Салқынбай А., Абақан Е. с

Т ІЛ -Т ІЛ
жасаған жүиені тарихи материа­
лизм жағдайларымен ұштастыра 
қарастырды. Тіл жүйесі ол бастан 
таптық  құбылыс  деп  танылды. 
Т арихтан  С тал инны ң  ө зі  де 
л и н гв и с т и к а ға  
арал асқаны  
белгілі, оныңатышулы еңбегінен 
кейін  («Труды  по языкознанию») 
біраз  ғалымдар  семантикалық 
зерттеулерден бастартты.  Марр 
п ік ір і  бойы нш а  ад ам затты ң 
ең  алғашқы  тілі -  жест  (қимыл) 
т іл і  б о л ға н ,  оны  ке й ін   тө р т 
элементтен  түратын -  SAL,  BER, 
YON,  ROS  -   д ы б ы сты қ  тіл 
ауыстырды-мыс.
Жал пылингвистикалық түрғы - 
дан  с а р а л а ға н д а ,  М аррды ң 
те о р и я с ы  
Г. Ш у х га р д т 
пен 
француз  әлеуметтік  мектебінің 
идеяларымен үштасады.  1950 ж. 
«Правда»  газетінде  дискуссия 
ж үреді.  М аррдың  теориясына 
И .С талин  де  қарсы   болады. 
Дискуссиядан соң, лингвистика- 
да  бірқатар  ғылыми  проблема- 
ларды зерттеуге тиым салынады. 
Бүл әсіресе жаңадан дамып келе 
жатқан  түркі  тіл  біліміне  қатты 
соққы  болып  тиеді.  Семантика- 
лық  мэселелер  әлі  де  өз  дең- 
гейінде зерттелмей келеді. Қазан 
төңкерісі алдында да, одан кейін 
д е  о та р ш ы л д ы қ  са я са тты ң  
әсерінен шыға алмай қалған ескі
сана,  түркі  халықтарын  жазуы 
ж оқ  халық  деп  жариялап,  орыс 
ки рил л иц а   алф авитін  -   жаңа
242
алфавит деп күштеп енгізді. Белгі 
жүйесі  өзгергендіктен,  ой,  сана, 
мінез  де  жаңаша  арнаға  түсіп 
кететіні,  орыс тілін  тез  үйренуге 
ж а ғд а й   туаты ны   алды н  ала 
ойластырылғаны  бүгінде  анық- 
талып  отыр.
ТІЛ ФОНЕМ АСЫ 
-  дауыссыз 
дыбыстардыңайтылу (артикуля- 
циялық)  орнына  қарай  бөлінуі. 
Тілдің қатысуымен жасалады. Тіл 
фонемалары  үшке  бөлінеді:  тіл 
алды - т ,  д,  с, з, ш, ж, ц, ч,  н, л,  р; 
тіл ортасы -  й; тіл арты -  г, ғ,  к,  қ, 

жүктеу/скачать 13,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: