Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
- Бұл бет үшін навигация:
- РЕДУПЛИКАЦИЯ
- РЕКОНСТРУКЦИЯ
| РЕДУКЦИЯ
(лат. reductio - кейін шегіну, азаю, қысқару) - дыбыстың артикуляциялық және акустикалық сипатының өзгеруі. Дауысты дыбыстардың редук- циясы мол кездеседі. Сандық Р. - е кп ін болм ауы нан д ы б ы с үзақтығының азаюы; сапалық Р. - сол себептерден артикуляция- ның өзгеруі. Мыс.: қат(ы)нас, тәж(і)рибе, ад(ы)раңцау, көб(і)рек, дәр(і)гер, қүд(і)рет т.б. Қазақ тіліндегі Р. қүбылысын Б. Қалиев түбегейлі зерттеген. РЕДУПЛИКАЦИЯ (лат. redu- plicatio - қосарлану) - апғашқы буынның (жартылай Р.) немесе бүтін түбірдің (толық Р.) қосарла- нуынан пайда болатын фономор - фологиялық қүбылыс. Р.-ның бір түрі - қайталану, мыс., орыс. «еле-еле», «белый-белый»; қаз. «қап-қара», «әппақ», «тәй-тәй басу». Р. әр түрлі қүрылыстағы тілдерде кездеседі. Оның негізгі мақсаты лексикалық мағынаны түрлендіру (үлкеюді, кішіреюді, күш тілікті, бөлінуді көрсетеді) болып табылады. РЕКОНСТРУКЦИЯ (лат. re - приставка (жаңарту мағынасында) және constructio - қүру) - тарихи- салы сты рм алы тіл б іл ім ін д е тіл д ерд і салы сты ру арқы лы , ертеде болған тілдік түлғалар мен қүбылыстарды кдйта жасау. Р. ежелгі ортак, тілді және оның бөлікгерін түрлі деңгейде (фоно- л о ги я л ы қ, м о р ф о л о ги я л ы қ, синтаксистік, лексикалық) қайта ҚҮРУ үш ін ке ш е н д і та р и х и - салыстырмалы әдістеме қолда- нады. Туыс тілдердің қалыпты ү л гіс ін ж а с а у д а е ж е л гі (ол б а ста ғы ) тіл үғы м ы н е г із г і болады. Л и н гви сти ка л ы қ Р .-ға б ір - неше әдістемелер кіреді: сыртқы (немесе «салыстырмалы») P., ішкі Р. ж әне ф илологиялы қ әдіс. Сыртқы Р. туыс тілдерді салыс тыру арқылы олардың тарихи дам уы ндағы заңд ы л ы қтард ы ашады. Сыртқы Р.-ның негізінде басталқы (ежелгі) тілдік архетип қайта жасалады. Ішкі P.-да бір т іл д ің іш ін д е гі тіл б ір л ікте р і салыстырылады. Іш кі Р. - тіл жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|