Ә)Мағынаны тану фазасы
Әдеби тіл нормалары
лексикалық
Грамматикалық
фонетикалық
Грамматикалық норма – сөзге алдымен жұрнақ жалғанады, содан кейін жалғау, сол жалғаулардың бірізділігі: әуелі көптік, сосын тәуелдік, сосын септік жалғауларының жалғануы
Осындай ережеге бағынбайтын сөздер де бар: апаларым-апамдар, әкелерің-әкеңдер, Яғни тек туысқандық қатысты білдіретін ата, әже, көке, аға, апа сияқты з.есімдерге жалғауларды норманы бұзып жалғауға болады.
Апаларым, аталарым- олардың көптігін білдірсе
Апамдар, атамдар-ол кісілердің қасындағыларын да қамтып солардың көптігін білдіреді.
Тақтаға мына сөйлемді жазып, грамматикалық нормаға сай түрін оқушыларға жаздыртамын.
Мысалы: а) Ағ үйдөн шыға гелді бір жас жігіт.
ә) Ақ үйден шыға келді бір жас жігіт.
Дыбыс үндестігіне, яғни Үндестік Заңына байланысты заңдылықты түсіндіріп өту.
Әдеби тіл екі түрде өмір сүреді. Оның бірі – ауызша тіл, екіншісі – жазбаша тіл.
Оқушылар екі тілдің қолдану аясын өздері айту керек. (ауызша тіл: үй іші, отбасында, теле-радио хабар, мұғалімнің сабақ түсіндіруі, сөйлесу, әңгімелесу, диалог түрінде көрінеді;
жазбаша тіл: ойды қағазға жазу арқылы көрінеді – кітап, көркем шығармалар, оқулық, газет-журналдыр, ғылыми еңбектер).
Ауызша тіл нормасы – орфоэпия.
Жазбаша тіл – орфография.
Жұлдыз – жұлдұз
Ақ лақ – ағ лақ
Гүлдер-гүлдөр
Б)Үш сөйлем жазылып, әдеби тіл нормасының сақталуына байланысты жұмыстар жүргізіледі.
Достарыңызбен бөлісу: |