Салқынбай А., Абақан Е. с



Pdf көрінісі
бет140/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

ИНФ -ИРА
қалыптастырады. Ол осы құрал- 
дармен бірге бір уақытта әрекет 
е тіп ,  б ір е у ін ің   э ф ф е ктіл ігін  
арттырады; кейде шылаулардың 
орнына  қызмет  етеді.  Текстегі 
мағыналық байланыстың болмауы, 
кейде  интонациялық  тұтастық 
қызметімен де толықтырылады.
ИНФИКС 
(лат infixus- қойыл- 
ған, тіркелген,  б екітіл ген)-қар. 
Аффикс.
ИНФИНИТИВ 
(лат.  infinitivus
-  анықталмаған,  белгіленбеген)
-  агглютинативті және флективті 
тілдердегі етістіктің қимыл атау 
тулғасы.  Баяндауышты  белгі- 
леуде,  предикаттық  мағынаны 
білдіруде қолданылады.  Етістік- 
тің басқатүлғаларынан ерекше- 
лігі -  И. шақтық, райлық, жақтық, 
к ө п т ік   м ағы наларды   б іл д ір - 
мейді. И. етістік формасы ретінде 
(етіс, вид, кейде шақтық сияқты) 
гр а м м а ти ка л ы қ  түл ға л а р д ы  
иеленеді.  Көбінесе  предикатты 
белгілейді  де,  сейлемде  бас- 
та у ы ш ты қ,  б аянд ауы ш ты  қ, 
толықтауыштық,  пысықтауыш- 
ты қ  қызметтерде  жүмсалады. 
Алтай, семит, картвел тілдерінде 
И. қимыл есімімен сәйкес келеді 
де,  етістіктің  категорияларын 
(ш а қ,  е тіс)  бойы нда  са қта й  
отырып, есімнің морфологиялық 
тұлғаларымен түрленіп, синтак­
систа қызметті атқарады.  Қазақ 
тіл ін д е гі  қимыл  е с ім і-е т іс т ік  
түбіріне «-У» тұлғасының жалғануы
арқылы  жасалып,  есім дерш е
түр л е н е   алатын,  е т іс т ік   пен 
е с ім н ің   арасы ндағы   «көпір» 
с и я қты   қ ы з м е т   а т қа р а т ы н  
ф у н кц и о н а л ь д ы   к а т е го р и я .
Қ им ы л   е с ім і  т о л ы қ  ж ә н е
о кка зи о н а л ь д ы   с у б с т а н т и в -
тенеді.
И.  қызметі  жағынан  латын 
тіл ін д е гі  супинм ен,  ағылш ын 
тіліндегі герундименжақын.  Бүл 
түлғалар етістіктің парадигмасы 
жағынан И.  бір қатарда түрады, 
бірақ  заттық,  етістіктік  қасиет- 
те р ін ің   арақаты насы   ж өнінен 
б ір -б ір ін е н   а й ы р м а ш ы л ы ғы  
болады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет