Сабақтың тақырыбы: «Заттың күйлері және оларды молекулалық-кинетикалық көзқарас тұрғысынан түсіндіру»

Білімділік: Зат құрлысы туралы бастапқы мағлұматтарды тереңдете есте қалдыру,жете меңгеру.

Дамытушылық: күнделікті өмірмен байланыстыра отырып,алған білімді өмірде пайдалана білу,күнделікті кездесетін физикалық құбылыстар мен заңдылықтарды түсіне білу,дамыту.

Тәрбиелік: Оқушылардың ғылымға қызығушылығын арттыру, еңбекке ,ұйымшылдыққа халық дәстүрін дәріптеуге тәрбиелеу.

Пән аралық байланыс: Химия, биология.

Сабақтың мақсаты: Заттың үш күйі туралы мағлұмат беру.

Көрнекілігі. Кітап, сөзжұмбақтар,ыдыс, суық және ыстық су,/шапшаңдық сайысы/,су молекуласының сызбасы, карточка.

Сабақтың құрылымы: 1/ қызығушылығын ояту.

2/ Мағынаны ажырату.

3/ ой-толғаныс.

Сабақта қолданылатын әдістер: 1/ сұрақ-жауап.

2/ ой-қозғау.

3/ тәжірбие жасау.

Сабақтың барысы: 1.ұйымдастыру кезеңі.. Сынып оқушыларын түгендеу

2. Үй-тапсырмасын тексеру. «Молекула қозғалысы диффузия. Дене температурасының молекулалар жылдамдығына тәуелділігі»

3. үй -жұмысын қорыту.

1.Диффузия дегеніміз не?мысал келтір.

2 Тұрмыстағы диффузияға мысал келтір?

3. Газдарда,сұйықтарда, қатты денелерде диффузияның жүру жылдамдығы бірдей бола ма?

4. Не себептен денелерде жоғары температурада диффузия тез жүреді?

5 Диффузияның зияны бар ма?

6. Қай стакандағы су ыстық, қол тигізбей қалай анықтауға болады?/тәжірибе/

IV Жаңа тақырып: не білемін «Ой-қозғау» 1 Сендер кез келген заттың құрылысы туралы не білесіңдер?

V. Не білгім келеді. Мағынаны ажырату.

Температураның өзгеуіне байланысты бір зат үш күйде болады, оған заттың қатты, сұйық, газ күйлері сәйкес келеді. Әр түрлі күйдегі дененің қасиетіде түрліше болады. Жер бетінде температура+40⁰-дан-50⁰с-қа дейінауытқиды. Азот, оттегі, сутегі сияқты заттар жер бетіндегі температурада тек газ күйінде болғандықтан, оларды газдар деп атайды.Ал газдарда өте төменгі температурда сұйық және қатты күйге өте алады.мысалы: уран,нептун, плутон планеталары жылдамдықтарыжоғары аталған газдар сұйық және қатты күйде болады. Ол планеталарда температура өте төмен шамаға /-270⁰с / жетеді. Бөлме температурасы сынап буланады ол -30⁰с-та қатады,яғни қатты күйге ауысады. Қатты денені қысып сығу немесе тартып созу өте қиын.ол өзінің пішінін де,көлемін де өзгертпей сақтайды.Көптеген денелер қатты күйге ауысқанда оны құрайтын молекулалар,/атомдар/ кристалдық тор құрайды және жақынырақ орналасады. Пішіні мен көлемін сақтау – қатты денеге тән қасиет.Сұйық өзінің пішінін оңай өзгертіп,бірақ көлемін сақтайды оның пішіні құйылған ыдыстың пішініне сәйкес қалыптасады.Аққыштық, көлемін сақтау және пішінін оңай өзгерту-сұйыққа тән қасиет . Сұйықтың молекуласы ретсіз орналасады, соған қарамастан сұйықтың көлемін өзгерту қиын. Дененің газ күйіндегі молекуласы оның басқа күйлеріне қарағанда алшақ орналасады. Газдың тұрақты көлемі мен тұрақты пішіні болмайды, ол берілген көлемді түгел қамтиды. Сұйық көлемін аз өзгертетіні олардың молекулаларының арасында тартылу күшімен қатар тебілу күші де бар.

VI . не білдім ой-толғаныс 3 кезең

Сұрақтар қою. 1 Заттың неше күйі бар ?

2 Заттың қатты күйіне тән қасиеттері қандай ?

3. 
   Заттың сұйық күйіне тән қасиеттері қандай ?
   

5 Молекула-кинетикалық теориясының негізгі қағидасы қандай ?

«Мұз» «су» « бу» топтарына бөлу. Карточка мен жұмыс

II. Қимылмен көрсету сайысы :

IX Ойлан- тап «Молекула » «Атом» сөзжұмбақтарын шешу

1. 
   Судың қатты күйі ?
   
2. 
   Газдар мен сұйықтардағы қалықтаған бөлшектердің қозғалыстарын микроскоппен бақылаған ағылшын ғалымы?
   
3. 
   Барлық заттар құралатын бөлшек ?
   
4. 
   Ұзындық бірлігі ?
   
5. 
   Атрм бөлінбейді деген ғалым?
   
6. 
   Бір дененің молекуласының екінші дене молекуласы өздігінен араласу құбылысы ?
   
7. 
   Ғылыми деректермен негізделген /жасалған/ жорамал?
   
8. 
   Физика сөзінің қазақша мағынасы?
   

2 Молекула түзетін бөлшек?

3 Ұсақ бөлшектерді атомдар мен молекуларды Броун қандай құралмен бақылады?

4 Зат құрлысының , молекулалық-кинетикалық теориясының негізгі қағидаларын жасаған кім?

X. 3 топқа жұмбақ шешкізу. Кең әлемді кернейді,

1 Бояуларым қашып кетті, көзін бірақ көрмейді /ауа/

Көк қағазды басып кетті.

Қатарларын тізіп алды,

Арттарынан ізі қалды. /кемпірқосақ/

2. жалпақ желке,

Сопақ бетті,

Орманымды отап кетті. / Балта/

3. жалғыз ғана көзі бар,

Киімінде ізі бар. /Ине/

3. 
   Судан шығады, судан қорқады. /тұз/
   

1. 
   карточка Дене өзінің көлемін сақтайды, бірақ пішінін өзгертеді. Сонда бұл дене құралған зат қандай күйде болады?
   

2. 
   Карточка Дене өзінің көлемін және пішінін сақтайды. Сонда бұл дене құралған зат қандай күцде болады?
   

3. 
   Карточка . Жылу құбылыстары дегеніміз не?
   

XIII Уйге тапсырма беру . Заттың күйлері