Зат алмасу процесі –метаболизм : Қоректік зат (жасушаға түседі) жасуша Керексіз зат (жасушадан шығарылады) Метаболизм -зат алмасу ұғымы, химиялық құрам бөліктердің алмасуын, сондай ақ энергияны түрлетіп, энергияны түрлетіп, өзара өзгертуді қамтиды. *Зат алмасу процесі дегеніміз - тірі организмдегі белгілі бір тәртіппен кезектесіп жүретін әртүрлі химиялық реакциялардың жиынтығы. *Сыртқы ортадан заттардың организмге енуінен бастап, ыдырау өнімдерін қайта тысқа шығаруға дейінгі күрделі өзгеру тізбегін зат алмасу деп атайды. *Зат алмасу немесе метаболизм екі сатыдан– катаболизм мен анаболизмнен тұрады. Зат алмасу немесе метаболизм энергетикалық алмасу (катаболизм – ыдырау реакциясы немесе диссимиляция) Пластикалық алмасу (Анаболизм – синтез Реакциясы немесе ассимиляция) Энергия көзі болатын қоректік заттар: ------------------------------- Көмірсулар Майлар Нәруыздар Жасушадағы макромолекулалар ---------------------------------- Нәруыз Полисахаридтер Липидтер Нуклеин қышқылдары Төменгі энергиялы бөлінген заттар СО2 Н2О NH3 Ізашар молекулалар, аминоқышқылдары, қанттар, май қышқылдары, азотты негіздер Химиялық Энергия АТФ НАДФ Катаболизм (энергетикалық алмасу)
Анаболизм (пластастикалық алмасу) Атф -аденозинтрифосфор қышқылы Амф --------адф --------атф А –азотты негіз АДЕНИН К- көмірсу РИБОЗА Ф- фосфор қышқылының қалдығы “Кофермент” Надф-н- никотинамиддинуклеотид Жасушадағы химиялық энергия: Энергия алу жолдары автотрофты гетеротрофты фототрофты хемотрофты (дайын орг. затпен қоректенеді) (фотосинтез) (хемосинтез) -өсімдікқоректі К.Тимирязев С. Виноградский -шөпқоректі -сапрофиттер -паразиттер Фотосинтез дегеніміз – жарық энергиясының химиялық байланыстар энергиясына өзгеруі барысындағы үдеріс. Фотосинтездің жалпы формуласы: 6СО2 +6 Н2О+ жарық = С6Н12О6 +6О2 Тынысалудың жалпы формуласы: С6 Н12 О2+ 6О2= 6СО2 + 6Н2О +АТФ
