Тақырыбы: Баяндауыш
Мақсаты: 1. Оқушыларға тұрлаулы мүшелерді ажырату, сөйлемде атқаратын қызметіне түсінік беру. Сөйлем мүшелері туралы білімдерін кеңейте түсу, таза, сауатты жазу дағдысын жетілдіру.
2. Оқушылардың ой - өрісін дамыту, өз ойын тез, әрі жүйелі жеткізуге дағдыландыру.
3. Оқушыларды өз ана тілін сүюге, құрметтеуге, тиянақтылыққа тәрбиелеу.
Түрі: бекіту
Әдісі: сұрақ - жауап, түсіндіру, ойын.
Көрнекілігі: «Болашақ баспалдағы», ту, жұлдызшалар, сызбалар.
Сабақ барысы
I. Ұйымдастыру кезеңі:
Психологиялық дайындық.
Қазақ тілім - өз тілім, ана тілім,
Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім.
Қастерлейді ұл қызың мәңгі сені
Болашағым, бақытым, дара тілім.
- Міне балалар, ғұлама кемеңгер ақындарымыздың тілі - туған тіліміз қаақ тілі сабағын бастаймыз.
II. Үй тапсырмасын сұрау:
38 - жаттығу. Өлеңді мәнерлеп оқу. Көп нүкте орнына бастауыштың қимылын білдіретін сөздерді қойып жазу.
- Бұлт қайтті?
- Бұлт ыдырап тарады.
- Жел қайтті?
- Жел қуып барады.
- Күн қайтті?
- Күн күлімдеп қарады.
III. Жаңа сабақ:
а) мақсат қою;
ә) тақырыпты хабарлау.
Бүгінгі сабақта біз сөйлемнің тұрлаулы мүшелері бастауыш және баяндауышқа байланысты білімдерімізді жалғастырамыз.
- Қазір қай ай?
- Желтоқсан.
- Желтоқсан айларындағы мерекелі күндерді атаңдаршы.
- 1 желтоқсан Тұңғыш Президент күнін атап кеттік. Желтоқсанның 16 - сы Тәуелсіздігіміздің 21 жылдығын тойлаймыз.
Әлем таныған тәуелсіз мемлекет ретінде болашаққа қадам басқан біздің еліміз дамыған, білімді ел болуы керек. Сондықтан да біз бүгінгі сабағымызда «Болашақ баспалдағымен» көтеріліп, «Білім шыңына» туымызды тігуіміз керек. Сонда біз өркениетті 50 елдің қатарына қосылуға өз үлесімізді қосамыз.
- Бұл баспалдақпен көтерілу үшін әр баспалдақтың тапсырмаларын бірлесе отырып, орындауымыз керек.
1 - басқыш: Қына тасқа бітеді,
Білім басқа бітеді -, деп аталады. «Қына» - шөп, таулы - тасты жерде өседі, ал зейін қойып алған біліміміз мәңгі есімізде қалады. Сондықтан да бұл болашақ баспалдағы осылай аталады.
Бұл басқышта:
Өтілген тақырыптарды бойынша сызба арқылы еске түсіріңдер, яғни қаншалықты естеріңде қалғанын анықтаймыз.
Ережені әр оқушыдан сұрау. Мысал келтіру.
Тұжырымдау: Жақсы, қына тасқа бітеді,
Білім басқа бітеді, - басқышында тақырыпты қаншалықты меңгергендеріңді көрсеттіңдер. (Басқышқа жұлдызша жапсырамын)
2 - басқыш: Күш – білімде,
Білім – кітапта, - деп аталады. Яғни, күштің бәрі білімде, білімді біз кітап арқылы игереміз, сол сабақты енді оқулық арқылы жүргіземіз.
40 - жаттығу.
1. Тапсырманы оқыту;
2. Жатқа жаздыру.
Торғай тоғайды ұнатады.
Тоғай торғайды қуантады.
3. Әр сөйлемдегі баяндауыштың астын 2 рет сыздыру.
4. Сөйлемді баяндауышсыз айтып көр, сонда қалай болғанын баянда.
42 - жаттығу.(ауызша)
1. Өлеңді мәнерлеп оқы;
2. Әрбір сөйлемдегі бастауышпен баяндауышты тап.
3. Баяндауыштар қай сөз табынан жасалған. Оларға сұрақ қою.
46 - жаттығу: Ребусты шешсең, төмендегі жұмбақтың шешуін табасың.
Жұмбақ:
Екі доп ауысты,
Бір шеңберді тауысты. (күн, ай, тәулік)
Тапсырма: Бастауыш, баяндауышты табу.
Күш - білімде,
Білім – кітапта, - («Болашақ» баспалдағының тапсырмасын орындап, келесі басқышқа жылжимыз. Жұлдызша қою.
3 - басқыш: «Жүйрік ойлы,
Тапқыр кім?» қаншалықты? Яғни, өзіміздің тапқыр ойға жүйріктіліктеріңді байқап көреміз. Ол үшін: жұмбақ шешеміз:
а) Өзім сөзден тұрамын,
біткен ойды құрамын (Сөйлем)
ә) Қоя салсаң бір тары,
Жаңалықты жеткіземін ( Хабарлы сөйлем) «тары»- нүкте
б) Ойды аяқтап орақ тұрады,
Жауап сөз қалап тұрады (Сұраулы сөйлем) «орақ»- сұрақ белгісі
в) Ұранды, шаттықты,
Өкініш, аптықты
Білдіріп ойын талайдың
Шарға ине қадаймын (Лепті сөйлем) «шарға ине»- леп белгісі
Жүйрік ойлы тапқырымыз кім болды?
Оқушыларды мадақтау. Жұлдызша қою.
4 - басқыш: Көп білсең
Шыңға жетерсің.
а) тақтадағы сөздерді оқыту: (жүзеді, жанады, ұшады, тігеді, көмектеседі, оқиды).
ә) Сөзге сұрақ қойып, сөйлем мүшесінің қайсысына жататынын анықтау.
б) Осы сөздерге қатыстырып, сөйлем құрап жаздыру.
Өлеңді аяқтау:
1) Далада қар борайды
Ақ мамыққа орайды
Мұз басады, қатады
Жып - жылтыр боп жатады.
2) Қар атып ойнайды,
Қызыққа тоймайды.
Аппақ қыс, ашық күн,
Ойнатпай, қоймайды.
Міне біз де «Болашақ баспалдағының» шыңы. – Бүгін біз өзіміздің біліміміздің арқасында «Білім шыңына» туымызды тіктік. Өркениетті 50 елдің қатарына қосылуға біз де өз үлесімізді қостық деп айта аламыз.
Қорытынды: Білімнің сырын ұғынып,
Шықтық білім шыңына.
Ұқыптылық пен зеректік,
Жеткізеді біздерді.
Жанасыл: Ғылымдардың сырына.
Дилара: Өзіңдікі - Елің де,
Өзіңдікі – жерің де,
Өзіңді - өзің өткен бақ,
Тәуелсіздік төрінде.
Ережені пысықтау, үйге тапсырма, бағалау.
Сабақтың тақырыбы: «Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері».
Сабақтың мақсаты:
а) білімділік: оқушыларға тұрлаулы мүшелерді ажырату, сөйлемде атқаратын қызметіне түсінік беру. Сөйлем мүшелері туралы білімдерін кеңейте түсу. Таза, сауатты жазу дағдысын жетілдіру.
ә) дамытушылық: оқушылардың ой — өрісін дамыту, өз ойын тез, әрі жүйелі жеткізуге дағдыландыру.
б) тәрбиелік: оқушыларды өз ана тілін сүюге, құрметтеуге, тиянақтылықа тәрбиелеу.
Сабақтың әдіс – тәсілдері: сұрақ – жауап, түсіндіру, ой қозғау, ойын.
Сабақтың көрнекілігі: семантикалық карта, тест тапсырмалары, төр түлік мал төлдерінің суреттері, сұрақтар, сөйлемдер жазылған парақтар.
Сабақтың типі: жаңа сабақ
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі. Келген қонақтармен амандасу.
— Амансың ба, Алтын Күн!
— Амансың ба, Көк Аспан!
— Амансың ба, Жер – Ана!
— Амансың ба, қонақтар,
Сіздерді көріп қуанам.
— Иә, балалар, біз әрқашанда келген қонақтарға қуаныштымыз.
ІІ. Ми гимнастикасы. Ширату.
Күннің шығуы – (таң ату)
Мектептегі 45 минут – (1 сабақ)
Мемлекеттің бас қаласы – (Астана)
Күшіңе сенбе, (біліміңе сен)
Денсаулық – (зор байлық)
ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
1) Сабақтың ұранын еске түсіру:
Қазақ тілім — өз тілім, дана тілім,
Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім.
Қастерлейді ұл – қызың мәңгі сені,
Болашағым, бақытым қазақ тілім, — дей отырып, бүгінгі қазақ тілі сабағымызды бастайық.
— Балалар, біздің бүгінгі сабағымыз өзгеше өтеді. Біз қазір 3 ауылға бөлінеміз:Абай ауылы, Ыбырай ауылы, Жамбыл ауылы.
2) Ой қозғау.
— Абай деген кім ?
— Абай – ұлы ақын.
— Ыбырай деген кім ?
— Ыбырай – алғашқы ұстаз.
— Жамбыл деген кім ?
— Жамбыл – халық ақыны. (сөйлемдерді оқушыларға көрсету)
— Бұл сөйлемде нені байқадыңдар, балалар ?
— Сөйлемдегі екі сөздің арасына сызықша қойылған. Ол екі сөз де бастауыш.
— Дұрыс айтасыңдар. Бұдан қандай ереже шығады ?
— Бастауыш та, баяндауыш та зат есімнен жасалса, баяндауыштан кейін сызықша қойылады. Абай – ұлы ақын.
— Дұрыс айтасыңдар, кеше біз «Бастауыш пен баяндауыш арасындағы сызықша» деген тақырыпты өткен болатынбыз. Ендеше, әр ауылдың үй тапсырмасын қлай орындағанын тексерейік.
87 – бет. 53 – жаттығу.
Ребусты дұрыс шешсең, мақал шығады. Мұндағы бастауыш пен баяндауышты табыңдар. Олардың арасына неге сызықша қойылған ?
Ребустың жауабы: «Ел іші – алтын бесік»
3) Өткенді қайталау.
— Енді, балалар, бәріміз ауыл – ауыл болып жарысайық. «Бәйге» ойынын ойнайық.
1. Сөйлем дегеніміз не ?
2. Сөйлемнің қандай түрлерін білеміз ?
3. Сөйлем соңында қандай тыныс белгілерін қоямыз ?
4. Сөйлем мүшесі дегеніміз не ?
5. Қандай сөйлем мүшелерін білеміз ?
6. Бастауыш дегеніміз не ?
7. Баяндауыш дегеніміз не ?
8. Бастауыштан кейін қай кезде сызықша қоямыз ?
9. Зат есім дегеніміз не ?
10. Сын есім дегеніміз не ?
11. Сан есім дегеніміз не ?
12. Етістік дегеніміз не ?
ІҮ. Жаңа сабақ.
— Жақсы, балалар, енді жаңа сабағымызды бастайық. Дәптерді ашып, бүгінгі күнді және жаңа сабағымыздың тақырыбын жазып қойыңыздар.
— Балалар, айтыңдаршы, қазір қай жыл мезгілі ?
— Күз, бірақ біздің жақта қыс ерте басталады. Сондықтан да қар жауып, борандар да басталды.
— Ал енді, мына екі сөйлемге назар аударыңдаршы:
1. Қар жауды.
2. Бүгін жапалақтап қар жауды.
— Осы екі сөйлемде қандай ұқсастық бар ? Қандай өзгешелік бар ? (балалардың жауабы)
— Өте дұрыс. Екі сөйлемде де қар туралы айтылып, оның жауғанын білдіріп тұр. Айырмашылығы – бірінші сөйлем бастауыш пен баяндауыштан ғана тұрады. Ал екінші сөйлемде бастауыш пен баяндауыштан басқа да сөздер қолданылған.
— Демек, балалар, бастауыш пен баяндауыш – сөйлемнің тұрлаулы мүшелері. Тұрлаулы мүшелер сөйлемдегі негізгі ойды білдіреді. Түсінгенімізді бекіту үшін оқулықтағы 61 – жаттығуды ауызша орындайық.
1) Оқулықпен жұмыс. 90 – бет. 61 – жаттығу. (ауызша)
Мектепте асхана бар. Аспазшы тамақты дәмді пісірді. Балалар үзілісте асханаға келді.
90 – бет. 62 – жаттығу. (жазбаша)
Мәтінді тиісті тыныс белгісін қойып, көшіріп жаз.
Балалар Ақлима әжейге көмекке келді. Қыздар үй тазалады. Ұлдар отын жарды. Ақлима әжей балаларға риза болды.
Сергіту сәті
Жаңбыр жауар себелеп,
Тығылады көбелек.
Біз қолшатыр астында,
Би билейміз дөңгелеп.
2) Семантикалық картамен жұмыс. ( әр балаға жеке беріледСабақтың тақырыбы:
Тақырыбы Бастауыштан кейін қойылатын сызықша
Мақсаты:
- білімділік: оқушыларды тұрлаулы мүшелерді ажыратуға үйрету, сызықшаның бастауыштан кейін қойылатын жағдайлары туралы түсіндіру. Сөйлем мүшелері туралы білімдерін кеңейте түсу, бастауыш пен баяндауыштың қай сөз табынан жасалынғанын анықтауды үйрету;
- дамытушылық: оқушылардың ой - өрісін, танымдық, есте сақтау қабілеттерін, сөйлеу мәдениетін, тіл байлығын дамыту, көркем жазу дағдысын жетілдіру;
- тәрбиелік: оқушыларды ұйымшылдыққа, таза, сауатты жазуға, адамгершілікке, тапқырлыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Сайыс сабақ
Әдісі: түсіндіру, сұрақ - жауап, талдау, баяндау.
Көрнекіліктері: сызбалар, кестелер, үлестірмелі дидактикалық материалдар, слайд, бағалау парақшалары.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
а) сынып оқушыларымен сәлемдесу
ә) оқушыларды түгелдеу
б) сабаққа назарын аударту
в) сыныпты 3 топқа бөлу
І топ: Фонетика
ІІ топ: Лексика
ІІІ топ: Морфология
ІІ. Өткенді еске түсіру. «Бәйге» ойыны.
1. Бастауыш пен баяндауыштың сұрақтары.
2. Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлерін ата.
ІІІ. «Қызықты сөзжұмбақ»
Әліпби реті бойынша орналастырып, жаңа сабақтың тақырыбын табады.
24, 37, 11, 37, 15, 34, 1 - (Сызықша)
ІҮ. Ереже қорыту.
Әр топқа әдеби шығармадан үзінді беріледі. Оқушылар қай әдеби шығармадан алынған үзінді екенін және шығарманың авторын табуы тиіс. Оқушылар топта ережелерін қорытып шығарады. Бастауыш пен баяндауыш қай сөз табынан екенін ажыратып айтуы тиіс.
1. Ашу – дұшпан, ақыл – дос, ақылыңа ақыл қос. (Қазыбек би, шешендік сөз)
2. - Әуелеп ұшқан алты қаз,
Етің – шекер, сорпаң – баз!
Атайын десем оғым аз
Қонар болсаң жануар,
Міне – майдан, міне – саз. («Қыз Жібек», лиро - эпостық жыр, ауыз әдебиеті)
3. Жай жүргенде, оны ешкім де елемейді. Ән салса, ол өзін - өзі ұмытады, әннің әуеніне төңкеріледі. Ол – тәтті үнге бола жаралған адам. («Әнші», Ж. Аймауытов)
4. Араның ауа сусылдатқан ызыңы тыйылып, енді шаңқ - шаңқ еткен тажал дауыс шыға бастады. Тасқа тигендей тайып кеткен балта бірде Қабасақалдың тобығына қадала жаздады. Оның бар ойы – шынарды түбінен шалу. («Жүз жылдық жара», Ш. Мұртаза)
5. Аянның асыға күтетін шағы – күн ұясына қонған шақ. Күн ұясына қонды дегенше - ақ жүзі жадырап: «Келіңдер, мен бүгін кешегіден де қызық ертегі айтып беремін», - деп еліктіре жөнеледі. («Жусан иісі», С. Мұратбеков)
Ү. Жаңа сабақты бекіту.
198 - жаттығу.
1. Мәтінді оқып шығу.
2. Жаттығу мәтіндері 4 бөлікке бөлініп беріледі
3. Сызықшалы сөйлемдер көшіріп жазылады
4. Сызықшаның қойылу себебі түсіндіріледі
5. «Абайды білемін бе?» ой толғау
6. Мәтіннен тірек сөздерді тауып, синонимдік қатарын түзу.
а) Нақыл сөздер: «Кемеңгерлікті танудың үш жолы бар. Бірінші жолы – ойға салып пайымдау. Бұл – негізгі жол... Ал үшіншісі – тәжірибе жолы. Бұл – ең қиыны.» (Конфуций)
«Ақыл ісі – аңдау, қиял иесі – меңзеу, көңіл ісі – түю, толғау» (А. Байтұрсынов)
Назар аударыңыз! Жасырын мәтінді көру үшін сізге сайтқа тіркелу қажет.
Сабақтың тақырыбы: бастауыш
Сабақтың мақсаты:
1) Оқушыларға бастауыш туралы ұғым қалыптастыру, сөйлем ішінен таба білуге үйрету.
2) Байланыстырып сөйлеу тілін және сөздік қорын дамыту.
3) Шыншылдыққа, көркем жазуға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: сұрақ - жауап
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
1. Оқушыларды түгелдеу
2. Сынып тазалығы, жеке бас тазалығы
3. Сабаққа әзірлігі
Сәлемдесу: Келіңіз, төрлетіңіз,
Үлкенге де сіз,
Кішіге де сіз,
Сәлемдесіп үлкенмен
Бас иеміз біз.
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
- Cөйлем мүшелері дегеніміз не?
- Сөйлем мүшелері нешеге бөлінеді?
- Айдана жазды. Олар шықты. Сиыр ішті деген сөйлемдерге сөздер қосу арқылы сөйлем мүшелерінің санын көбейтіп жаз.
ІІІ. Жаңа сабақ
Балалар, біз жаңа сабағымызды бастамас бұрын «Сиқырлы сандар» ойынын ойнап, өткенді қайталайық. Сол арқылы тақырыбымызды ашамыз.
Қимыл, іс - әрекет иесін білдіретін сөзді бастауыш дейді. Бастауыштар кім?
кімдер? не? нелер? кімі? несі? деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы: Жәния дайындалды. Боран соқты. Ауылдан әкесі келді.
Ендеше, балалар дәптерімізді ашып, күн ретін жазайық.
- Көркем жазу минуты
- Тақтамен жұмыс
22 - жаттығу
Сөйлемдерді көшіріп жаз.
Жел соқты. Бұлт қоюланды. Жаңбыр себеледі. Оқушы оқыды. Малшы бақты.
- Қарамен жазылған сөздердің астын сыз, оларға сұрақ қой.
23 - жаттығу
Сөйлемдерді оқып, көшіріп жаз.
Мұғалім түсіндірді. Лақ маңырады. Мұз қатты. Күн шықты. Сәкен оқыды.
Қимыл иесі болатын сөздердің астын сыз, оларға сұрақ қой.
ІҮ. Ой сергіту сәті
«Тез тауып, бөгелмей айт» ойыны
Шарты: Кез - келген сөздер оқылады. Ал, оқушылар сол сөзге бастауышты қойып, тез айтады.
Отыр, жасады, айтады, жүрді, ойнады т. б.
24 - жаттығу
Жұмбақтың шешуін тауып, жатқа жазу.
Дала тегіс сарғайды,
Шаруа қысқа қамданды.
Күн қысқара бастады,
Тауға тұңғыш қар жауды.
(Күз)
25 - жаттығу
Өлеңді көшіріп жазып, бастауышты тауып, астын сызу.
Төсегіне күн жатты,
Жердің бетін түн жапты.
Маужырады шың - құздар,
Көзін ашты жұлдыздар.
Жылқы жусап далада,
Қой ұйықтады қорада.
26 - жаттығу
«Адасқан сөздер» ойынын ойнай отырып, жаттығу жазу.
Арыстан ---------- боздайды
Түйе --------------- мөңірейді
Жылқы ----------- ақырады
Қой ---------------- кісінейді
Сиыр -------------- маңырайды
27 - жаттығу
Сұрақтарға бағанның оң жағындағы сөздерді пайдаланып жауап беру.
Ү. Сабақты қорыту
ҮІ. Үйге тапсырма
Сурет бойынша әңгіме құрау.
Ереже жаттау
ҮІІ. Бағалау
Сабақтың тақырыбы: Тұрлаулы мүшелер
Сабақтың мақсаттары:
білімділік: тұрлаулы мүшелер сөйлемнің негізін құрайтынын түсіндіру, сөйлемнен бастауыш пен баяндауышқа сұрақ қоя отырып табуды меңгерту.
дамытушылық: байланыстырып сөйлеу дағдыларын жетілдіру, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
тәрбиелік: тапқырлыққа, ұқыптылыққа, отаншылдыққа, өз елін сүюге тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: тест, кесте, графопроектор, сызба.
Сабақта қолданылатын әдістер: сұрақ - жауап, түсіндіру, ой қозғау.
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту.
Сабақтың барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі
Қайырлы таң достым!
Қайырлы күн болсын
Тәуелсіздік туы
Мәңгі биік тұрсын
Біздің алар бағамыз
Кілең бестік болсын!
ІІ. Үй жұмысын тексеру:
ІІІ. Өткен сабақты қорыту
Тест
1. Сөйлемнің негізгі мүшесін тап:
а) мәтін
в) сөйлем
с) бастауыш
2. Баяндауыш деген не?
а) сөйлемнің негізгі мүшесі
в) бастауыштың іс - қимылын білдіреді
с) сөз
3. Құстар жылы жаққа қайтты. Осы сөйлемдегі бастауышты тап:
а) жылы
в) құстар
с) қайтты
Мұғалім: Балалар, өткен сабақ бойынша білімімізді тексердік, енді жаңа сабаққа көшейік.
Дәптермен жұмыс: күн реті, сынып жұмысы, тақырып
Жаңа сабақ (сабақтың мақсатын хабарлау)
Түсіндіру: Айша кеше кітапханаға барды.
1. осы сөйлемдегі кім? Не істеді? деген сұраққа жауап беретін сөздерді қалдырып оқыңдар. (кеше кітапханаға)
2. Не байқадыңдар?
3. Кім? Не істеді? деген сұрақтарға жауап беретін сөздер сөйлемнің негізін құрайды.
Негізгі бөлім: Сонымен сөйлем құрауға негіз болатын қандай сөздер екен?
Кім? Не? Не істеді? Не қылды? Қайтті? деген сұрақтарға жауап беретін сөздер - сөйлемге негіз болатын сөздер.
Кестемен жұмыс
Тұжырым: Сөйлем құруға негіз болатын сөздер сөйлемнің тұрлаулы мүшелері деп аталады, яғни бастауыш пен баяндауыш тұрлаулы мүшелер.
1 - жаттығу. Бастауыш пен баяндауыштан тұратын сөздерді сөйлем деп айтуға болатынын түсіндіру.
Сергіту сәті: (киіз үй құрастыру)
2 - жаттығу. ауызша.
3 - жаттығу. топтық жұмыс
4 - жаттығу. өзіндік жұмыс
Ойын: « Мен қандаймын?»
Сабақтан мен _____________
Жаман бала
Жақсылармен
Айтқан серттен
Үлкендерді
Айтқандарын
Көмектесем
Көріңдер, мен
Сабақты қорыту: Мен Қазақстанда тұрамын. Қазақстан - тәуелсіз ел.
(сөйлемдегі тұрлаулы мүшелерді тапқызу)
Үйге тапсырма: 5 - жаттығу, ереже.
Алғыс хат!
Ғылымның сырын ұғына
Шығыңдар білім шыңына
Ұқыптылық пен зеректік
Жеткізсін сендей өренді
Білімнің асқар шыңына, - деген тілекпен сабақта белсенділік көрсетіп отырған ұқыпты, зерек оқушыларды мадақтаймын.
Бағалау, мадақтау.
Сабақтың тақырыбы: Тұрлаулы мүшелер.
Мақсаты: Оқушыларға бастауыш пен баяндауыштан жасалған тұрлаулы
мүшелер туралы топтастырылған ұғымды қалыптастыра таныту.
Міндеті: 1. Оқушылардың білім дағдыларын арттыра ауызша және жазбаша
тіл байлығын дамыту. Байланыстырып сөйлеуін жетілдіру.
2. Ой – өрісін дамыту арқылы өз бетімен және шығармашылық
жұмыс жасауға бейімдеу.
3. Сауаттылыққа, ұқыптылыққа, ұйымшылдыққа, адамгершілікке,
үлкендерді құрметтеуге тәрбиелеу.
Түрі: аралас
Әдісі: сұрақ – жауап, талдау – жинақтау, өзіндік, шығармашылық.
Көрнекіліктері: сызба, топтамалар, суреттер.
Сабақтың барысы.
І. Ұйымдастыру.
Сабаққа әзірлік.
Психологиялық сәт: «Үлкенге де сіз,
Кішіге де сіз.
Бар адамды құрметтеп,
Бас иеміз біз.»
ІІ. Мотивациялық қозғалыс. (Үй тапсырмасын тексеру)
(балалардың жазған жұмыстарын тексеріп шығу, 2 – 3 балаға оқыту)
ІІІ. Өткенді пысықтау. (Білімдерін тексеру. Тест жұмысы)
1 Сөйлем нені білдіреді?
а) аяқталған ойды білдіреді.
ә) бірінші сөз бас әріптен басталады
б) соңына . не ?, не ! қойылады.
2 Мәтін неше түрге бөлінеді?
а) 3
ә) 4
б) 5
3 Сөйлем мүшелері нені білдіреді?
а) түбір сөздер
ә) толық мағыналы сөздер
б) мәндес сөздер
4 Қимыл іс – әрекет иесін білдіретін сөз не ?
а) зат есім
ә) етістік
б) бастауыш
5 Баяндауыш қай сұраққа жауап береді?
а) кім? не?
ә) не істеді? не қылды? қайтті?
б) қанша? неше?
- Тест жұмысын болған болсақ, дәптер жинағандай алдыға қарай әрқайсысың өз қатарың бойынша жіберіңдер.
ІV. Мақсат қою кезеңі. (сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау)
Балалар, бүгінгі сабағымыз әдеттегіден сәл өзгеше. Барлығымыз жақсы көңіл – күймен сабаққа қатысып, өздеріңнің білімдерің мен тәртіптеріңді көрсете жетістікке жетіңдер. Сабақ соңында кім сабақта белсенді және білімді болған балаға зерек, білімді, талапты, алғыр атағы беріледі. Олай болса барлығымыз білімімізді шыңдап көпке үлгі болуға тырысайық.
V. Ұйымдастырылған ізденушілік. (жаңа сабақ)
- Балалар, қазір жылдың қай мезгілі? (Қазір күз мезгілі)
- Күзден кейін қай жыл мезгілі келеді? (Күзден кейін қыс мезгілі келеді)
- Қыс айы қай айдан басталады? (Қыс желтоқсан айынан басталады.)
- Желтоқсан айының алғашқы бірі күні қандай атаулы күн? (ҚР Бірінші Президенті күні) – өте дұрыс айтасыңдар.
- Қыстың болғанын неден білеміз? (Қардың жауғанынан.)
Дәптерлерді ашайық,
Қолға қалам алайық.
Салақтықтан қашайық,
Әдемі етіп жазайық – деп дәптердің бір жолына қыс сөзін көркем жазайық.
А) Оқулықпен жұмыс: 60 – жаттығудағы суретке зер салайық. (тапсырманы оқыту, талдау)
Қар жауды. Бүгін жапалақтап қар жауды.
Сөйлемде не туралы айтылған? (екі сөйлемде де қар жауғанын хабарлап тұр.)
Қар жауды. – сөйлемнің тұрлаулы мүшелері. Ол бастауыш пен баяндауыштан тұрады. Тұрлаулы мүшелер сөйлемдегі негізгі ойды білдіреді.
Тұрлаулы мүшелер
Бастауыш
Қар
Баяндауыш
жауды
VІ. Жаңа білімді меңгеру.
А) Ауызша жұмыс: 61 – жаттығу (Сөйлемдерді оқып тұрлаулы мүшелерді тап. Неліктен тұрлаулы мүше екуенін түсіндір.)
Мектепте асхана бар. Аспазшы тамақты дәмді пісіреді. Балалар үзілісте асханаға келді. (Т.М. баст. пен баян. тұрады. Сөйлемдегі негізгі ойды білдіреді.)
Ә) Тақтамен, дәптермен жұмыс: 62 – жаттығу. Мәтіндегі тиісті тыныс белгісін қойып азу.
Балалар Ақлима әжейге көмекке келді. Қыздар үй тазалады. Ұлдар отын жарды. Ақлима әжей балаларға риза болды.
- Осы мәтінге ат қояйық?Не деп қоюға болады? («Көмекшілер, Қамқорлық»)
- Өте жақсы, жарайсыңдар! Үлкендерді сыйлап, құрметтеп жүру ол біздің міндетіміз.
VІІ. А) Сергіту жаттығуы.
Таң атты, Жаңбыр жауды,
Күн шықты. Жаңбыр қатты жауды.
Жел соқты, Жаңбыр басылды,
Жел қатты соқты. Күн шайдай ашылды.
Көрдіңдер ме балалар, сергіту өлеңімізде тек тұрлаулы мүшелерден жасалған.
Ә) Өздік жұмыс: 63 – жаттығу. Мақалды оқып оны талдау, мағынасын ашу. Түсініктемелер айту. Жатқа жазу. (хормен оқу, іштей оқып, 2 – 3 баладан сұрау)
1. Әкеге қарап ұл өседі.
Шешеге қарап қыз өседі.
2. Жаман жолдас жолда қалдырады.
- (ұлда, қызда әкесімен анасынан үлгі өнеге алып өседі, тәрбиеленеді; жаман жолдас қиыншылықта қайырылмайды, көмектеспейді)
Б) Шығармашылық жұмыс:
1. 3 қатарға тапсырма сурет бойынша тұрлаулы мүшеден тұратын сөйлем құрастырып жаз. (оқы, талда)
2. Шығармашылық диктант: Көп нүктенің орнына тиісті тұрлаулы мүшені қою арқылы сөйлемді көшіріп жазу.
1 Оқушылар .... . 2 ...... жазылды. 3 Қыс .... . 4 Есеп ...... .
Керекті сөздер: келді, хат, түсті, орындалды.
(балалардың жазғандарын оқытып жіберу)
VІІІ. Рефлексия: дид – қ ойын «Кім тапқыр?» 64 – жаттығу ауызша жұмыс.
Тапсырманы оқытып мағынасына қарай сөйлемдерді ретімен айту. Тұрлаулы мүшелерді тап.
Тырна түлкіге тамақ беріпті.
Құмыра түлкінің басына симапты.
Тырна түлкіні қонаққа шақырыпты.
Бұл қай ертегіден алынған үзінді? («Тырна мен түлкі»)
Ақыры не болды? (балалардың жауабын тыңдау, суретін көрсету)
ІХ. Қорытындылау: - Балалар, бүгін біз не үйрендік? Сөйлемнің қандай
мүшесімен таныстық? Оларды неліктен тұрлаулы мүшелер деп
айтамыз?
Х. Үйге тапсырма: 65 – жаттығу. 91 бет.
Балаларды мақтап зерек, білімді, алғыр, талапты болған балаларды атап айту. Бағалау.
Достарыңызбен бөлісу: |