Сайбекова назира усенқызы грамматологиялық парадигма: А. Байтұрсынұлы және қазақ жазу
жүктеу/скачать 3,17 Mb. Pdf көрінісі
|
Диссертация Сайбекова НУ
- Бұл бет үшін навигация:
- Дауыссыздар Қысаң дауыссыздар
- Кесте 18. А.Байтұрсынұлының жіктеліміндегі қазақ тіліндегі дауыссыз дыбыстардың өзара ерекшелігі Дауыссыздар
| (а, о, у, ы, э),
17 дауыссыз (б, п, т, ж, ш, д, р, з, с, ғ, қ, к, г, ң, л, м, н), 2 жарты дауысты (у, й) бар деп берілген жіктелім. 2. А.Байтұрсынұлының Қызылорда, 28.04.1927 жылы жарияланған «Дыбыстарды жіктеу туралы» мақаласында 12 дауысты (толық дауыстылар - а, е, о, ұ, ы, шала дауыстылар - р, ң, л, м, н, у, и ) және 12 дауыссыз ( б, п, т, ж, д, з, с, ш, ғ, қ, к, г ) бар деп берілген жіктелімі. 103 Кесте 17. А. Байтұрсынұлының жіктеліміндегі қазақ тіліндегі дауысты дыбыстар (Қызылорда, 28.04.1927 жылы жарияланған «Дыбыстарды жіктеу туралы» мақаласындағы дауыссыздардың жіктелімі) Дауыссыздар Қысаң дауыссыздар п, т, с, ш, қ, к Бұлар А.Байтұрсынұлы жіктелімінде қысаң дауыссыздар деп аталады. Қысаң дауыссыздар ашық және қысаң болып екіге айырылады. Ашық түрлісі Тұйық түрлісі с, ш п, т, қ, к б, ж, д,з, ғ, г Бұлар А.Байтұрсынұлы жіктелімінде босаң дауыссыздар деп аталады. Босаң дауыссыздар ашық, тұйықтаулары және тұйық болып үшке бөлінеді. Ашықтары Тұйықтау лары Тұйықтары ж, з ғ, г б, д Кесте 18. А.Байтұрсынұлының жіктеліміндегі қазақ тіліндегі дауыссыз дыбыстардың өзара ерекшелігі Дауыссыздар Қысаң дауыссыздар п, т, с, ш, қ, к Қысаң дауыссыздар босаңға жуыспайды (босаңмен бірге қатарынан келмейді). Ашық түрлісі Тұйық түрлісі с, ш азбайды, айнымайды п, т, қ, к азады, айныйды б, ж, д,з, ғ, г Босаң дауыссыздар қысаңға жуыспайды (қысаңмен бірге қатарынан келмейді). Босаң дауыссыздар ашық, тұйықтаулары және тұйық болып үшке бөлінеді. Ашықтары Тұйық таулары Тұйықтар ы ж, з Сөздің бас аяғы демей келе береді. ғ, г Сөзді ң басында да, аяғында да келмейді. б, д Сөздің басында ғана келеді. 104 Кесте 19. А. Байтұрсынұлының жіктеліміндегі қазақ тіліндегі дауыссыз дыбыстарға сипаттама(1912 жылы жарияланған «Айқап» журналының № 4-5 санында қазақ тілінде 24 дыбыс, оның ішінде 5 дауысты, 17 дауыссыз, 2 жарты дауысты бар деп берілген жіктелім бойынша) Дауыссыз дыбыс Дауыссыз дыбыстар сипаттамасы б ұяң дыбыс, шұғыл фонема, ерін дауыссыз п қатаң дыбыс, шұғыл фонема, ерін дауыссыз т қатаң дыбыс, шұғыл фонема, тіс дауыссызы ж ұяң дыбыс, ызың фонема, тіл алды дауыссызы ш қатаң дыбыс, ызың фонема, тіл алды дауыссызы д ұяң дыбыс, шұғыл фонема, тіс дауыссызы р үнді дыбыс, тіл алды дауыссызы з ұяң дыбыс, ызың фонема, тіс дауыссызы с қатаң дыбыс, ызың фонема, тіс дауыссызы ғ ұяң дыбыс, ызың фонема, тіл арты дауыссызы қ қатаң дыбыс, шұғыл фонема, тіл арты дауыссызы к қатаң дыбыс, шұғыл фонема, тіл ортасы дауыссызы г ұяң дыбыс, шұғыл фонема, тіл ортасы дауыссызы ң үнді дыбыс, тіл арты дауыссызы л үнді дыбыс, тіл ұшы дауыссызы м үнді дыбыс, ерін дауыссызы н үнді дыбыс, тіл ұшы дауыссызы С.М.Исаевтың жіктелімі бойынша қазақ тілінде 26 дауыссыз дыбыс бар деп беріледі. Олар: жүктеу/скачать 3,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|