Сакенова Р. Е., Батырбай Ә. Т., Жапарова М. С., Ботабаева Г. Б., Сакпанов Е. М

45 
Жылдамдық
болғандықтан 
. 
Сонда тербелiстегi нүктенiң ауытқуының шеткi мәндерiнде кинетикалық 
энергия нольге тең, ал тепе-теңдiк қалыптың маңында максимум мәнiне ие 
болады. Сонымен қатар, тербелушi нүктенiң потенциалдық энергиясы да бар. 
Потенциалдық энергия дененiң орын ауыстыруы үшiн ауытқуды туғызатын 
сыртқы күштердiң iстейтiн жұмысының шамасымен ӛлшенедi: 
. 
Жоғарыда айтылған
,
,
æ¸ìå
ӛрнектерiн пайдалансақ, потенциалдық энергияның шамасын келесі түрде 
жазуға болады: 
. 
Тербелiстегi нүктенiң потенциалдық энергиясы ауытқудың шеткi 
мәндерiнде максимум мәнiне ие болады да, тепе-теңдiк қалыптың маңында 
нольге тең болады. 
Ендi тербелiстегi материялық нүктенiң толық энергиясын жазатын 
болсақ, онда
, ÿ¹ìè 

46 
Сонда 
және 
десек, онда толық энергия
. 
Сонымен, гармониялық тербелiстегi нүктенiң толық энергиясы нүктенiң 
массасына, амплитуда мен тербелiс жиiлiгi квадраттарына пропорционал 
болады.
 
1.3.2.Механикалық тербелмелi жүйелер
Тербелiп тұрған дене басқа денелермен байланыста болып, денелер 
жүйесiн құрады да тербелмелi жүйе деп аталады. 
Барлық тербелмелi жүйеге тән ортақ қасиеттер болады. Мысалы, әрбiр 
тербелмелi жүйенiң орнықтылық тепе-теңдiк күйлерi болады. Тербелмелi жүйе 
орнықтылық тепе-теңдiк күйiнен шығарылғаннан кейiн оны орнықтылық күйге 
қайтаратын күш пайда болады.
Мұндай күштiң шығу тегi әр түрлi болуы мүмкiн. Орнықтылық күйге 
қайтып келген тербелмелi жүйе бiрден тоқтамайды. Оған тербелген дененiң 
инерттiлiгi кедергi болады. 

жүктеу/скачать 2,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: