Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| Ж ЕС-Ж ЕС
С о с с ю р д ің тіл те о р и ясы шетелдік семиотикаға, антропо- логияға, әдебиеттануға, эстети- каға үлкен әсерін тигізді. С о ссю р д ің ш әкірті Балли ұстазының идеялары негізінде тіл білім інің жаңа салаларын дамытуға ат салысты. Ол тілге қатысты ф ункционалды кө з- қарасты дамытты, яғни сөйлеу лингвистикасы мәселелерімен айналысты. Стилистиканы-тіл білімі пәні ретінде қарастырып, фосслериандыққа қарсы шығады. Жалпы халық тілінің стилисти- касын жеке жазушылар стилін зерттеуден бөлек қарастырды. Балли сөйлеу теориясын ұсынып, сөйлемнің логикалық талдауын («диктуя» жэне «модус», «моно- рема» мен «диреманьг» зерт те у), ж ад та сақталаты н, тіл белгілерінің виртуальды бірлік ретінд егі ж үйелеу принципін жасайды. Сонымен қатар, функ ц и о на л ьды т р а н с п о з и ц и я теориясын (бірліктің қызметіне байланысты бір топтан басқа топқа өтуі) жасайды. Балли тілдің қызметтік және э кс п р е с с и я л ы қ қа с и е тте р ін қ о ға м д ы қ құб ы л ы с р е тін д е қарастырды, тіл мен ойдың ара- қатынасы мәселесі мен тілдік белгі теориясын зерттеді. АСеше теориялық лингвистика тәсілдерін, тілдегі әлеуметтік және ж е ке л ік ара қатынасты зерттецці. «Теориялық лингвисгика- ның б а ғд а р л а м а с ы мен тәсілдері» (1908) атты еңбегінде грам м атиканы тіл д ің жалпы құрылысын зерттейтін ғылым деген түсінікті ұсынды. Сонымен б ір ге , тіл қүб ы л ы ста р ы н ы ң иерархиялық құрылысы туралы идеяны алға тартты: тіл қызме- тіне үйымдастырылған сейлеу жатады деп, ол тілдің статикасы мен динамикасы н байланыс- тырып, сейлемнің психофизио- логиялық табиғаты бар аффек- тивті элементтерін әлеуметтік құбылысқа, яғни белгілер грам- матикасына айналуын көрсетті. Сеше Ж.м. бірінші тарихшысы болып есептеледі. Ж.м. кіші буынына Р.Энглер жатады. Ол С оссю рдің бүкіл қо л ж а зб а л а р ы н б а сты р ы п шығарды, сонымен қатар семи ология мен семантика мәселе- лерін зерттеумен айналысты. жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|