Сабақтың тақырыбы: Орындаған;Оржай Айдана Грамматиканың объектісі-сөз. Жоспар

жүктеу/скачать 0,71 Mb.

Дата	07.02.2022
өлшемі	0,71 Mb.
	#83680
түрі	Сабақ

Байланысты:
Айдана саб.

Тілдің қызметі
Морфология Синтаксис
Грамматикалық ұғымдар
Грамматикалық мағына Грамматикалық форма Грамматикалық категория

Грамматика және оның салалары.
Грамматикалық ұғымдар.
Сабақтың тақырыбы:
Орындаған;Оржай Айдана

Грамматиканың объектісі-сөз.

Жоспар:

Грамматиканың объектісі-сөз.
Сөздің дыбыстық комплекс жағы.
Сөздің дыбыстық жағы мен мағынасы арасындағы байланыс. Сөздің лексикалық мағынасы.
Тілдің грамматикалық құрылысы жайында ұғым.
Грамматиканың салалары: морфология және синтаксис.

Тілдің қызметі:

Ойды білдіру;
Коммуникативтік (қатысымдық);
Эстетикалық-экспрессивтік.

Тіл білімінің салалары, зерттеу нысаны

Фонетика
Лексикология
Сөзжасам
Морфология
Синтаксис

Сөз:

Дыбыстар жиынтығынан құралады
Мағына білдіреді
Тілдің ең кіші мағыналы бөлшегі
Сөздің дыбыстық жағы мен мағынасы арасында байланыс болады

Грамматика
Грекше grammatike – оқи алу, әріп жаза білу. Тіл білімінің бір саласы.
Ол сөздің түрлену жүйесі мен граммматикалық мағыналарын, олардың арасындағы байланыс пен қарым-қатынастарды, сөйтіп, сөздердің тұлғалану ерекшеліктерін, сөздердің бір-бірімен тіркесе түсіп, сөйлем құрау сияқты қасиеттерін қарастырады.
Гректің morphe – форма, тұлға және logos – сөз, ілім сөзінен шыққан.
Морфология – морфема ретіндегі сөз және оның формалары, сөз тұлғалары білдіретін грамматикалық мағынлары турлы ғылым.
Морфология

Синтаксис
Гректің – құрылыс, тізбек, тіркес, тәртіп деген сөзінен қалыптасқан.
Сөйлемде сөздердің атқаратын қызметтерін, сөйлем құрау, олардың құрамдық, құрылыстық түрлері мен типтерінің ерекшеліктерін қарастырады.
Тілдің грамматикалық құрылысына
Грамматикалық мағына, грамматикалық форма, яғни сөз,оның формалары мен жүйесі, сөздердің бір-бірімен қатынасы, тіркесі, сөйлем құрау жатады.
Грамматикалық ұғымдар
1. Сөздің грамматикалық сипаты.
2. Басты грамматикалық ұғымдар.

Грамматикалық мағына;
Грамматикалық форма;
Грамматикалық категория.

Грамматикалық мағына
Грамматикалық
форма
Грамматикалық категория

Сөздің жалпы мағынасы.
Лексикалық мағынадан кейін пайда болады.
Сөйлеу процесінде пайда болады.

Грамматикалық мағынаны білдірудің амал-тәсілі, сөздің сөйлеу процесінде түрлену жүйесінің тұлғалалық көрінісі.

Грамматикалық мағына мен форманың бірлігінен, жиынтығынан тұрады.
Парадигмалық түрлену жүйесінің көрсеткіші.
Сөз табына тән.

Әдебиеттер:

Қазақ тілінің грамматикасы 1967 1-7бет
А.Ысқақов Қазіргі қазақ тілі.Морфология А.1974.5-12бет
К.Аханов Тіл білімінің негіздері.А.1993.85-91-бет
С.Исаев Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар А.1992.4-12бет
С.Исаев Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық сипаты А.1998.4-11бет

жүктеу/скачать 0,71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: