Сабақтың түрі : аралас сабақ, Сабақтың әдісі: сұрақ жауап, түсіндіру, әңгімелеу, баяндау



Дата21.04.2017
өлшемі92,13 Kb.
#14462
түріСабақ
Сабақтың тақырыбы:  &36.Қазақстандағы топырақ типтері

Сабақтың мақсаты: 


 Білімділігі:  Оқушыларды Қазақстан аумағындағы топырақ түрлерінің қасиеттері мен топырақтың негізгі түрлеріне анықтама беру. Топырақты қорғау жұмыстарымен адамдардың шаруашылық қызыметін топырақтың құнарсыздануы, одан сақтау жолдары мен өңдеу шаралары туралы түсіндіру
 Дамытушылығы: Оқушылардың зейінін, дағдысы мен іскерлігін пәнге деген    қызығушылығын  ой өрістерін дамыту. 
Тәрбиелілігі: Табиғатты, аялауға, қорғауға тәрбиелеу. 
Сабақтың түрі:   аралас сабақ,
Сабақтың әдісі: сұрақ – жауап, түсіндіру, әңгімелеу, баяндау.
Көрнекілігі: Қазақстанның физ. атлас картасы, оқулық, сызба, үлестірме,қима қағаздар, суреттер, плакаттар. Интерактивті тақта. 
Пәнаралық байланыс: тарих, биология, қазақ тілі, әдебиет, экология,химия.
Сабақтың барысы:   I.Ұйымдастыру: 
             (Оқушылармен амандасу, сыныпты түгендеу, 
              құралдарын тексеру.)
                       II.Үй тапсырмасын сұрау.
                       ІІІ. Жаңа сабақ.
                       ІV.Жаңа сабақты бекіту
                       V.Үй тапсырмасы.
                       VI.Бағалау.

I-топ:Қара топырақ

II-топ: Қоңыр топырақ

III- топ: Топырақты қорғау

Топ ережесі
Күтілетін нәтиже:

Тақырып бойынша білімдерін кеңейте алады.

-Топ арасында ынтымақтастық қалыптасады

-ауызша сөйлеу қабілеттерін дамыта алады

-Сыни тұрғыдан ойлана білуге үйренеді.

-өзін –өзі бағалай алады.

тақырып бойынша білімдерін кеңейте алады.

-Топ арасында ынтымақтастық қалыптасады

-ауызша сөйлеу қабілеттерін дамыта алады

-Сыни тұрғыдан ойлана білуге үйренеді.

-өзін –өзі бағалай алады.

Миға шабуыл

а. Бой сергіту

(Сұрақ – жауап)

ә. Алтын қоржын

(Географиялық диктант.

б. Мені түсін.

(1, 2 оқушы. әңгімесінсұрау)


«Бой сергіту». ( Ауызша сұраққа жауап алу)

1. Алғашқы жұқа топырақ қабаты осыдан неше жыл бұрын қай кезеңде пайда болған ? ( 500 млн. жыл бұрын кембрии дәуірінде)

2. Топырақтану ғылымын зерттеген ғалым кім? (В. В. Докучаев)

3. Докучаев - топырақтың табиғи дене екенін қай қай ғасырдың, қай жылдарында анықтады? (ХІХ ғасырдың 80 жылдарында)

4. Топырақты құрушы факторларға нелер жатады? ( су, ауа, жылу, өсімдік,тірі ағзалар, климат)

5. Топырақтың негізгі қасиеті не? (Құнарлыы)

6. Топырақ пен органикалық қалдықтарды асқазан шырынымен шылап, өзгертіп өңдеп шығаратын не? (Шұбалшындар)

7. Қандай топырақтар біріккіш келеді? ( Саз бен шірінді)

8. Ал қай топырақтың бірігуі нашар? ( құмды, құмдауытты, саздауытты)

9. Құрылмды топырақ қандай топырақ ? (Құрылымы кесек – түйіршіктерінің көлемі 10 мм)

10. Құрылымы жоқ қандай топырақ? Түйіршіктері ұсақ)
ә. Алтын қоржын

Географиялық диктант.


Топырақ -_______________компоненттерінің бірі. Алғашқы жұқа топырақ қабаты_____________бұрын__________дәуірінде пайда болды. Топырақты зерттейтін ғылымды-__________________.Жас ғылымның негізін салушы. Қарашірігі (гумусы) мол топырақ__________________
ІІІ « Мені түсін » . (1, 2 оқушыдан әңгімесін сұрау)

Бой сергіту ()
Білемін, Білгім, Келеді кестені толтырады
Қызықты материалдар

Жерге тастаған қағаз бойына су тартып,

1 жылдан кейін топыраққа сіңіп кетеді.

Бос консерві қалбырын тот басады да,

10 – 15 жылдан соң ғана үгітіліп, жерге сіңіп кетеді.

Полиэтилен қалташалар топырақта 100 жылға дейін жатады.

Шыны қалдықтары мәңгі сақталады.
Жаңа сабақ жоспары: 
 1. Топырақтың түрлерімен танысу .
 2.Топырақтың эрозиясы.
 3.Топырақтың негізгі қаиеттерімен және топырақты қорғау шаралары танысатын боламыз.

Жаңа сабақ

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру.

( жаңа сабақты плакат боынша өткен тақырыппен байланыстыру)

 
 Еліміздің топырақ жамылғысы күрделі және әр түрлі. Жалпы топырақ табиғат  зоналары бойынша таралады және айқын байқалады. Негізінен 3 топырақ зоналарына бөлінеді. 

    1.Қара топырақты зона (52⁰ с.е. солтүстігінде) 
    2- Қара қоңыр топырақты зона (52⁰ – 48⁰с.е. аралығында) 
    3- Қоңыр сұр қоңыр топырақты зона (52 ⁰– 48⁰ с.е. аралығында) 

Топырақ зоналар

Қара топырақты зона

Қара қоңыр топырақты зона


Қоңыр сұр қоңыр топырақты зона

Бой сергіту

Шөліркемей  гүл тұрсын,
Жерім  жайнап  құлпырсын .
Нұрын  сыйлап біздерге
Көкте мәңгі күн тұрсын.
Ортақ  бізге туыстық
Нұр сыйлаған күн  ыстық
Ыстық  бізге кең өлке
Ыстық  бізге  тыныштық


Қазақстанның  топырақ  картасымен жұмыс жүргізу

Сұрақтары
Қазақстанда қандай топырақ түрлері бар? Өз облыстарыңның топырағы қандай? 
 2)Топырақтың гумусы деген не және ол оңтүстікке барған сайын неге азая береді? 
 3) Топырақ эрозиясы деген не? 
 4)Топырақ эрозиясымен күресу шаралары барма? 
 Видеоматериалдармен танысу топырақ туралы
1)Қара топырақты зона – Еліміздің солтүстігінде таралған. Бұл зонаға Солтүстік Қазақстан облысын түгелімен, Қостанай обл, Ақмола, Павлодар, Ақтөбе, Орал облыстарының солтүстік бөлігін қамтиды. Қара топырақты зона Республика аумағының 25,5 млн гектар жерін (9,5% - ын) алып жатыр. Бұл топырақ зона 3 зона аралығына бөлінеді:    

Оңтүстіктегі қуаң даланың қара топырағы.

    1 – Сілтісізденген қара топырақ – орманда дала табиғат зонасының оңтүстігінде азғана бөлігін алып жатыр. 


   2 – Кәдімгі қара топырақ .
    3 - Оңтүстіктегі қуаң даланың қара топырағы–дала зонасына тән.
Құнарлығы жағына келсек 2 зонаныңда гумусы (қара шіріндісі) мол 6- 8% ал оңтүстігінде қара топырақтың шіріндісі аздау 4 -6%. Қара топырақты зона ылғалмен қамтамасыз етілген жазық далада тараған. Бұл топырақты зона республиканың негізгі астық өндіретін алқабы саналады.
    2) Қара қоңыр топырақ зонасы – қара топырақтың оңтүстігінде орналасқан топырақ зонасы. Бұл қара қоңыр топырақты зона Орталық Қазақстанның көп жерін, Каспий маңы ойпатының солтүстігін, Шығыс Қазақстан облысының жазықтарын алып жатыр. Бұл республиканың оңтүстік дала (тым құрғақ далалы) және шөлейтті алқаптарын 90,6 млн гектар немесе (34% - ын алып) жатыр. Бұл қара қоңыр топырақ зонасы да 3 зона аралығына бөлінеді:
                    Қара қоңыр топырақты зона

  1 –қуаң даланың күнгірт қара қоңыр топырақты өңірі.

   2 – қуаң даланың жай қара қоңыр топырақты өңірі.
   3 – шөлейт жердің ашық қара қоңыр топырақты өңірі. 
  Бұл топырақ зонасының құнарлығы оңтүстікке барған сайын кеми түседі.күнгірт қара топырақ пен кәдімгі қызыл қоңыр топырақтың гумусы 4,5 – 3,0%, ал шөлейт ашық қызыл топырақтың гумусы азырақ 3,0 – 2,0%. Қара қоңыр топырақ зонасының солтүстігінде астық өндіру мен мал шаруашылығымен айналысады. Өйткені мұнда ылғал аз түседі. Осы топырақ зонасының оңтүстігінде шөлді аймақ топырақтары алып жатыр. Мұнда негізінен қоңыр және сұр қоңыр топырақ жамылғысы басым келеді. Бұл топырақтың гумусы аз сондықтан онда негізінен мал шаруашылығымен айналысады.  Бұл өңірде суармалы егіс қана тиімді. 

- Ой шақыру

Қазақстанның қара топырағы қай ауданда

Қара топырақ нешеге бөлінеді

зонасының топырағы


Мағынаны таныту

3 топқа кластер құрғызу

Әр топқа тапсырма беру

Топырақ эрозиясы жайлы кесте бойынша түсінік беру. ( Топырақтың құнарлығын кемітетін табиғаттағы апаттардың бірін топырақ эрозиясы деп атаймыз)

І Топырақ эрозиясының түрлері


Топырақтың жел эрозиясы



Топырақтың су эрозиясы

Шаңды дауыл

Күнделікті жел эрозиясы

Топырақтың шайылуы

Жыра эрозиясы

Таудағы эрозия

Сел тасқын

Оқулықпен жұмыс. Тәжірибе өткізу.

1- тәжірибе.

Топырақты мұқият қарайық. Оның ішінде өсімдіктердің ұсақ бөлшектері, жәндіктердің қалдықтары, құрттардың бар екенін көреміз. (Топырақта шірік бар)





Сергіту сәті

Қорытынды Топырақтың жел эрозиясы .
  Жел эрозиясының басым болуы , біріншіден Қазақстан жерінің көп бөлігінің жазық және ашық болуы, екіншіден күшті желдің соғуы, үшіншіден топырақтың құрылымы бос немесе механикалық құрамы жеңіл топырақтардың молдығы. Сондықтан бұндай жерлерді игеру өте жауаптылықты қажет етеді. Су эрозиясы – топырақты шайып кету және жыра эрозиясы деп екіге бөлінеді. Көктемде қар ерігенде, нөсер жаңбыр жауғанда ағыл - тегіл су топырақты шайып, құнарлы қабатты ағызып әкетеді.Егер топырақ бетінде өсімдік мол болса , топырақ қабаты аз шайылады. 
 Топырақтану институтында топырақ эрозиясы бөлімі ашылып оңтүстік және солтүстік аймақтардың жел, су эрозияларын зерттеп,күресу шараларын ұсынды. 

ІІ. Деңгейлік тапсырма (дәптерге орындау)

І деңгей: 1. Жел эрозиясы мен су эрозиясын салыстыру

(ВЕНН диограммасы бойынша)



Су эрозиясы

Ұқсастығы

Жел эрозиясы

І V. Жаңа сабақты бекіту. 

Қандай сөз табына жатады

 Зат есім (кім? не?) – топырақ 

 Сын (есім қандай?) - қара, қоңыр қара,қоңыр сұр 

 Сан есім (қанша?неше?) - елімізде үш топырақ зонасы бар 

 Етістік ( не істейді? Қайтеді? ) - Топырақ су және жел эрозиясына ұшырайды 
 немесе адамдар топырақ эрозиясына қарсы күрес шараларын қолданады.

 1) Қазақстанда қандай топырақ түрлері бар? Өз облыстарыңның топырағы қандай? 


 2)Топырақтың гумусы деген не және ол оңтүстікке барған сайын неге азая береді? 
 3) Топырақ эрозиясы деген не? 
 4)Топырақ эрозиясымен күресу шаралары барма? 

Шығармашылық


1.Топырақты қорғау (1оқушы 5сөйлемнен тұратын эссе, 1 оқушыға 1шумақ өлең жолдарын жаздыру )

Ой толғаныс (тест) 3 топқа 10 сұрақтан
 Рефлексия. Екі жұлдыз, бір тілек

V.Үйге тапсырма. 


& 36 Қазақстанның топырақ жамылғысының типтері оқу.
Кескін картаға топырақ зоналарын түсіру.

 Шығармашылық


1.Топырақты қорғау (1оқушы шағын эссе, 1 оқушыға өлең жолдарын жаз

 VII.Бағала
Каталог: uploads -> doc -> 1288
doc -> Сабақтың тақырыбы Бала Мәншүк ( Мәриям Хакімжанова) Сілтеме
doc -> Ана тілі №2. Тақырыбы: Кел, балалар, оқылық Мақсаты
doc -> Сабақ жоспары «Сәулет және дизайн» кафедрасының арнаулы пән оқытушысы, ҚР «Еуразиялық Дизайнерлер Одағының» мүшесі: Досжанова Галия Есенгелдиевна Пәні: Сурет және сұңғат өнері
doc -> Сабақ Сабақтың тақырыбы : Кіріспе Сабақтың мақсаты : «Алаштану» курсының мектеп бағдарламасында алатын орны, Алаш қозғалысы мен Алашорда үкіметі тарихының тарихнамасы мен дерекнамасына қысқаша шолу
doc -> Тәрбие сағаттың тақырыбы: Желтоқсан жаңғырығы
doc -> Сабақтың тақырыбы : Әбунасыр Әл- фараби Сабақтың мақсаты
doc -> Сабақ жоспары Тақырыбы: Үкілі Ыбырай Мектеп:№21ом мерзімі
1288 -> Сабақ тақырыбы Ертегілер әлемі /Қорытынды сабақ/ Сілтеме
1288 -> Сабақ жоспары №41-42
1288 -> Сабақтың мақсаты Қазақтандағы экологиялық проблемалардың асқыну себебін түсінуге жағдай жасау


Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет