Салқынбай А., Абақан Е. с



Pdf көрінісі
бет270/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   266   267   268   269   270   271   272   273   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

СИНОНИМИЯ 
(грек,  syno- 
nymia  -   бірдей  аталу)  -   мағы- 
налары  то л ы қ  не  ж арты лай 
сәйкес  келетін  тіл  бірлікгерінің 
семантикалық  қатынастар  түрі.
С.  тілдегі  лексикалық,  фразео- 
логиялық,  грамматикалық,  сөз- 
жасамдық жүйелерге  тән  бола­
ды. Дүниенің сан түрлі қасиеттері 
С.  арқылы  тілде  өз  көрінісін 
табады.  С.-ның лингвистикалық 
табиғаты тіл бірліктерінің семан- 
тикалық  жақындығымен  айқын- 
далады  және  белгі  мен  мағына- 
ның ассиметриясымен түсіндірі- 
леді.  С.-ның  екі  негізгі  түрі  бар: 
семантикалық  (идеографиялық) 
және  стилистикалық.  Стилисти- 
калық  С.  —  заттың  мағынасы 
бірдей,  бірақ әртүрлі  стилисти- 
калық  сипаты  бар  сөздермен 
айқындалады.  Атқаратын  қы з-
191
метіне  байланысты С.  тіл  бірлік- 
терінің бір-бірінің орнына қолдану 
қа б іл е тін   б іл -д ір е д і.  Ө зара 
алмасу (импликация)  -синоним - 
д ерге  тән  қа си е т:  «Ол  -   тіл 
мам аны »-«Ол -  лингвист».  Бір- 
бірінің  орнын  басу  (замещение) 
си н о н и м д е р д ің   ең  маңы зды  
қызметіне  жатады,  мыс.;  «тіл 
білімі»  ж эне  « л и н гв и сти ка » . 
Сонымен  қа та р , 
н а қты л а у 
(уточнение) -   болмыс  құбылыс- 
тары  мен  заттардың  әр  түрлі 
белгілерін  ашу  үшін  қажет.  Бұл 
да  синонимдер  атқаратын  ма- 
ңызды  қызметке жатады.
СИНТАГМА 
(грек,  syntagma -  
қосылған,  бірге  қаланған)  -   1) 
контексте  берілген  бір  ұғымды 
б іл д ір е тін  
и н то н а ц и я л ы қ- 
мағыналық бірлік.  С.  бір сөзден, 
сөздер тобынан және сөйлемнен 
түруы  мүмкін.  Л.В.Щерба  С.-ны 
тұтас мағынаны беретін фонети- 
калық бірлік ретінде  қарастыра- 
ды.  С.-ға  бөлудің  негізгі  құралы
-   пауза.  Ол  сөйлеу  әуенімен 
(мелодика), ырғақпен (темппен), 
күштілікпен (интенсивность) қоса 
жүмсалады. С.-ныңсоңғы түрған 
сөзіне  ең  күшті  екпін  түседі;  2) 
Б ел гіл і 
байланы с  тү р ім е н  
жалғанған,  екі  не  одан  көп  тіл 
бірліктерінің тізбегі  (сөздер,  сөз 
тіркестері,  сөйлемдер)  (Ф.  де 
Соссюр).


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   266   267   268   269   270   271   272   273   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет