Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
50 әдістер, МОРФОЛОГИЯ
- Бұл бет үшін навигация:
- КРИТ ЖАЗУЫ
| КӨРКЕМ ӘДЕБИЕТ ТІЛІ
- 1) көркем ш ы ғарм аларды ң тілі болғандықтан К.ә.т. тіл тарихы мен әдеби тіл тарихы пәніне жатады. 2) поэзия (өлең) тілі. К.ә.т. үлттық тілдің эстетикалық қызметін агқэрады- Оған фольклор тілі де кіреді. Диалектілерде сөйл ейтін қоғам дарда К.ә.т. е р е кш е орын алады, мыс., а н ти ка л ы қ Грецияд а Гомер поэмаларының тілі - енер мен эпос тілі болған. Шығыс қоғамда- рында да үқсас қубылыс байка- лады, м ы с.: О рта А зияда - хорезм -түркі тілі (XIII—XIV ғғ.), шағатай тілі (XV-XIX ғғ.), көне т ү р к ім е н тіл і (XVH-XIX ғ ғ .) . Бүлардың барлығы көне түркі тілімен тығыз байланысы болған. Ең қөне қоғамда К.ә.т. жанрға тәуелді, мыс.: Көне Үндістанда б.э.д. 1000 жылдың екінші жарты- сындағы діни тіл веда тілі, ал поэзия мен ғылым тіпі санскрит болғаны белгілі. Сонымен қатар, қарапайым диалектіде пракрит болғаны мәлім. КӨСЕМШЕ - етістіктің түбірі және негізіне -ып, -іп, -п, -а, -е, -и, -ғалы, -гелі, -қалы, -келі жұрнгіқ- тары жалғану арқылы жасалатын етістіктің категориясы. К. қимыл- қозғалыстың белгісін білдіреді де с ө й л е м д е п ы сы қта уы ш ты қ қызмет атқарады. К. қимыл-әре- кеттің себебін, амалын, мақсатын б іл д іред і. Н е гіз гі е т іс т ік пен кө м е кш і е т іс т ік т і б айл аны с- ты рады . Ж а л ғаул ы қ орны на қолданып сөйлем мен сөйлемді байланысты рады. К. ж іктел іп баяндауыш қызметін атқарғанда өткен ш ақты білдіреді. Мыс.: келіп+пін, өте+мін, жүріп+пінт.б. КРИТ ЖАЗУЫ (крит-микен ж а зуы ) - Гр ец и я мен К р и т аралында табылған, қола дәуіріне ж а та ты н ж а зу . К р и т -м и ке н мәдениетінің бір үлгісі. К.ж.-ның д а м уы н д а 2 ке зе ң б о л ға н : с у р е т т ік (и е р о гл и ф тік) ж ә н е тізбелі жазу. Суреттік К.ж .-да жазылған 150-дей идеограмма та б ы л ға н . Ж а зуд ы ң бағы ты солдан оңға не бустроф едон (қар. Бустрофедон). Бүл жазудың таңбалары е ги п е т ж азуы ны ң та ң б а л а р ы н а ү қ с а с ке л е д і. Тізбелі К.ж. 7 7 -1 0 0 таңбадан түрады. Бүл хат буындық үлгіде жазылса керек. 116 |