Сабақтың тақырыбы: Молекулалық физика тарауын қайталау. Сабақтың мақсаты
жүктеу/скачать 23,37 Kb.
|
5tyhtrt
Мұғалімге арналған нұсқаулық, 5tyhtrt
| І тур. Шай қайнату үдерісі
Мұғалімнің іс- әрекеті, оқушымен дилаг құра отырып құбылыстарға талдау жасалады. Шайнек қосады, бірақ аузын ашып қояды. Бетін жабу керек, сонда шапшаң қайнайды. Сіз осыған сенесіз бе? Осы шайнек қайнатқанда неге аузын жабамыз? Жылуды сақтаймыз, су жылытқыш берген жылу алмасу процесі жүреді. Қақпағын ашады, түбінде көпіршік көрінеді, мына көпіршік қайдан пайда болады? Ал мен дыбыс естіп отырмын. Қайдағы дыбыс түсініксіз. Қызықты сұрақтарға кім жауап береді? Көпіршектер суда және шайнек бетінде жабысқан ішкі бетіндегі ауадан пайда болады. Қызғанда ауа ұлғаяды және көпіршіктер өседі. Мен білем шайнектен неге дыбыс шығады.Көпіршіктерде ауадан басқа су буы бар. Жоғары бетіне келіп, көпіршіктер өседі де жарылады.Судың суық бетінде салқындайды, көпіршіктер көлемі азаяды. Көпіршіктер көлемінің өсуі мен азаюы ауысып тұрады, содан дыбыс пайда болады.Су толық ысығанда көпіршіктер бәрі көлемі азайғанда дыбыс естілмейді, бірақ қайнау пайда болады. Осы қайнау ма? Жоқ. Менде сұрақ пайда болады? Бу температурасы қайнаған су температурасынан көп пе? Себебі буға күйген, суға күйгеннен қауіпті ғой деп білемін. Жоқбуменсутемпературасытең, бірақатмосферақысымынабайланыстығой. Суқайнағанкездетоккөзінеқосылыптұрсада, температурасытөментүседідейді. Осыған сенбеймін. Термометрдіқайнапжатқансуғасалып, Шынарға 30 ссайынкөрсетуінсұрайды.Температурасы 1-2 т.с.сградусқатөмендедеі. Шәйнек қайнады, суырайық. Шай суып кетеді ғой. 1-шіденбұлқайнағансу. 2-шіденнегесуыйды? Кім жауап береді? Жылубөлігішәйнеккеберіліп, алоданқоршағанортағатаралады. Бетіндімолекулаларданэнергиябөледі. Осыэнергиясұйықтанбөлініпшықса, сусуйды. Қызық, егершәйнеккешикіемесқайнағансуқұйыпқайнатсақшапшаңқайнармаекен? Жүргізуші: Қайнағансужылдамқайнайдығой, себебіолбірқайнағанғой. Тілегенмырза: Шикісушапшаңқайнаукерексияқты, бірақнегебілмеймін. Ризванмырза: Шикісушапшаңқайнайды, себебіқайнағанадабөлінетінбосауабар. Қайнаған суда бос ауа көпіршігі аз және ұсақ болады. Қызықтысұрақтарғакөңілбөлдік,алендішайішейік. Алдыменшайсалыпқайнатукерек, дәмішайқайнауынабайланыстығой. Әр адам стаканға шай құяды. Стакан жұқа болып сынып кетпес үшін темірдің жылу өткізгішті көп сондықтан ішіне темір қасық салсақ жақсы болады деп ойлаймын. Осы сақтық стакан сынбас үшін жарай ма? Иә, бірақдегенменшайдыжайқұюкерек. Ішкі беттері қызып деформация болмайды. «Бәрі шайды араластырады». :Бізшекермолекулаларыменшаймолекулаларынбір-бірінешапшаңараластырыпжәнепроцестітездетіпотырмыз. Шайды үреді. Мен шайды шайтабаққа құямын. Неге? Бумолекулаларыныңбуланужылдамдылығынкөбейтуүшінғой. Тағы физика? Ал шай болса сондай тәтті. Күнделікті өмірде көріп жүрген шай қайнату сиқырын терең түсіндік деп ойлаймын. жүктеу/скачать 23,37 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|