Еуразия даласындағы қола дәуірінің жетістіктері Андрон мәдениеті деп аталады. Осы мәдениеттің алғашқы ескерткіштері Андронова деген селоның маңынан табылған. Бұл село Сібірдегі Ачинск қаласының жанында орналасқан. Сол селоның атына қарай бұл қола мәдениеті “Андрон мәдениеті ” атанып кетті. Ғалымдар солтүстік және батыс Қазақстаннан 80 – нен аса Андрон мәдениетінің қоныстарын зерттеді. Олардың кейбірін ертедегі алғашқы қалалар деуге болады. Мысалы Қазақстанның Қостанай облысы мен Ресейдің Челябі облысының шекарасында табылған Арқайымды ғалымдар қола дәуіріндегі қалаға ұқсатады. Сондай – ақ ғалымдар Орталық Қазақстан аумағынан қола дәуіріне тән 30 қонысты 150 обаны зерттеді. Өздерінің құрылысы жағынан Андрондықтар еуропеоидтерге ұқсаған. Олардың бойы онша биік емес, беті жалпақ, маңдайлары тайқылау болып келген. Сырт бет – бейнесін академик В.П. Алексеев былай сипаттайды:
“Андрондықтар мұрынды келген, бет – сүйегі шығыңқы емес, көздері үлкен. Кескін – кейпі ірі, дене құрылысы мығым, жігерлі, келбетті адамдар болған.”
Андрондықтардың кәсібі мен тұрмысы.
Олардың басты кәсібі мал бағу, кетпенді – теселі егіншілікпен балық аулау болған. Есіл, Тобыл, Ертіс, Бұқтырма өзендерін бойлай қоныстанған. Мал жаюға ыңғайлы болу үшін шөбі шүйгін, және желден ықтау жерлерді таңдап алған. Қоныстардың маңындағы егістікке арпа, бидай, тары еккен.
Мал өсіру негізінен отырықшылық, бақташылық түрде болды. Бірнеше шаруашылық бірге қоныстанған. Археологтар олар өмір сүрген тұрақтардан сүзбе жасауға арналған сүзгіш ыдыстар тапқан. Бұл сол кездің өзінде – ақ сүт тағамдарын әзірлегенін білдіреді. Сазбалшықты ыдыс жасауға пайдалану Андрон мәдениетінің ең негізгі сипаты еді. Қола дәуіріндегі ыдыс жасаудың ең бір өрістеген түрі – көзе, құмыралар жасау өнері. Андрон тайпалары шаруашылық саласының бірін кен ісімен металл өңдеу құрады.
Андрондықтардың баспанасы.
Зерттеушілер андрондықтардың баспаналарын қайта қалпына келтірді. Олар жартылай жертөле сияқты салынып, сырты балшықпен сыланған. Үйдің шатырына сырғауылдар пайдаланылды, оның үстіне шөп төсеп үстін топырақпен жапқан. Мұндай жертөленің ішінде тастан ошақ орнатылған. Жер еденде сүт өнімдері мен ет сақтайтын шұңқыр қазылған. Солтүстік Қазақстандағы Шағалалы, Петровка қоныстары қазбаларының көрсетуінше, құрылыстың қабырғалары қатарластырыла қойылған, тік бағандардан тұрғызылған. Олар киіз үйдің торкөз керегелері тәрізді жасалған. Ғалымдар Андрондықтардың дөңгелек, жеңіл баспаналары қазақтың киіз үйіне ұқсайды деп есептейді.
Егіншіліктің
дамығанына
еңбек
құралдары:
дән
тартатын
диірмен,
жер
өңдеуге
арналған
тесе,
мыс
және
қола
орақтар
айқын
дәлел
“Тарихи домино” ойыны
Сазбалшықты
ыдыс
жасауға
пайдалану
Андрон
мәдениетінің
ең
негізгі
сипаты
еді
“Тарихи домино” ойыны
Тарақ
тәрізді
немесе
тегіс
қалыппен
өрнектеліп
жасалған
қыш
ыдыстар
арнаулы
пештерде
күйдірілген
“Тарихи домино” ойыны
Қазақстан аумағындағы қола дәуірінің ерекшеліктері
Андрон мәдениеті
1.Металл өңдеу игерілді. Кен өндіру мен металл өңдеу ісі өркендеді.
2.Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастады.
Жер өңдеудің қарапайым түрі, теселі егіншілік дамыды.
