Салқынбай А., Абақан Е. с



Pdf көрінісі
бет218/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   214   215   216   217   218   219   220   221   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

н
НАТУРАЛИСПК  БАҒЫТ 
(тіл 
біліміндегі) — XX ғ. салыстырмалы 
тіл  білім і  ш еңберінде  пайда 
болған  бағы т.  Бул  бағы тта 
ж араты лы с  ғы лы м дары ны ң 
әдістері  мен  принциптері  тілді 
зерттеу үшін  қолданылады.  Н.б. 
өкілдері тілді табиғи қүбылыс деп 
таныған, өйткені тіл-материалдық 
қүбылыс,  ол  өсімдік  не  жануар 
т ә р із д і  эволю ция  ж олы м ен 
дамиды.  Сондықтан  тіл  білімін


НЕТ-НЕЙ
ж араты л ы с  тану  ғы лы м ы на 
жатқызып, филологияға қарама- 
қарсы  қоюға болады деген.  Бұл 
бағыттың  негізін  қалаушылар: 
А.Шлейхер, М.ІСРапп, М.Мюллер,
А.А.Овелак. Тіл дамуының жалпы 
заңдарын  табиғи  организм ге 
(д е н е ге )  укса ты п   Ш лейхер 
Гегельдің  тарихи  философия - 
сына, Ч.Дарвинның эволюциялық 
іліміне  сүйенген  болатын.  Н.б. 
іл ім ін ің   кей  ж ақтары :  тіл д ің  
дамуын  тек  қана  биологиялық 
факторлармен  түсіндіру,  үнді- 
е уро па  тіл д е р ін   е ң   ж ақсы  
дамыған  тіл  деп  көрсету,  тіпдің 
тарихы   мен  дамуы н  оны ң
атқаратын  қы зм етінен  белек
ж әне  қо ға м   тарихы нан  ты с 
қарастыру, әрине, қате болатын. 
Б ір а к  оған  қарам астан  Н.б.
өкілдерінің ғылыми еңбекгерінің
маңызы  өте  зор  болды.  Олар 
тарихи  лингвистикадағы  жүйе- 
лілік принципі  мен  көне тілдерді 
қайта жасау әдістерін үсынды. Тіл 
д ам уы ны ң  жалпы  за ң д а р ы н  
зерттеумен  қатар,  Н.б.  өкілдері 
т іл д ің   ф и зи о л о ги я л ы қ  ж әне 
психофизиологиялық  қырларын 
зерттеген.  Н.б.-тың  физиоло- 
гиялық  мектебінің  жетістікгерін 
младограмматиктер  мен  дес- 
крипти вистер  психол ингвис-
тикада және нейролингвистикада 
қолданған.
НЕПЗ 
-   сөздің  өзекті  бөлігі. 
Негізде зат немесе қүбылыстың
лексикалы қ  мағынасы  ке р ін іс 
табады.  Н.  түбірден  айырмасы 
бар.  Негіз  түбір  арқылы  ғана 
жасалатын, белгілі бір сөз табына 
жатып,  оның  барлық  категория- 
л ы к  түл ға сы н  қа б ы л д а йты н, 
сөзжасам  нәтижесінде  туындап, 
екіншілік  мағына  беретін  түлға. 
Негіз  жаңа  номинативті  мағына 
беретін, денотаттық атау сөз.  Н. 
қүр а м ы н а   ка р а й   д а р а   ж э н е  
күрделі болып бөлінеді. Н. үғымы 
үлкен және кіші парадигмаларды 
айкындауда  маңызды  рөл  атқа- 
рады,  яғни  сөздің  септелуіне  не 
жіктелуіне бір ғана негіз қатынаса 
алады.  Н.  лексем а  үғымымен 
тығыз  байланысты.  Н.  түбірмен 
салыстырғанда  түлғалы к  және 
м ағы налы қ  ж а ғы н а н   кү р д е л і
қүрылымдык бірлік.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   214   215   216   217   218   219   220   221   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет