұздық түрлеріне қарай сөзжұмбақтар құрастырып келу. №4сабақ 9-сынып Сабақтың тақырып: Екінші тағамға тұздық және гарнир таңдау Сабақтың мақсаты: Білімділік: оқушыларға ет туралы толық мағлұмат беру; Дамытушылық: теориялық білімдерін сарамандық жұмыста пайдалана білу, оқушыларды өз бетінше ізденуге дағдыландыру, олардың ой- өрісін дамыту; Тәрбиелік: оқушыларды осы сабақ түрімен қызықтыру, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке, сұлулықты қабылдау сезімін ояту, эстетикалық талғамдылыққа тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, өз бетінше сарамандық жұмыс. Сабақтық көрнекілігі: Дайын ет түрлерінің суреттері. Пәнаралық байланыс: тарих, Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылырмен сәлемдесемін; Оқушыларды түгендеймін; Оқушылардың құрал – жабдықтарын түгендеу; Оқушылардың зейіндерін сабаққа аударту. Үй тапсырмасын тексеру. Өткен тақырыпты қайталай отырып, оқушыларға тақырып бойынша сұрақтар қою. Жаңа сабақ Қолда өсірілген малдың етінде орта есеппен 52,8-73,7 пайыз – су, 15-20 пайыз – белок, 5,8 – 29,4 пайыз – май, 0,8 – 1,1 пайыз – күл, құс етінде 50 – 64,4 пайыз су, 18,2 – 19,8 пайыз – белок, 15,5 – 31,2 пайыз – май, 0,9 – 1,1 пайыз – күл болады. Әрбір мал түлігі еті-нің бір-бірінен айырмашылы-ғы биохимиялық құрамы мен дәмінде. Сиыр етінде гиста-мин көп, мал етіне қарағанда, құс етінде коллаген, эластин аз. Ол жеңіл қорытылады. Ет-те толып жатқан минералды заттар, атап айтқанда, темір мен дәрумендер бар. Әсіресе, бауыр темірге, А1, В2, В6, В12 дәрумендеріне бай. Оның үстіне, өте маңыздысы, еттің құрамына экстрактивті деп аталатын заттар кіреді, олар қайнатқан кезде сор-паға ауысады. Экстрактивті заттар тәбетті қоздырады, ас қорытатын сөлдердің бөлінуін күшейтеді. Етті көп жеу организмде экстрактивті заттарды, атап айтқанда, несеп қышқылын құрайтын пурин негіздерін, сондай-ақ, азотты метаболизмнің түпкі өнім-дерін көбейтіп, ауыртпалық түсіреді. Жеңіл дене еңбегімен шұғылданатын ересек адамға аралас тамақтанған ретте, күніне 150-200 грамм ет немесе ет өнімін жеу жеткілікті. Қазақша ет – малдың етін қазанға асып, піскен соң түсіріп алып, сорпасына жайма нан салып пісіріп, оны табаққа салып, үстіне ет турап, тұздық құйып жейді. Қонақтардың тү-ріне қарай малдың әртүрлі арнайы мүшелері қазанға салынады. Ет – қазақтың ең басты, қадірлі тамағы. Қонақ келгенде, аруақтарға ас бергенде, той жасағанда ет асады.
Арнайы жабдықталған кәсіптіктігін машиналары №2-сабақ 10-сынып
5. Ақпараттық ресурстарға қол жетімділік: кітапхананы пайдалану.
Барлық өлшемді және жоғары сапалы маталардың әр түсінен жасалған төсек жабдықтарының кең көлемді түрлері бар. Барлық өлшемдері: сәбилерге, балаларға, 1,5 және 2 өлшемді. 
жүктеу/скачать 1,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|