Оқушыларға алюминийдің табиғатта таралуы ,физикалық,химиялық қасиеттерімен , маңызы және қолданылуымен таныстыру.
“Қанатты металл”
Болмасам да айтарлықтай салмағым,
Мен көбіңнен ардақтымын
Ұшақ болып аспанға ұшып қалықтап
Жердің жүзін , көк аспанды шарладым ,
Қымбат болдым алтыннан да ертеде
**** **** ****
Алюминий болашағым зор менің,
Көп қолданыламын елде мен
Өзім жұмсақ болған менен,
Құймам берік, улы емеспін.
Табиғатта таралуы
Жер қыртысында 9%бар. Қазақстанда бокситтердің белгілі кен орындары Қостанай және Ақтөбе облыстарында орналасқан. Павлодар алюминий зауытында металл күйіндегі алюминий өндіріледі.
Криолит
Боксит
Нефелин
Алунит
Қымбат бағалы тастар- алюминий минералдары
Француз ғалымы Сент- Клер Девиль 1854 жылы тұңғыш рет өндірісте қолдануға жарайтын тәсілмен таза алюминий алды. 1855 жылы бүкіл дүние жүзілік Париж көрмесіне “Девиль күмісі ” деген атпен салмағы 0,5 кг күміс түсті жаңа металл қойылды. Алюминий ол кезде өте қымбат 1 кг 2400 марка болды. Ол баға сол кездегі алтыннан көп қымбат еді. Оның қымбаттығы көпшілікке бұл металдың асылдығының айғағы секілді болып көрінді. Наполеон ІІІ бұл жаңа металға қатты қызығып бүкіл армияға төсбелгі мен бассауыт соқтырмақшы болды. 1899 жылы Лондонда атақты химик Д. И. Менделеевке қымбат сыйлық ретінде сол кездегі аса бағалы металдар алтын мен алюминийден жасалған таразы ұсынылды. Әлбетте, оның бағасы қазір көп арзандады. Металдар арасында алюминий жер қыртысында ең көп тараған элемент. Практикалық маңызы зор металдардың бірі.
Наполеон ІІІ-ні қатты қызықтырған металл
Атом құрылысы
Аl ІІІ периодта, ІІІ топта, негізгі топшасында
Аl 1s2 2 s2 2 p6 3 s2 3 p1
Al /13протон, 14 нейтрон / 13 электрон Ar = 27
Валентілігі ІІІ
Тотығу дәрежесі +3
Физикалық қасиеттері
Күмістей ақ түсті
Жеңіл металл
Бүйірлі орталынған торы бар
d -2,7г/см3
t – 660,24 С
t – 2500 С
Иілгіштік қасиеті жоғары
Электрөткіздігіштігі , жылуөткіздігіштігі жоғары
Химиялық қасиеттері:
Al2O3 AlCl3 AlP
Al4C3 Al Al(OH)3
Al2(SO4)3 Na/Al(OH)4/ Al(NO3)3
Алюминий өндірісінің сызбасы
Боксит
Al2O3nH2O
Ұсақталу
.
.
.
Авто-
клав
NaOH
NaAlO2
Al(OH)3
n H2O
Al2O3
глино
зем
Al2O3-10%
+криолит
90%
Al
Алюминий құймалары
Құйманыңаты
Химиялық құрамы, %
Қолданатын орны
Дюралюмин
Магналий
Силумин
Al-93-96%;Cu-3,5-5%;
Mg-0,3-1 %;Mn-0,3-1%
Al-91-94%; Mg-5-8%;
Mn-0,5-1%
Al-85-90%;Si -10-15%
Машина, авио,авто,прибор құрылысында
Ракета техникасында, химиялық аппараттарда,үй және темір жол құрылысында
Машина жасау
Қолдану мөлшеріне қарағанда темір құймаларынан кейін екінші орын алады.
Қолданылуы:
жұқа фольга, кабель, қаңылтыр, айна өндірісіне
конденсаторлар жасау пайдаланады
авиациялық өнеркәсіпте Al электротехникада электр
сымдарын жасау
химиялық аппаратураларда ыдыс-аяқ
құрылыс материалдары « күміс » бояу
Қолданылуы:
жұқа фольга, кабель, қаңылтыр, айна өндірісіне
конденсаторлар жасау пайдаланады
авиациялық өнеркәсіпте Al электротехникада электр
сымдарын жасау
химиялық аппаратураларда ыдыс-аяқ
құрылыс материалдары « күміс » бояу
Жаңа сабақты бекіту
“Туысын тап”сәйкестендіру
Корунд Na3AlF6
Ортоклаз Al2O3
Боксит KNaAlSiO4
Криолит KAlSi3O10
Нефелин Al2O3*H2O
“ Кім жүйрік? ”
54г. алюминий ұнтағы мен 128г. Темір оксидін қыздырғанда түзілетін қоспадағы әрбір құрауыштың массалық үлесін анықтаңдар.
