1-топ: «Бақыт» вагоны 2-топ: «Сүйіспеншілік» вагоны
3-топ: «Жарқын өмір» вагоны
«Қызыл гүлім-ай» би билету.
Жаңа білім
10 минут
Білу және түсіну Мұғалім: Озон туралы не білесіңдер? Озон қабаты дегеніміз не?
Құрамы Құрылысы Табиғатта кездесуі
Озон
Алынуы Қасиеттері Қолданылуы
Құрамы: Оттек элементінің молекуласы екі атомнан тұратын O2-ден басқа, кәдімгі жағдайда үш атомнан құралған газ тектес болып келетін тағы бір түрі-О3, яғни озон деп аталатын молекуласы бар.
1785 ж голланд оқымыстылары жаңа газды анықтап, оның атын озон деп атаған. Оның оттек атомынан тұратын жай зат екені анықталған. Оның формуласы О3 молекуласы үш атомнан тұратын оттектің түрөзгерісі екені мәлім болды.
Ол көкшілдеу түсті, өзіне тән иісі бар (грекше «озо»-иісті) газ. Суда аз ериді, қайнау-112С, балқу температурасы-193С. Оттек газынан 1,5 есе ауыр. Күшті тотықтырғыш, бояғыш заттарды түссіздендіретін қасиеті бар..
Атмосфераның көгілдір түске боялуы озонға байланысты. Озон стратосфера қабатында жер бетінен 15-тен 50 шақырым аралығында биіктікте. Озон қабатының қалыңдығы бар болғаны бес шақырым (20-25 шақырым), оны озондық қабат деп атаймыз. Ол қабатта озон концентрациясы орасан зор емес, көлемі 3 млрд. тоннадан астам.
Табиғатта кездесуі. Озон электр зарядтарының әсерінен табиғатта найзағай ойнағанда және ормандарда қылқанды ағаштардың шайыры тотыққан кезде пайда болады. Сонымен бірге, электр машиналары және кварц лампалары жұмыс істеп тұрғанда, суды электр тогымен айырғанда озонға тән «электр иісі» сезіледі.
Қолданылуы.Озонның түрлі заттармен қуатты әрекеттесуін пайдаланып, сасық иісті қалдықтарды зарарсыздандырып, сыртқы ортаны ластамайтын заттарға айналдырады.
Оны қолдану арқылы ауыз суы мен ағын судағы, бөлме ауасындағы бактерияларды жояды
Жаңбырдан соң ауада озон мөлшері 0,00001 пайыз болғанның өзінде ауаны тазартып, таза оттекпен демалуға мүмкіндік туады. Ал ауадағы озон мөлшері аз 10-7 пайыз шамасында болса, ол зиянды. Ол кезде адамның басы ауырады, тез шаршайды, лоқси бастайды, бірақ озонның тұрақсыз болуы оған жеткізбейді.
Озон шамамен 25 км биіктікте жер бетіндегі ауа атмосферасын түгелдей қоршаған 2-3 мм қабатша түрінде болады.
Атмосферадағы озон қабатының қызметі ерекше, ол күннен келетін ультракүлгін сәулені жұтып, оның күйдіргіш әсерін азайтады. Соның арқасында озон қабаты Жердегі тіршілікті сақтайды.
