Салқынбай А., Абақан Е. с
Г Л О Т Т О Х Р О Н О Л О Г И Я
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| Г Л О Т Т О Х Р О Н О Л О Г И Я
(грек, glotta - тіл, chronos - уақыт, logos - сөз, ілім) - Тілде болатын ө зге р іс те р д ің жылдамдығын а й қы н д а у аркы лы , туы сқан тілдердің арасындағы жақындық дәрежесін анықтайтын салыстыр- малы тарихи тіл білімінің бір саласы. Г.-да фонологиялық, грамматикалық зерттеулермен қатар, лексиканың статистика- лы к зерттеуі (лексикостатис- тика) қолданылады. Л е кси ко - статистикалық Г. туыс тілдердің ерекшелену уақытын белгілейді. Ол үшін сол тілдердің лексика- сындағы негізгі бөліктің өзгеру жылдамдығын анықтау қажет. Мүнда негізгі сөздерге өте жиі қолданыстағы, маңызы жоғары, аса күш ті ө з ге р іс ке ұш ы ра- майтын сөздер (жіктік есімдіктер, қимыл етістіктер, элементарлы ф и зи о л о ги ял ы қ қы з м е т пен сезім, қабілетке, жан-жануар- ларға, космосқа байланысты, тү с ті, туы сты қты б іл д ір е тін ) жатады. ГОВОР - жергілікті диалек- тілердің шағын аймақты қам - титын бөлігі. Г.-дың өзіне тән фонетикалық, грамматикалық, с ө з ж а с а м д ы қ , л е к с и к а л ы қ ерекш ел іктері бар. Ареалды лингвистикада Г. лингвистика- лык кеңістікгің нүктесі ретінде қарастырылады. Г.-дан басқа ареалдық бірліктер болады: Г. тобы, диалект зонасы, наречие, диалект. Қазақстан жағдайын- да диапект 2 -3 облыс көлемін- д е й ж е р д і қ а м т ы с а , Г. б ір немесе 2 -3 аудан келемін қам- |