Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
50 әдістер, МОРФОЛОГИЯ
| ТО ЛЫ М СЫ З СӨЙЛЕМ -
айтылатын ойға қатысты мүше- лері түгел айтылмаған, б ір а қ к о н т е к с т арқы л ы ол ойды айқындауға болатын олқы сөй- легдцер. Т.с. түрлаулы не тұрлау- сыз мүшелердің бірі не бірнешеуі түсіріліп айтылуы мүмкін. Бірақ сол түсірілген мүшенің қай сөз екенін алдыңғы сөйлемдерден белгілі болады. Т.с. сейлеу тіліне, диалогқа тән: - Кім айтты? — Қарыңдасым. — Нешедесің?— Он бестемін. ТОПОНИМИКА (грек, topos - орын және onyma - есім, атау) - ге о гр а ф и я л ы қ а та ул а р д ы ң (т о п о н и м д е р д ің ) қы з м е т ін , м аңы зы мен ш ы ғу т е гін , қүрылысы мен тарау шеңберін, б е л гіл і у а қы тта дам уы мен өзгеруін зерттеумен айналыса- тын ономастиканың бөлігі. Белгілі бір жердегі топонимдер жиын- тығы сол жердің топонимиясы деп ы аталады. О бъектілердің сипатына байланысты топони- м и я л а р д ы ң н е г із г і т ү р л е р і мынадай: ойконимия (грек, oikos - үй) - елді-мекендердің атауы; гидронимия (грек. h y d o r-c y )-c y объектілерінің атауы, космони- мия - аспан денелерінің атау- лары. Топонимияның екі деңгейі болады: 1) макротопонимия - ірі табиғи не жасанды объекгілердің және саяси - әкімшілік бірлес- тіктердің атаулары; 2) микрото понимия - кіш і географ иялы қ объектілердің ж ергіл ікті ланд шафты (орман, дала, сай жэне т.б.) атаулары. ТӨЛ СӨЗ - басқа біреудің айтылған немесе айтылуға тиісті сөзінің экспрессивтік - эмоция- лық, интонациялық жэне грам- матикалық қүрылымы жағынан ешбір өзгеріссіз жеткізілген түрі. Т.с. айтылу мақсаты, эм оцио- нальдығы түрғысынан, сөйлемнің түрлаулы, түрлаусыз мүш еле- р ін ің қа ты н а с у ы н а қ а р а й , қүры л ы м ы на қа р а й әр тү р л і болып келеді. Т.с. бірнеше түрде келеді: 1) Диалог - екі не бірнеше адамның сүрақ-жауап ретіндегі с ө й л е с іп , тіл қа ты с у ы ; 2) Дәйексөз - басқа біреудің айтқан п ікір ін е н еш ө з гё р іс с із үзінд і келтіру. |