Негізгі қорлардың амортизациясы

Амортизация – бұл негізгі қорлар құнының шығарылған өнім құнына біртіндеп түсу процесі. Амортизацияның жылдық сомасы негізгі қорлардың қызмет ету мерзіміне тәуелді болады және амортизация нормалары негізінде құрылады. Амортизацияның жылдық көлемі келесі формула арқылы табылады:

Корт – негізгі қорлардың орташа жылдық құны.

Тенг – қорды енгізу айынан бастап жылдың аяғына дейін қалған ай саны.

Кенг – енгізілетін қорлар құны.

Ешығ – шығарылатын қорлар құны.

Тшығ– қорды шығару айынан бастап жылдың аяғына дейін қалған ай саны.

N_a – амортизация нормасы.

Амортизация нормасы – қорларды толығымен қалпына келтіру үшін амортизациялық төлемдердің нормасы:

Na = (Қбал – Қжою)*100 % /(Қбал*Тн)

Қбал, Қжою – қордың баланстық және жою құны

Әлемдік тәжірибеде амортизацияны есептеудің бірнеше тәсілі бар. Оларды келесі белгілерге қарай жіктейді. Жабдықтың тозуын көбінесе оны жоспар бойынша пайдалану уақыты бойынша, кейде (өте сирек жағдайда) оның жасайтын жұмыс көлемі бойынша анықтайды.

Жабдықтың құнын өнім бағасына түсірудің бір қалыптылығына қарай сызықты (біркелкі) және біркелкі емес амортизация болады. Соңғысы не белгілі бір ережеге қарай, не арнайы графикке байланысты әртүрлі тәсілдермен іске асады.

Амортизацияның түрлерін қалыпты, тездетілген және баяулатылған деп бөлуге болады.

Экономикалық тұрғыдан амортизациялық сомаларды есептегенде ақшаның уақыттағы өзгерісін есебке алу болып табылады. Кейбір әдістер бұл жағдайды есебке алады (яғни амортизациялық төлемдерге саналған процентті), басқалары жоқ.

Әрине, амортизация сомаларын анықтаудың әртүрлі әдістері әртүрлі нәьтиже береді. Көбінесе, әр кәсіпорын өзінің өндірістік жағдайларын есебке алады.

Әртүрлі әдістерді көрсеткенде келесі көрсеткіштерді пайдаланамыз: