Сабақтың тақырыбы: Материялық нүкте. Қозғалыс траекториясы. Сабақтың мақсаты

І. Ұйымдастыру

ІІ. «Кім көп біледі?» бөлімі.

ІІІ. «Сәйкесін тап» бөлімі.

ІҮ. «Шапшаңдық» бөлімі.

Ү. «Білім шыңына өрлейік» жаңа сабақты түсіндіру.

ҮІ. «Білгенімді зердеме тоқу» жаңа сабақты пысықтау.

ҮІІ. «Физикалық тілде» бөлімі.

1. 
   Табиғат құбылыстары деп нені айтамыз?
   
2. 
   «Физика» атауы нені білдіреді және оны ғылыми негіздеген ғалымдарды атаңдар.
   
3. 
   Физиканың негізгі мақсаты неде?
   
4. 
   Қандай физикалық ұғымдарды білесіңдер?
   
5. 
   Астрономия нені зерттейді?
   
6. 
   Табиғатты зерттеудің кең тараған ғылыми әдістері қандай?
   
7. 
   Зат құрылысының МКТ-ның Ломоносов тұжырымдаған қағидалары қандай?
   
8. 
   Физикалық шамалар дегеніміз не?
   
9. 
   Диффузия деген не?
   
10. 
    Заттар қандай күйде бола алады және өздеріне тән қасиеттері қандай?
    
11. 
    Механикалық қозғалыс деп нені айтамыз?
    
12. 
    «Планета» деген сөз нені білдіреді?
    
13. 
    Қандай планеталарды білеміз?
    
14. 
    Птолемейше Әлем жүйесінің құрылысы қандай еді? Ол қандай жүйе деп аталды?
    
15. 
    Коперник теориясы бойынша Әлемнің құрылысы қандай? Ол жүйе қалай аталады??
    

0,8 м = 80 см 40 см = 0,4 м

2,9 дм = 0,29 м 0,25 м = 2,5 дм

380 м = 0,38 км 0,35км = 250 м

Материялық нүкте деп қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайында өлшемдерін елемеуге болатын денені айтады.

Дененің немесе материялық нүктенің санақ денесімен салыстырғандағы қозғалысы кезінде сызық түрінде қалдырған ізі қозғалыс траекториясы деп аталады. Поезд жүретін темір жол –поездың, тас жол –автомобильдердің, ұшақтың артында қалған тұманды із-ұшақтың, соқпақ жол- жаяу адамның қозғалыс траекториясын көрсетеді. Қозғалыс траекториясының пішіні әр түрлі санақ денесіне қатысты түрліше болады. Қозғалысты түзусызықты немесе қисықсызықты деп бөледі. Мысалы: шеңбер бойымен, парабола бойымен қозғ.

ҮІ. «Білгенімді зердеме тоқу» бөлімі.

1/ Төмендегі жағдайлардың қайсысында денені материялық нүкте деп есептеуге болады:

а) ұшақ Астанадан Мәскеуге сапар шекті.

б) конькиші жарыс мәресінен өтті. Мәнерлеп коньки тебуші еркін жаттығу орындауда.

в) ғарыш кемесінің қозғалысын Жердегі басқару орталығынан бақылайды. Екі ғарыш кемесі түйісу сәтінде.

1. 
   Бүкіл материалық дүниеге тән қасиет...
   

а/ санақ денесі б/ координат жүйесі в/ уақыт өлшейтін жүйе г/ санақ денесімен байланысқан координата жүйесі мен сағат

а/ жеке молекуланың қозғалысы б/ жылдамдыққа қарсы қозғалыс в/ қозғалыс бағытын анықтамайтын г/ бір нүктеден екінші нүктеге дененің орын ауыстырғандағы сызығы.

а/ Аристотель б/ Гиппарх в/ Птолемей г/ Коперник

а/ Жыл мезгілінің өзгеру уақытын қарастырғанда б/ Жыл мезгілінің ұзақтығы тәулікпен өлшегенде в/ Жер мен Күннің ара қашықтығы метрмен анықталғанда г/ Жыл мерзімінің ұзақтығын секундпен анықтағанда

а/ Юпитер б/ Уран в/ Нептун г/ Плутон

а/ Қоңырақай б/ Есекқырған в/ Аңырақай г/ Болпан

а/ термометр б/ таразы в/ секундомер г/ телескоп

а/ 1543 б/ 1503 в/ 1563 г/ 1643

а/ материя б/ физикалық дене в/ зат г/ материялық нүкте

1-а 4-г 7-б 10-а

2-г 5-в 8-г

3-г 6-а 9-а

ҮІІ. «Физикалық тілде» бөлімі.

1. 
   Әр заттың ...... – сол заттың ерекшелігін сипаттайтын ең ұсақ бөлшегі. / молекуласы/
   
2. 
   Молекулалар мен атомдардың ретсіз қозғалыстары салдарынан жанасып тұрған заттардың бөлшектерінің бір-біріне өтіп таралуын .... деп атайды. /диффузия/
   
3. 
   Дененің немесе заттың жылулық күйін сипаттайтын физикалық шама ...... деп аталады. /температура/
   
4. 
   Дене молекулаларының қозғалыс.... неғұрлым үлкен болса, оның.... да соғұрлым жоғары болады. /жылдамдығы, температурасы/
   
5. 
   Пішіні мен көлемін сақтау- .... денеге тән қасиет. / қатты/
   
6. 
   Қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайында өлшемдерін елемеуге болатын денені ...... деп атаймыз. / материялық нүкте/
   
7. 
   Дүниенің центріне Күнді орналастырғандықтан, бұл жүйе.... деп аталды. /гелиоцентрлік жүйе/
   

№168

№171

1сағатта қандай қашықтыққа орын ауыстырады?