Сабақтың тақырыбы: Сан есімнің түрленуі. Сабақтың білімділік мақсаты

Оқушыларға сан есімнен өткендрін еске түсіре отырып, «Сан есімнің түрленуі» тақырыбын жаттығу, дағдыландырыу және ойындар арқылы меңгерту.

қасиетті де киелі деп санайтын ұғымдарға құрметпен қарауға тәрбиелеу.

а) оқушыларды түгелдеу

Сабағымызды бастамас бұрын «Көрініс» көрейік. (Шешендік сөздерден үзінді).

Міне, балалар сан есімдер біздерге шешендік сөздерде де кездесіп отырады екен.

Бүгінгі өтетін тақырыбымыз: «Сан есімнің түрленуі».

Сан есімдер бізге сонау санауды енді біле бастаған шақтан белгілі. Ал, енді балалар осы сан есімдер қалай түрленеді екен? Байқап көрейік.

Сан есімдер сандық ұғымды білдіреді, оған заттық ұғым тән.

Белгілі бір заттың нақты сандық мөлшерін білдіріп, қанша? неше? деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы: Доомбырада он бір перне, екі шек бар. (қанша?)

Жеке-дара айтылғанда тек абстракт ұғым атаулары реінде қолданады. Мысалы: жиырма бес, үш, он алты.

Заттардың сандық мөлшерін білдіретін есептік сан есімдер ешбір өзгеріске түспей, заттық ұғымда, жұмсалып тұрғанда көптеледі, септеледі, тәуелденеді, жіктеледі.

Сан есімнің түрленуі

Көптелуі		Септелуі		Тәуелденуі		Жіктелуі
Ерназардың сегізі біз боламыз. («Ер Төстік» ертегісі)
Сегіз+дер	А І Б Т Ж Ш К		сегіз сегіз-дің сегіз-ге сегіз-ді сегіз-де сегіз-ден сегіз-бен	Жекеше Іж сегізім ІІ ж сегізің сегізіңіз ІІІж сегізі	көпше Іж сегізіміз ІІ ж сегіздерің сегіздеріңіз ІІІж сегізі	Жекеше Іж сегізбін ІІ ж сегізсің сегізсіз ІІІж сегіз	Көпше Іж сегізбіз ІІ ж сегізсіңдер сегізсіздер ІІІж сегіз

Жинақтық сан есімдер мағынасы жағынан заттық ұғым тән болғандықтан түрленуші қосымшаларды көптік, септік, тәуелдік, жіктік жалғауларын қабылдай береді.

Көптелуі	септелуі		Тәуелденуі			Жіктелуі
Алтау ала болса, ауыздағы кетеді… (мақал)
Алтау+лар	А І Б Т Ж Ш К	алтау алтау-дың алтау-ға алтау-ды алтау-да алтау-дан алтау-мен	Жекеше Іж алтау-ым ІІ ж алтау-ың алтау-ыңыз ІІІж алтау-ы	көпше	Іж алтау-мын ІІж алтау-сың алтау-сыз ІІІж алтау

Септік	Септік жалғауы
А І Б Т Ж Ш К	Үштен бір Үштен бірінің Үштен бірге Үштен бірді Үштен біріде Үштен бірінен Үштен бірімен

Бөлшектік сан есімдер негізінде заттанған сандар тіркесінен болғандықтан, әртүрлі тек септік жалғауларын қабылдай береді.

Бөлшектік сан есімдер көптелмейді, өз құрылысы тәуелді болғандықтан, тәуелдік жалғауларын да қабылдамайды. Жіктік жалғауларын қабылдағанда заттық ұғымда жұмсалады.

І топ 1,2 сөйлем

ІІ топ 3,4 сөйлем

69-жаттығу. Цифрмен берілген сан есімдерді сөзбен жазып,құрамына қарай талдау.

І топ ІІ топ

12,7,18,45,236,60-70 1912,12346,61910,3000,1664

(Оқушыларға бір мақал, бір жұмбақты кезектестіре отырып жасыру. Тауып отырған топтар конфеттермен марапатталады.Конфеттерді көп жинаған топ «Жеңімпаздар тобы» атанады).

70-жаттығу. Сан есімдерді құрамына қарай, мағынасына қарай талдау, сөйлем құру

І топ «Зат есімдер» тобына (мағынасына қарай табу)

ІІ топ «Сын есімдер» тобына. (Сөйлем құру)

Қорытындылау.

а) Үйге тапсырма. 68- жаттығу

Бағалау парақшасын топбасшылардан алу.

Оқушының аты-жөні

Сұрақ

Көрініс

Жаңа сабақ

68-жаттығу

69-жаттығу

Сергіту сәті

70жаттыу

Қорытынды

Кері байланыс

Стикерге сабаққа байланысты алған әсерлері мен сұрақтарын жазып жабыстырып кетеді.